قامشى اا  نازارلارىڭىزعا Ult.kz ينتەرنەت-باسىلىمىندا جاريالانعان اقىن سەرىك اقسۇڭقار ۇلىنىڭ «ۇزان» جيناعىنا قاتىستى سىني پىكىرلەرگە جاۋابىن ۇسىنىپ وتىر.

وتكەن جىلى مەملەكەتتىك سىيلىققا ۇسىنىلعان «ۇزان» جيناعىنا كۇتپەگەن جەردەن  «شابۋىل» باستالدى... ءبىر تاڭ قالعانىم، ونى باسقا ەمەس، امانحان ءالىم دوسىم باستاپتى. سويتسەم، بۇل سىيلىقتان ونىڭ ءوزى دە دامەلى ەكەن... ءبىر كەزدە قول ۇستاسىپ، بىرگە تۋعان ەگىزدەي بولعان قالامداس ەدى. 1970ء-شى جىلداردان بىلەمىن، ءداۋىتالى تانىستىرعان. ول كەزدە قۇرلىسشى. تالاپتى، ادال ازامات سياقتى كورىنگەن...

ماسكەۋدەن «بۇزىلىپ» قايتتى. سونداعى ات توبەلىندەي ءبىر توپتىڭ قولىنا ءتۇسىپ، يۋ.كۋزنەسوۆ پەن ن.رۋبسوۆتان باسقا اقىنداردى «مويىنداماي»، ورىس پوەزياسىن پۋشكيننەن كەيىن الەمدىك دەڭگەيگە شىعارعان ا.ۆوزنەسەنسكيي، ر.روجدەستۆەنسكيي، ەۆگ. ەۆتۋشەنكولارعا ءتىسىن قايراپ قايتىپتى. كەلە سالا ماعان دا ادىرايا قاراعان...

توتاليتارلىق قوعامنىڭ ىرگەسىن سوككەن، «پوەتى ۆ روسسيي -- بولشە چەم پوەت!» دەگەن اساۋ دا، اسقاق  بۋىن ەدى بۇل! رەسەيدە پۋشكين مەن نەكراسوۆ، بلوك پەن احماتوۆا، ماندەلشتام مەن سۆەتايەۆا، ماياكوۆسكييلەردەن كەيىن ءدال وسىلارمەن يىق تىرەسەتىندەي ۇلى اقىندار بولعان جوق! بۇلار ورىس پوەزياسىن الاقانداي پاتەرلەر مەن سالونداردان ستاديونعا شىعارىپ، توتاليتارلىق جابىق قوعامنىڭ قارا پەردەسىن جۇلىپ سىپىرىپ العان، ادامزات پوەزياسىنداعى ايتۋلى قۇبىلىس ەدى!

امانحاننىڭ جىل قورىتىندىسىنداعى بايانداماسىنان كەيىن ىلە-شالا ايان ءنىساناليننىڭ «كۇرىش پەن كۇرمەك» دەگەن ماقالاسى شىعا كەلدى (اباي كز). مەن ايان اعانى ءبىر كىسىدەي جاقسى ءبىلۋشى ەدىم. ادەبيەتتىڭ، ونىڭ ىشىندە ولەڭ دەگەن سيقىر دۇنيەنىڭ قىر-سىرىن ءبىر شاما سەزىنەتىندەي، امانحاننان گورى اقىلدىراق، ورەلىلەۋ ادام سياقتى  ەدى. مىنانى سول كىسى جازدى دەگەنگە سەنە الماي وتىرمىن، بۇل ساۋاتسىز، «ءىشى تولى قۋلىق وي» (اباي) ءبىر ءىشتار، دارىنسىز جازارماننىڭ شارۋاسى. وسى ويىمدى، ايانمەن بىرنەشە جىل تىزە قاعىسىپ، «سوس. قاز» گازەتىندە ەڭبەك ەتكەن نۇرتورە (ءجۇسىپ) باۋىرىما ايتقانىمدا:

-اياننىڭ ءوز بيىگىنەن وسىنشالىق تومەنگە ءتۇسۋى مۇمكىن ەمەس!--دەدى!

«سىنىنىڭ» تۇرىنە قاراڭىز:   

مەن – حاس ساقپىن!

تۇبىنە جەتىپ تەكسىزدىڭ،

ءجۇزىمدى – جەلگە،  

جۇرەگىمدى – تاڭىرگە وپكىزدىم. 

يسلامنىڭ ءوزىن ازىرەت ءالى سۇلتان مەن، 

ابايدىڭ ۇلى ميىنان ءسۇزىپ وتكىزدىم. 

بۇلتاعىنا كونبەي ءدىنسىز ءھام ءدىلسىز كاپىردىڭ، 

بۇلتتىڭ ۇستىندە بۇقارداي ولەڭ ساپىردىم. 

اللانىڭ الدىنا اراب بوپ بارسا ەل، قايتەيىن، 

مەن وعان ھاس ساق  –  

قازاق بوپ بارا جاتىرمىن» - دەگەن ولەڭدى قالاي «تالداعانىنا» كوز سالىڭىز: «...تاعى دا «يسلامنىڭ ءوزىن ازىرەت ءالى سۇلتانمەن، ابايدىڭ ۇلى ميىنان ءسۇزىپ وتكىزدىم» دەپ جاڭساق جولدا ءجۇر. قايمانانىڭ دا قاپەرىنە: جەر بەتىندەگى ەڭ ۇلكەن مي ي.س.تۋرگەنيەۆكە ءتان. گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا كىرەتىن باسقا دا مالىمەتتەر بار شىعار. ءبىراق، مي ۇلىلىقپەن ولشەنبەيدى. ابايدىڭ ءوزى ۇلى بولسا دا، ميى ۇلكەن بە، كىشكەنتاي ما ەشكىم بىلمەيدى. «(«كۇرىش پەن كۇرمەك»). مۇندا ابايدىڭ ميى پالەن كگ دەگەن ءسوز جوق قوي؟!. كۇلەسىڭ بە، جىلايسىڭ با؟! ءسىز نە ءتۇسىندىڭىز بۇدان؟  وسىدان كەيىن نە ايتۋعا بولادى بۇلارعا؟!  ايان نىسانالين ەمەس بۇل -- امانحان ءالىمنىڭ ءوزى عوي! اعاسى ەمەس، -- ءىنىسى! ەگەر مۇنى ايان جازسا... ونىڭ دا «دەڭگەيى» بەلگىلى بولدى بىزگە!

ءبىر كەزدە ۇلتتىق رۋحانياتتىڭ تورىندە اق ماڭدايى جارقىراپ مەنىڭ دە اعالارىم جۇرگەن: ءالجاپپار ابىشيەۆ، ءىسىلام جارلىعاپوۆ، قاپان ساتىبالدين، اقسەلەۋ سەيدىمبەك ت.ب. ءبىراق، ولاردىڭ بىردە بىرەۋى وزگەنىڭ تاڭسىعىنا ءتيسىپ، ءوزىنىڭ قاڭسىعىن باسىنا كوتەرمەي كەتتى!

ماتەريالدى دايىنداۋعا بار «كۇش-جىگەرىن» سالعان. مەنىڭ ءوزىم تابا الماي جۇرگەن العاشقى جيناعىم «كوكتەم تىنىسى» (1975 ج.»جازۋشى»)، «قارلىعاش» (1977 ج. «جالىن») كىتاپتارى دا وسى كىسىنىڭ قولىندا ەكەن! قاداعاما (ق. مىرزا ءالى) جازعان حاتىم دا ("اعىسقا قارسى"، «لەنينشىل جاس»،1991 ج ) قاڭعىرىپ  وسىندا ءجۇر...  شىركىن، قولقا سالىپ، سۇراپ الار ما ەدى؟!

ا. ءالىم «كۇرىش پەن كۇرمەگىن» «اباي كز»، فب الەۋمەتتىك جەلىلەرىنە شىعارىپ قانا قويماي، ءوزى رەداكتور بولىپ جۇرگەن، ءبىر كەزدە نۇراعاڭ (نۇرماحان ورازبەك) التىنمەن اپتاپ، كۇمىسپەن كۇپتەگەن «اقيقات» جۋرنالىنىڭ بەتىنە دە قۇسىپ جىبەردى...

بۇل امانحان ءالىم ءبىر كەزدە مۇحتار ماعاۋين مەن ولجاس سۇلەيمەنوۆتى دە «تالقانداعان...» وعان مۇحاڭ دا، ولجەكەڭ ءلام دەپ جاۋاپ قاتپادى. بۇلارعا ءۇنسىز قالۋدىڭ ءوزى جاۋاپ ەكەنىن جاڭا تۇسىنگەندەيمىن، قارىمتا قايتارۋعا دا تۇرمايتىن دۇنيە ەكەن. مەن دە ءبىر جىلداي شىداپ، ۇندەمەي قويىپ ەدىم، - امانحان قويار ەمەس. كۇنى كەشە عانا «ادەبيەت پورتالىندا» «اقسۇڭقاروۆششينا» دەپ، ايقايلاتىپ، تاعى ءبىر ماتەريال جاريالادى. گرافومانداردىڭ  (تالانتسىز جازارمان) «گراف-امانى» امانحان ءالىم بىرنەشە مارتە تىنىشتىقبەك ابدىكاكىموۆتىڭ «اقىن ەمەستىگىن»(؟!) «دالەلدەپ» شىقپاق بولعان-دى. ەندى بەس قارۋىن اسىنىپ ماعان كەلىپ تۇر: «... ونىڭ پوەزياسى تۋرالى بيىلعى جىل قورتىندىسىندا ايتقانبىز، (وعان توقتالىپ جاتپايمىن. سونداعى پىكىر -- پىكىر)، - دەيدى امانحان -- ول جۇمەكەنشە ايتقانداي، سوۆەت جوسپارىمەن پوەزياعا كەزدەيسوق كىرىپ كەتكەن جان....»، - دەيدى ا. ءا. تاعى دا مەن تۋرالى.

ءوزىمنىڭ ىشكى سەزىمىمشە، مەن سالەري-امانحانداردان گورى، موسارت-جۇمەكەنگە ءبىر ەلى جاقىنداۋ سەكىلدى ەدىم؛ جارىقتىق جۇمەكەن دۇنيەدەن قايتارىنىڭ الدىندا جىل قورىتىندىسىندا جاساعان ءبىر بايانداماسىندا العاشقى قادامىما ءتانتى بولىپ، امانحانعا ەمەس،  ماعان ءبىراز ىستىق لەبىزىن ايتىپ ەدى : «سەرىك اقسۇڭقار ۇلىنىڭ ولەڭدەرى ءالى ءوز الدىنا، دەربەس مۇقابا الىپ كورمەگەن: «قارلىعاش» اتتى جالپى جيناقتا عانا جاريالانعان. مىنا شۋماقتار اقىننىڭ كەز كەلگەن ولەڭىنىڭ كەز كەلگەن جەرىنەن الىندى. ماقتاۋ ءۇشىن ەمەس، جاس جىرشىنىڭ اياق الىسىن، ءسوز ساپتاسىن اڭعارتۋ ءۇشىن وسى كەلتىرىلگەن ۇزىندىلەردىڭ ءوزى جەتكىلىكتى سياقتى. سەرىك ولەڭدەرىندە ەركىن، كوتەرىڭكى ءۇن بار. ول ءۇن كەيدە رومانتيكالىق سارىنعا اۋىسىپ كەتەدى. ءبىراق اقىن رومانتيكاسى رەاليستىك دەتال-وبرازدارمەن، بوياۋلارمەن قانىقتىرىلىپ وتىرادى ەكەن. مۇنداي اقىندار كارەريستىك تالاپتان، لاۋرەاتتىق مەدالدار قۋۋ ارەكەتتەرىنەن اۋلاق بولسا – تالاي جەرگە بارادى دەپ ءۇمىت ەتۋگە نەگىز بار» ( قاراڭىز: جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ، 7-توم،1981 ج.21-22 بەتتەر).

بۇل - جۇمەكەننىڭ 1980ء-شى جىلدارى ءبىر توپ جاستاردىڭ «قارلىعاش» جيناعىنا شىققان العاشقى بالاۋسا ولەڭدەرىم تۋرالى پىكىرى. سودان بەرى 40 جىلعا تارتا ۋاقىت ءوتىپتى. جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ پەن مۇقاعالي ماقاتايەۆ، تۇمانباي مولداعالييەۆكە  ۇناعان ولەڭدەر ا. الىمگە ۇناماي قالىپتى!

ول، ءتىپتى، پوەزياداعى پافوس دەگەنگە ولەردەي قارسى ەكەن: ونىڭ ويىنشا، پافوس دەگەن سوۆەت پوەزياسىنىڭ «قالدىعى» كورىنەدى؟! پافوس دەگەن ءسوز (گر. pathos — سەزىم، قۇمارلىق) قۇلشىنىس، قۇشتارلىق، اسقاقتىق، قۋاتتى سەزىم مەن تەرەڭ شابىت ماعىناسىندا قولدانىلۋشى ەدى. ەجەلگى گرەك ادەبيەتىندە پافوستى قالامگەردىڭ شىعارماشىلىق ويىنىڭ سىن-سيپاتىن ايقىنداپ، تۋىندىلارىنداعى زامان بەينەسىنىڭ بەينەلەۋ دەڭگەيىنىڭ  نەگىزگى كورسەتكىشى رەتىندە قاراستىرعان. پافوس ارقىلى اقىن-جازۋشىنىڭ قوعامدىق-الەۋمەتتىك يدەالىن انىقتاۋ  قالىپتاسقان-دى.  پافوس - قالامگەردىڭ «سوتى» مەن «ۇكىمى» دەگەن دە كوزقاراس بار. قىسقاشا ايتقاندا، ول - تەرەڭ سەزىم، اسقاق وي دەگەن ءسوز! ءتىپتى، تۇرىكتىڭ كۇلتەگىن جىرىنىڭ ونە-بويى - تۇرىك ولەڭىمەن ورىلگەن اسقاق پافوس قوي!

امانحاننىڭ سول ءسوزىن ەستىپ العان وسىنداعى شالا ساۋاتتى ءبىر ءدالدۇرىش جاس اقىندارعا: «پافوسقا جولاماڭدار! ول -- سوۆەت وداعىنىڭ قالدىعى!» - دەپ اقىل ايتىپ جۇرگەن كورىنەدى...  ونى ماسكەۋدىڭ ءبىلىم-ىلىمىن «تاۋىسىپ» كەلگەن عۇلاما-وقىمىستى دەپ ويلايتىن بولۋى كەرەك... مەن «حح عاسىردىڭ جيىرما ءساتىن» سوۆەت وكىمەتى تۇسىندا جالعاننىڭ جارىعىنا ازەر شىعارىپ ەدىم. مۇنى سول كەزدەگى ادەبي ورتا جاقسى بىلەدى. ەندى ەل ەگەمەن بولعاندا، سول سوۆەت وداعىندا قالىپ قويعان كورىنەم... سونداعى قاندى بالاق  توتاليتارلىق جۇيەگە ءجوندى  ءبىر اۋىز ءسوز ايتا الماعان امانحاندار ارادا 25 جىل وتكەننەن كەيىن ەلگە «گەروي» بولىپ وتىر؟!

«سوۆەت وداعى»

«جالعان پافوس...سۇيەدى - دەپ -- ودانى...»،-

سىرتىمنان كەپ، ءىشتار -- وسەك سوعادى؛

تازدان -- تاراق،

مەنەن قايدا قالعالى، -

سوۆەت وداعى؟!

جۇرەك اينىپ قۇدايسىزدىڭ قۇلىنان،

تۇرانىمنان جۇرەگىمە تۇنىپ - ءان، -

سول سۇم سوۆەت وداعىنىڭ كەزىندە،

مەن اسپانعا كوك ءبورى* بوپ ۇلىعام...

سودان ءالى كوگەرە الماي كوسەگە،

بۇلدىر بەينەم بۇلتپەن قوسا كوشە مە؟

مەن قاسقىر بوپ ۇلىعاندا، بۇل قۋلار،

يت بوپ ءۇرىپ جۇرگەن ەدى-اۋ، -- كوشەدە...

سول عاسىردان -- بۇل عاسىرعا ۇشىپ كەپ،

سودان –

جەرگە ءتۇسىپ جاتقان تۇسىك كوپ:

بۋاز بولعان قانشىق-حالتۋرادان سول،

نەشە ءتۇرلى دالدۇرىشتەر كۇشىكتەپ...

... مەنى ەمەس قوي، -

سونى قيماي ول ءالى،

سوڭىمىزدان سالپىلداعان بولادى؛

تازدان--تاراق، مەنەن قايدا قالعالى،-

سوۆەت وداعى... 

«قاسقىردىڭ مونولوگى» (1975 ج).

Facebook-تە ا.ءا. كۇن سايىن الدىمنان شىعادى دا وتىرادى. ءحانبيبى ەسەنقارا قاحىنداعى ەسسەمنەن («ەگەمەن قازاقستان») ءىلىپ الار ەشتەڭە تاپپاپتى... «بۇگىندە «وكولوليتەراتۋرنىە دامى» ءوز الدىنا، «وكولوليتەراتۋرنىە مۋجچينى» دەگەندەر كوبەيىپ كەتتى! اقىلى مۇلدە از، اجارى ادام كورگىسىز، ساۋاتسىز، ادامگەرشىلىگى وتە تومەن، بويى – بۇلعاڭ، ءتۇسى – جىلماڭ… وزدەرىن «قاناتتى اقىن»، «تالانتتى جازۋشى»، «ساناتتى سىنشى» سەزىنەدى. ءسويتىپ ءجۇرىپ، ابايدى «اينال­دىرعىسى» كەلەدى بۇلار....» دەگەن ءسوز شامىنا ءتيىپ كەتسە كەرەك، ەر-توقىمىن باۋىرىنا الىپ، تۋلاپ وتىر: «جالپى، اقىن شىعارماشىلىعى تۋرالى ايتقاندا، ونىڭ ءتۇر ءتۇسىنىڭ قاندايلىعى كەرەك پە، وسى! ونىڭ شىعارماشىلىققا قانداي قاتىسى بار. ەگەر، پوەزياعا اقسۇڭقار ۇلى كوزىمەن قاراساق، پۋشكين الاسا بويلى، كورىكسىز، ءتىپتى، كەيبىر قاتارلارى ونىڭ ايەلىنەن بويى الاسالىعىن ايتىپ، قالجىڭعا اينالدىرعان. سولاي، سەرىك مىرزا! سىزدىڭشە ويلاساق، پۋشكين دە ءوزىڭ ايتقانداي» «وكولوليتەراتۋرنىە مۋجچينى» قاتارىنا جاتادى ما، قالاي؟ «قارعا بويلى قازتۋعاندى» قايدا قويامىز؟!» - دەيدى اقىلگويسىپ! مىناۋ ماسكەۋدەن ەكى جىل وقىعان  «وقىمىستىنىڭ» ءسوزى ەمەس، سەرگەي ەسەنيننىڭ «موسكۆا كاباسكاياسىنان» ميى اشىپ كەلگەن ەسىرىك ويلى پەندەنىڭ ءسوزى عوي! ابايدىڭ «بويى - بۇلعاڭ، ءتۇسءى — جىلماڭ»  دەگەنى – «ونىڭ ءتۇر-تۇسىنىڭ قاندايلىعى» مەن «بويدىڭ الاسا-بيىكتىگىن»  بىلدىرمەيدى، حاكىم بۇل جەردە ادامنىڭ ايارلىعى مەن  الاياقتىعىنايتىپ تۇرعان جوق پا ەدى؟! اباي اۋليە قالاي ءدوپ ايتقان: «اۋرەگە قالما ەزبەدەن، كۇنشىلدىگىن قوزدىرىپ...»-دەپ؟!

مەن ەندى وسىدان سوڭ ا.ءا-نىڭ مەنىڭ شىعارماشىلىعىم تۋرالى ايتقان باسقا «سىني ويلارىنا» توقتالىپ، جاۋاپ بەرىپ جاتۋدى بويىما ار كورىپ وتىرمىن، ولجاستىڭ: «ۇنسىزدىكتىڭ ءوزى--داۋىس!»(«و، مولچانيە! ەتو توجە--گولوس!» ) دەگەنى ەسىمە ءتۇسىپ تۇر!

ءقازىر - ءححى عاسىر. ەلدىڭ ەكى كوزى عانا ەمەس، توبە كوزى دە بار. «ماعجان - حالىق جاۋى» دەگەنگە سەنە قوياتىن باياعى ەل جوق. «مەن بىلگەندى - كىم بىلەرگە؟!» سالعان ا.ءا. كوزى قاراقتى قالىڭ وقىرمان، قازاق ادەبيەتىنىڭ بىلگىرى مۇحتار قۇل-مۇحامەد، قۋانىشباي قۇرمانعالي، اۋەزحان قودار، «ەگەمەن قازاقستان» ت.ب.  جوعارى باعالاعان «ۇزان» جيناعىن ىسكە العىسىز قىلا سالدى... قيقۋ باستالدى. ا.ءا-دى قولداپ، قولپاشتاعانداردىڭ قاراسى دا --وزىنشە...  ادەبيەتتە جولى بولماعان،  اتى-جوندەرىن مەن تۇگىلى، ەل دە بىلىڭكىرەمەيتىن قايداعى بىرەۋلەر...»ۇقساماساڭ--تۋماعىر!»-دەيدى قازاق مۇندايدى! «بۇلبۇل-- گۇلگە، قارعا-- قوقىسقا قونادى» (جالالاددين رۋمي) ەكەن...

1964 جىلى «ساموە مولودوە وبششەستۆو گەنييەۆ» دەگەن ءبىر توپ ماسكەۋدە: 

«سمەرت ەۆتۋشەنكو ي ۆوزنەسەنسكومۋ!» (ۆنيزۋ، كاك سووبششيلي وچيەۆيدسى، بىلو پريپيسانو: «ي احمادۋلينوي» فب) —دەگەن ۇران كوتەرىپ شىققان...... ءبىزدىڭ دالدۇرىشتەر دە  تالانتتارمەن  ءالى--سولاي «كۇرەسىپ» ءجۇر!

جازۋشىنىڭ دۇنيەدەگى ەڭ كيەلى ورىنى--جازۋ ۇستەلى. بۇل--ارقاسىنا ارۋاق بىتكەن پەندە بالاسىنىڭ تاڭىرىمەن بەتپە-بەت كەلىپ، سويلەسەتىن جەرى. مۇسىلمانداردىڭ مەككە-ماديناسى سەكىلدى.

جازۋ ۇستەلىندە ۇزاق وتىرعان، تالانتى جۇتاڭ، ءبىلىم ءورىسى تار، شارق ۇرعان ىزدەنىستەرىڭ جەمىسىن كوزى تىرىسىندە ءھام ولگەننەن كەيىن كورە المايتىنداردىڭ كوپشىلىگى كەلە-كەلە وزىنەن  كوش ىلگەرى وزىپ كەتكەن قالامداس، زامانداستارىنىڭ، ءمىنشىل، كۇنشىلىنە قالاي اينالىپ كەتكەنىن ءوزى دە سەزبەي قالادى. اقىن اللانىڭ الدىنان كەتكەن كەزدە ونى الباستى باسادى! ءبىر كەزدە قالام مەن قاعازدىڭ عاجايىبىنا كوز جۇمىپ سەنىپ، سوڭىندا شىعارماشىلىق قۋاتى سارقىلعان  جازارمان ەندى سول ءوزى سۇيگەن ادەبيەتتىڭ قاس دۇشپانى بولىپ الادى! تالانت سۋالا باستاعان كەزدە كوكىرەككە جينالعان دۇنيە... لاس، كىر سۋعا ۇلاسىپ، ىرىڭدەپ، قۇرتتايدى دا، جان-جاعىنا جاعىمسىز ءيىس شىعارادى...

جازۋ ۇستەلىندە  سۋرەتكەر اللانىڭ الدىندا وتىرادى! مەشىتكە قالاي دارەت الىپ كىرسەڭ، جازۋ ۇستەلىنە دە سوعان بارابار، تازا، پەرىشتە كۇيدە وتىرۋ كەرەك. ايتپەسە،ء--بىتتى... تالانت--ساف التىن، كىرشىكسىز تازا دۇنيە! زۇلىمدىق پەن سۇلۋلىق ارباسقان قامشىنىڭ سابىنداي قىسقا عۇمىردا جۇرەگىڭدى كىرلەتىپ الساڭ، جازۋ ۇستەلىڭنەن تۇرىپ كەتۋ كەرەك! وتىرا بەرسەڭ، ءوزىڭ دە وڭبايسىڭ، وزگەنى دە وڭدىرمايسىڭ...

90-شى جىلدارى بىزدە بەكدىلدا الدامجاروۆ دەگەن "اقىن-سىنشى" بولعان. مۇقاعالي، قادىر، تۇمانبايلاردان باستاپ، مۇحتار شاحانوۆ، تەمىرحان، ۇلىقبەكتەردەن ءىلىپ الار ەشتەڭە تاپپاي، قازاق جىرىن «قىرىپ-جويعان»-دى... ءبىر كەزدە ءوزى دە ولەڭ جازىپ، ورتاشا جازارمان دەڭگەيىندە قالىپ قويعانى ويىندا جوق، قازاق جىرىنداعى قارىمدى تۇلعالاردى كوزىنەن ءتىزىپ، كۇرەسىنگە لاقتىرىپ جىبەرگىسى كەلگەن-دى....  ەندى سونىڭ "ارۋاعى" امانحانداردىڭ ارقاسىنا قايتا قونعالى جاتىر!

الدامجاروۆتىڭ «ايىپتاۋ اكتىسى» «جۇلدىز» جۋرنالىنا بىرىنەن سوڭ ءبىرى ىركەس-تىركەس جاريالانىپ، سول كەزدەگى ادەبي ورتانىڭ توبە شاشىن تىك تۇرعىزىپ ەدى... 60-شى جىلدارى ۇلتتىق ادەبيەتىمىزدە ايتۋلى وقيعا، ايرىقشا قۇبىلىس بولعان كلاسسيكتەردەن ءىلىپ الار ەشتەڭە تاپپاعان بەلگىسىز اقىن  الدامجاروۆ ءبىر كۇندە «بەلگىلى بەلينسكييگە (؟!) » اينالىپ شىعا كەلدى! اتام دا—اڭ-تاڭ، اپام دا—اڭ-تاڭ...

ەلدىڭ ءبارى ونى «ءماعاۋيننىڭ كيللەرى» دەپ ويلاعان...ۇلى جازۋشىعا كيللەردىڭ قاجەتى قانشا؟! كيللەر –كەمتالانتقا عانا كەرەك نارسە! سول كەزدە كوكەيدە سونداي ءبىر كۇدىكتى وي قالعانى راس. ءبىراق، ونى تارقاتىپ، تاراتىپ ايتا الماي قالدىق. ءبىر جاعىنان، ىشىمىزدە  تار پيعىل، تارپاڭ ويلى بىرەۋگە جۋرنالدىڭ ءبىر ەمەس، بىرنەشە سانىن بەرىپ قويعان كلاسسيك جازۋشىعا دەگەن وكپە-ناز دا بولعان-دى. ارادا 20-شاقتى جىل وتكەندە 90-شى جىلدارداعى سول كەلەڭسىز وقيعاعا وي كوزىمەن قاراپ وتىرساق، ايسبەرگتىڭ مۇحيتتىڭ بەتىندەگى سۇلباسىن عانا كورىپپىز دە، استىنداعى مۇزداقتىڭ استارىنا كوزىمىز جەتپەي قالعان ەكەن. ماعاۋين — پروزايك. «باقتالاستارىمەن» ەسەپ ايىرعىسى كەلسە، اقىنداردا نەسى بار؟! «ايتقانعا — كونىپ، ايداعانعا — جۇرەتىن الدامجاروۆىن» عابيتتەن باستاپ، ءىلياس ەسەنبەرلين، سايىن مۇراتبەكوۆ، اكىم تارازيلەرگە «ايداپ سالىپ» قويماي  ما؟!

مەنىڭشە، الدامجاروۆتى بىرەۋلەرگە ەشكىم دە «ايداپ سالعان» جوق. عۇمىر باقي «ولەڭ» جازىپ، كوپتىڭ ءبىرى عانا بولىپ قالعان ورتاشا جازارمان تالانت اتاۋلىعا دەگەن قۋ قاراقان باسىنىڭ قاراۋ وي-پيعىلىن جالعاننىڭ جارىعىنا شىعارىپ، ىشىندە پالەنباي ۋاقىت بويى قوردالانعان قوياسىن اقتارا سالدى! مۇندايلار بەرىسى -- كورشى ورىس، ءارىسى — الەم ادەبيەتىندە دە بولعان. ءبىراق، ءدال وسىنداي، كلاسسيكالىق ادەبيەتتىڭ ءىنجۋ-مارجانىن اياعىنىڭ استىنا تاپتاپ، ونىڭ ۇستىنەن قيقۋ سالىپ وتە شىققان ولەرمەن ەشبىر ەلدە  جوق! بىزدەن باسقا...  مۇنى الاشتاعى  «الدامجاروۆ اۋرۋى» - دەيدى! بۇل دەرت ادەبيەتتە عانا ايقۇلاقتانا كورىنىپ تۇرعان جوق، قازاقتىڭ بۇكىل جۇلىن-جۇيەسىنە، الەۋمەتتىك جەلىلەرىنەن باستاپ، اس ۇيىنە دەيىن دەندەپ كىرىپ العان...

ەۆتۋشەنكودا «پوەزيانىڭ قاس جاۋلارى» دەگەن ءبىر ءسوز تىركەسى بار ەدى. دوستويەۆسكييدىڭ ءبىر رومانىندا «وسى ادامزاتقا اقىن دەگەندەردىڭ ءبىر تيىنعا كەرەگى بار ما، قانداي پەندە ۇيقاسپەن ويلانىپ-تولعانادى؟!»، - دەيتىن ءبىر تيپتىك وبراز بار؛ «پوەزيانىڭ وسىنداي جاۋلارى» «اقىنداردىڭ» ءوز ىشىندە دە جەتىپ، ارتىلادى. سوۆەت وكىمەتى كەزىندە توم-توم كىتاپ جازىپ، لەنين مەن ءستاليندى عانا  «جىرلاپ»، پوەزيانىڭ نە ەكەنىن تۇسىنبەي كەتكەن «شايىرلار» قانشاما؟!. مىنا امانحاندار سولاردىڭ ءبىرى ءھام بىرەگەيى دەسە بولادى. ولەڭدە ءوز سوقپاعىن تابا الماي، وزىنەن كوش ىلگەرى وزىپ كەتكەندەرگە  ورشەلەنە قارسى ورە تۇرەگەلگەن ا.ا-دەردى كورگەندە ورىستىڭ «كتو-تو يز گريازي - ۆ  كنيازي» - دەگەن قاناتتى ءسوزى ەسكە ساپ ەتە تۇسەدى. وزدەرى قارا باسىپ، حالتۋرانىڭ قارا باتپاعىندا قونىشىنان شالشىقتاپ  ءجۇرىپ، ونەر ورىندەگى ءبولمىس-بىتىمى  وزگەشەلەۋ ورەلى تالانت يەلەرىنە ءتىلىن بەزەپ، ءجون-جوبا ايتادى! بۇلار «پەرۆايا وبيازاننوست ستيحوتۆورنوگو  كريتيكا - نە پيسات سامومۋ پلوحيح ستيحوۆ. پو كراينەي مەرە - نەپەچاتات...» دەگەن مارينا سۆەتايەۆانى وقىماعان نەمەسە ونى دا كوزىنە ىلمەيتىن بولۋى كەرەك؟! الپىستان اسقانشا ەل سۇيسىنەتىن التى اۋىز ولەڭ جازباعان ا. ءالىمنىڭ «شىعارماشىلىعى» كوز الدىمىزدا تۇر عوي؛ وندا ەكى-اق «ليريكالىق گەروي» بار: بىرەۋى—بالا جاسىندا ءوزىن ءتانتى قىلعان ءبىر قىز، ەكىنشىسى—ەسەك مىنگەن شال، ەكەۋى دە ارالدا قالعان... پوەزيا دەگەن—كۇيبەڭ تىرلىكتىڭ كۇيكى كولەڭكەسى دەگەندى وعان كىم ايتقان؟ يۋريي كۋزنەسوۆ پا؟! وندا ابايدىڭ «ىزالى جۇرەك، دولى قول، ۋلى سيا، اششى ءتىل، نە جازىپ كەتسە، جايى سول، جەككورسەڭدەر، ءوزىڭ ءبىل»-دەگەن ۇلاعاتتى ءداستۇرى قايدا قالادى؟!

ادەبيەتتە جولى بولماعان دالدۇرىشتەر - ماحابباتتا جولى بولماعان  سەكسۋال مانياك، پەدوفيلدەر سىقىلدى؛ ونەرگە كەتكەن «ءوشىن» وزدەرىن قارا شاڭعا كومىپ، قارا ۇزدىرە جونەلگەن دۇلدىلدەردەن الادى! قالاي الادى؟  «جاقتىم كۇيە، جاپتىم جالامەن»  الادى! سوعان - ءماز-مايرام...  باياعى اتى شۋلى 37ء-شى جىلدارى وسىنداي بولعان... ءقازىر دە--سونداي بولعالى تۇر ما؟! مىنا نارىق زامانى بۇلاردى، ءتىپتى، قۇتىرتىپ جىبەردى! پەندە بولعان سوڭ، كىنا ارقالاماي جۇرە المايسىڭ. كىناڭنىڭ كەيدە كۇنا ەكەنىن ءبىلىپ، ىشتەي ازاپ شەكسەڭ، بويىڭدا ءبىر ادامدىق قاسيەت بار دەگەن ءسوز! ال، مىنالار الباستى باسىپ، وزدەرىنىڭ سول  كىناسى مەن  كۇناسىنە ماقتانىپ، ماعۇمۇرلاناتىن «دارەجەگە» جەتە  باستادى! كۇلكىلى ءھام  ايانىشتى...

ماسكەۋدە ەكى جىل وقىپ كەلگەن «عۇلاما اقىن-سىنشى» ماياكوۆسكييدىڭ «بىر-بىرىنە ۇقسامايتىن مىقتى اقىندار كوپ بولسىن»- دەگەن ۇلاعاتتى ويىن دا  تۇسىنبەي قايتىپتى. شاما-شارقى  وزىمەن دەڭگەيلەس، ايتار وي، اعىتار سىرى جوق قايداعى بىرەۋلەرگە وزىنشە جان تارتىپ، ولاردى تەمىرحان مەن ۇلىقبەك، جاركەن مەن نەسىپبەك، عالىم مەن تىنىشتىقبەك، سۆەتقاليلاردىڭ توبەسىنە قويعىسى كەلەدى! بويىنداعى باياعى تابيعيلىق، كىسىلىك ءىز-تۇزسىز جوق بولعان. كەۋدە كوتەرىلگەن... «مەن ماسكەۋدەن وقىپ كەلدىم...» دەگەن ءبىر كوكىرەك پايدا بوپتى... ول وقىعان وقۋدى ۇلىقبەك تە وقىپ كەلىپ ەدى، ءبىراق، ءبۇيتىپ امانحانشىلاپ كەتكەن جوق ەدى! وسىندايدا ءپاريجدىڭ سوربوننا ۋنيۆەرسيتيتەتىنىڭ ماڭدايىنداعى: «قۇداي ساعان تۇك بەرمەسە، ونى ساعان سوربوننا ۋنيۆەرسيتەتى دە بەرە المايدى!» - دەگەن جازۋ ەسكە تۇسەدى. وسىنداي ورەسىز پەندەگە ءبىر كەزدە نۇرماحان ورازبەك رەداكتور بولعان «اقيقات» جۋرنالىنىڭ تىزگىنىن ۇستاتىپ قويۋ — كورەر كوزگە ۇيات ەمەس پە؟!

كەيىنگى كەزدە وسى ا. ءا. سەكىلدى تيپتەر ازاماتتىق ليريكانى قۇرعاق پۋبليسيستيكا دەپ ويلاپ، وعان مۇرنىن شۇيىرە باستادى. بۇل كۇندەردىڭ كۇنى ادەبيەتتىڭ قاسيەتىنە ەمەس، قاسىرەتىنە اينالا ما دەپ قورقاسىڭ. مۇقاعاليدىڭ: «ايتىپ وتكەن اقىندا ارمان بار ما؟!» دەگەنىن قۇلاعىنا دا قىستىرار ەمەس. باسقاسىن ايتپاعاندا، ءبىزدىڭ ابايدىڭ ءوزى--ازاماتتىق ليريكانىڭ اتاسى ەدى  عوي؟! تاياۋدا ورىستىڭ وسى زامانداعى ءىرى اقىنى يۋننا ءموريستىڭ كەكەسىنگە تولى ءبىر ولەڭىن وقىپ، ءبىر ماعۇمۇرلانعان ەدىم. سول ءوزىڭ سۇيسىنگەن دۇنيەگە  وزگە ەل دە سۇيسىنسە عانيبەت ەمەس پە: «پۋبليسيستيكا – سكازكا پۋشكينا، و رىباكە ي، پەسا گوگوليا «ريەۆيزور». پۋبليسيستيكا – ەتو يگرا نا سكريپكە، گدە تراگەديا ي پوزور. ەتو ميفى نارودوۆ ميرا، لۆا تولستوگو «حادجي مۋرات»، پۋبليسيستيكا – دانتوۆ «اد»، چەحوۆ، پەسا «ءۆيشنوۆىي ساد»، «سكيفى» بلوكا، ەگو «دۆەنادسات»، پۋشكينا «مەدنىي ۆسادنيك»، گريبوەدوۆا «گورە وت…» پۋبليسيستيكا – ۆينوگرادنيك، تام نەكراسوۆا كيسلورود، تام كرىلوۆ ي ەگو زۆەرياتنيك، تام ۆەرگيليي، شەكسپير ي «رەپكا»، ديەۆيات مۋز، «كولوبوك»، پريۆەت – ەتۋ پۋبليكۋ ليۋبيت كرەپكو، دۋح پوەزيي، ءزۆوزد، پلانەت!»

امانحان ەندى ءبىزدى قويىپ، پۋشكيننىڭ وزىنە اۋىز سالا باستادى!

«... بەتحوۆەن سالەريدىڭ موسارتتى ولتىرمەگەنى جونىندە ماقالا دا جازدى. بۇل وسەكتى تاراتقاندار سالەريدىڭ جاۋلارى ەدى. ونى جەرگىلىكتى سەنساسيا قۋعان باسىلىمدار (بۇگىنگى "سارى" باسىلىمدار سەكىلدى)، جەلاۋىز، جەڭىلاۋىزدىلاردىڭ اۋىزىنان ءىلىپ الىپ جاريالاپ جىبەرەدى. ول ۇزىنقۇلاقتىڭ ءبىر پاراسى پۋشكينگە دە جەتىپ، ول ءوزىنىڭ اتاقتى شاعىن پوەماسىن جازادى دا، بۇكىل پاتشالىق رەسەي، ودان بەرى سسسر، ونى ودان ءارى ءىلىپ الا جونەلەدى. كەزىندە سول ءۇشىن پۋشكيندى ايىپتاۋشىلار دا بولعان.(ونداي جاعداي بىزدە دە جەتىپ ارتىلادى). سودان بەرى سول وسەكتەن ورگەن وقيعا تالايعا ازىق بولىپ ءجۇر. ايتپەسە، ... سالەري كورولدىڭ دە، سو كەزدەگى مۋزىكا شەبەرلەرى مەن جۇرتشىلىقتىڭ سۇيىكتى كومپوزيتورى بولعان. ءاربىر ونەر ادامىنا ءتان ونىڭ دا كەمشىلىگى بولعانىن قاتارلارى جازادى، ءبىراق، ونىڭ موسارتقا ۋ بەرەتىن جاعدايدا بولماعانىن ەسكەرتەدى. ول تۋرالى ماتەريال كوپ... سوندىقتان، مەن دە ول وسەككە سەنە قويمايمىن. ايتپەسە، سول پۋشكينىنىڭ دە قۇداي سۇيەر قىلىعى از بولماعان....»(امانحان ءالىم، «ويتوعىس»، فب، 24. 11. 2016 ج.).

سالەري موسارتقا ۋ بەردى مە، بەرمەدى مە؟ ماسەلە وندا ەمەس قوي؟! «قۇداي سۇيەر قىلىعى از» (ا.ءا.) پۋشكين «موسارت پەن سالەري» اتتى تراگەدياسىندا دانىشپاندىق پەن دارىنسىزدىقتىڭكلاسسيكالىق وبرازىن جاسادى! بارلىق قوعامدىق فورماسيالاردا قايتا-قايتا تۇرلەنىپ، ءتىرىلىپ، تۋا بەرەتىن تيپتىك بەينەلەردى سومدادى! امانحان اقىنشا ويلاۋ ءوز الدىنا، ءححى عاسىرداعى كوزى قاراقتى، كوڭىلى وياۋ قاراپايىم، ساۋاتتى وقىرمان قۇرلى دا ويلانا المايدى ەكەن: ومىردەگى قارابايىر شىندىقتان ونەردەگى شىندىق (پۋشكين. «موسارت پەن سالەري») مىڭ ەسە ارتىق ەمەس پە ەدى؟! ماسەلە--وسىندا تۇر! امانحاندار سالەريدى جانىنداي جاقسى كورە مە، ءتىپتى، ونى "جالادان" اقتاپ العىسى دا كەلە مە، وندا «قۇداي سۇيەر قىلىعى از»(ا.ءا.) پۋشكيننىڭ دە، ءبىزدىڭ دە قاحىمىز جوق؛ ءبىراق، ولاردىڭ وسى وسپادارلىعى ۇلى ورىس اقىنىنىڭ  ادامزاتتىڭ كوركەم ويىنا ولجا سالعان كلاسسيكالىق تۋىندىسىنا كولەڭكە دە تۇسىرە المايدى! سەزىكتىلەر سەكىرە بەرەدى! الەم ادەبيەتىندە پۋشكيننىڭ موسارتى--تالانتتىڭ، «... كورولدىڭ دە، سو كەزدەگى مۋزىكا شەبەرلەرى مەن جۇرتشىلىقتىڭ سۇيىكتى كومپوزيتورى بولعان سالەري» (ا.ءا.) - كەمتالانتتىڭ كەرەمەت سومدالعان تيپتىك بەينەسى بولىپ قالا بەرەدى! امانحاندار سالەريلەرگە جان تارتتى ەكەن دەپ، ادامزاتتىڭ ءالىمساقتان كەلە جاتقان ۇلاعاتتى ۇستانىمى وزگەرمەيدى ەندى... ماسەلە--وسىندا!

«موسارت پەن سالەري. (وسى زامانعى نۇسقا)» - دەگەن پوەمانى 27 جىل بويى   جازىپ ەدىم، قاتارلاس  قالامداستارىم وعان ونشا ءمان بەرە قويمادى.  سىنشى، اكادەميك عالىم سەرىك قيرابايەۆ اعام ونى «ەگەمەن قازاقستاننان» وقي سالىپ، تەرەڭ تالداپ شىقتى. مۇحتار، ءسابيت، عابيدەن، عابيت، قاسىمداردىڭ كوزىن كورىپ، ءوزى دە تالاي شايقاستىڭ ىشىندە بولعان  ابىز اعا، ادەبيەت - موسارت پەن سالەريدىڭ ايقاسى ەكەنىن كوزگە شۇقىپ كورسەتتى دەسە بولادى! ا.ا-دەر ودان وزدەرىنىڭ پروتوتيپتەرىن كورىپ، ماعان ودان سايىن وشىگىپ الدى! پوەما نىساناسىنا ءدوپ جەتتى! اۆتورعا كەرەگى وسى عوي! قۇدايعا ءتاۋبا، گەرويلارىم وزىممەن قاتار ءومىر ءسۇرىپ جاتىر! جاي جۇرمەي، سولاردىڭ شامىنا وت ءتۇسىرىپ قويام...

ءبىزدى قويشى... ونىڭ ءبىز تۇگىلى، ۇلى مۇقاعالي قاحىنداعى «سىني وي-تولعامدارىنىڭ» ءوزى كوڭىلگە كولەڭكە ۇيالاتادى. ول مۇحاڭنىڭ «وتىز بەسىنشى كوكتەمىم» اتتى ولەڭىن ءومىرزاق قوجامۇراتوۆتىڭ وسى اۋەندەس ولەڭىمەن سالىستىرا «تالداپ»: «مۇقاعاليدىڭ «اۆتوگراف»، «اققۋلار ۇيىقتاعاندا»، «مەن باسىمنان قورقامىن...»-دەگەن ولەڭدەرى ءومىرزاقتىڭ «وسى تاقلەتتەس ولەڭدەرىنەن باعىت-باعدار العان!»-دەپ «جاڭالىق» اشادى! («ادىرنا»،3ء-شى سانى، 2017 ج.). كىم—كىمنەن العان؟ بىرىنشىدەن، مۇقاعالي 35 جاسقا كەلگەندە، ءومىرزاق بار-جوعى 30 جاستا ەدى عوي؟! ەكىنشىدەن، مۇقاعالي مەن ءومىرزاقتىڭ «وتىز بەسىن...» سالىستىرۋعا دا كەلمەيدى؛ مۇحاڭنىڭ جىرىنا ءبىر پەندەنىڭ عۇمىرى ءوز الدىنا، -قازاقتىڭ  ءبىر ءداۋىرى سىيىپ كەتكەن، ومىرزاقتىكى—سوعان ەگىلە ەلىكتەۋدەن اسا الماعان شالا دۇنيە. امانحاننىڭ ايتۋىنشا، قازاق جىرىنا توڭكەرىس جاساعان تولەگەن ايبەرگەنوۆ، كەڭشىلىك مىرزابەكوۆ  تە سول ءومىرزاقتىڭ ءبىر جاڭعىرىعى عانا كورىنەدى... ءو.قوجامۇراتوۆ—جاقسى اقىن، تاعدىر-تالانى اۋىر اقىن، ءبىراق، ول مۇقاعالي، تولەگەن، ءتىپتى، كەڭشىلىك  جەتكەن بيىككە جەتە الماعان-دى. ا.ءالىم قىزا-قىزا كەلە م.ماقاتايەۆ «كەلشى، قارعام، شاشىڭنان يىسكەيىن...» دەگەن جولدى سەيسەن مۇحتارۇلىنان كوشىرىپ العان دەپ ءماز-مايرام بولادى... ونىسى سەندەردىڭ الاقانعا سالىپ وتىرعان ۇلى اقىندارىڭنىڭ  دا ءبىز سەكىلدى ۇساق اقىنداردان اسىپ كەتكەنى شامالى دەگەن پەندەلىك پيعىل...

2000-شى جىلدارى قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ءبىر قۇرىلتايىندا ءبىر توپ جاس اقىن-جازۋشىلاردى وداققا قابىلدادى. سوندا وسى ا.ءا. ورىنىنان ۇشىپ تۇرەگەپ، تالانتتى جاس اقىن تاناگوز ءىلياستىڭ وداققا مۇشە بولۋىنا ۇزىلدى-كەسىلدى قارسى شىقتى. تاناگوز ءوزىنىڭ قىزىمەن جاستى بالا. وتە تالانتتى اقىن. ارادا ون شاقتى جىل وتكەندە امانحاندى ءبىرىنشى رەت كورۋىم. جاس اقىندى ەتەگىنەن تارتقاندى جانىم جاقتىرماۋشى ەدى. تالانتتى جاس اقىن اقبەرەن ەلگەزەككە كۇن كورسەتپەي قويدى! ءوزى سونىڭ مارقۇم اكەسىمەن بىرگە وقىعان. قازاق «اكەڭ ولسە دە، اكەڭدى كورگەن ولمەسىن»-دەۋشى ەدى. ىلعي تالانتتى، قاناتتى ۇل-قىزعا تيسەدى دە جۇرەدى! باياعىدا باسىمىزدان وتكەن قۇقاي، --كۇيىپ كەتتىم... كوز الدىمدا ءبىر كەزدەگى ءبىر پەرىشتەم... قازاق جىرىنداعى قيقۋلاعان قالىڭ دۇبىردەن ساياق قالعان سايقىمازاققا اينالىپ سالا بەردى...

«زاماناۋي كوزەل پروۆوكاتورلار!» - دەپتى ارمان قانيدىڭ فب-داعى پاراقشاسىندا «..زاماناۋي كوزەل پروۆوكاتورلار...» كەيىنگى كەزدە ماعان كەرەمەت ۇناپ بارادى وسى ءسوز! قازاقشانى بەلىنەن باسىپ، وداعاي ورىسشا قوسقانىنا قاراماستان! سونى تالانتتى اقىن ارمان قانيدىڭ فب-داعى پاراقشاسىنان ۇرلاپ الدىم! ارماننىڭ عانا اۋزىنان شىعاتىن ءسوز! مۇندا مىنەزى تۇر ونىڭ! بالاقتاعى ءبيتتى باسقا شىعارمايتىن مىنەزى! ەندى بەرمەيمىن وعان! قولىما شىراق ۇستاپ، تابا الماي جۇرگەن ءسوزىم! «...زاماناۋي كوزەل پروۆوكاتورلار!!!» بۇلار بارلىق جەردە ءجۇر! دۇنيەنى بۇلدىرەدى دە، تۇك بولماعانداي جۇرە بەرەدى! بۇرىن پوليتبيۋرودا جۇرگەن... ءقازىر دۇنيەجۇزىلىك ساياساتتىڭ تىزگىنىن قولىنا ۇستاپ وتىر! بالالار باقشاسىنان باستاپ، ينستيتۋت-ۋنيۆەرسيتەتتەر مەن ۇلتتىق رۋحانياتقا دەيىن كيمەلەپ، كىرىپ العان!

ادەبي-كيللەر

ۇلتتىڭ  ءقازىر كۇنى دە جوق.

اي دا جوق،

رۋحانيات كەڭىستىگىن جايلادى وت؛

ورتەپ جاتىر!

وزەگىندە--قىزعانىش،

كۇنشىلدەردىڭ  كيللەرلەرى  پايدا بوپ...

دارىنسىزدار--

ارلاندايىن  ارانى،

بەتىنە الىپ شىقتى قيان دالانى.

مۇقاعاليدان باستادى دا، باس سالىپ،،

ۇلىقبەككە دەيىن يتشە تالادى...

ماعجانداردىڭ قانى اقسا دا جوسىلىپ،

كورگەن ەمەس ويىندارى وسىلىپ؛

بارلىق ەلدىڭ پرولەتارى سىقىلدى،

بارلىق ەلدىڭ ءدالدۇرىشى قوسىلىپ! --

قارا قۇرتتاي  حالتۋرشيكتەر--سوڭىندا.

كىم بولسا دا تاپتاپ وتپەك جولىندا؛

ءبىر-بىر كيللەر جالداپ الىپ ماز-مايرەم،

قالام ەمەس،--قارا پىشاق قولىندا...

مەنىڭ-داعى قويماي ... قازىپ تۇگىمدى،

تىنىشتىقبەككە كۇرەك الا جۇگىردى؛

حالىق قالدى،

قارا توبىر الدىندا،

(قارابەت بوپ) -- سوعان كەلىپ جۇگىندى...

ءبىر كەزدەرى قاراسۋداي تۋلاعان،

ساكەندى دە،

اكەمدى دە... ۋلاعان؛

ءتۇسى تانىس،

داۋىستارى قارلىعىپ:

«حالىق جاۋى -- ماعجان!» دەپ شۋلاعان...

قولعا قالام العان،  ءىنىم، بايقاشى،

عۇمىر باقي بىتپەيتۇعىن  شايقاسى؛

ادەبيەت --

سونۋ اتامزاماننان،

موسارت پەنەن سالەريدىڭ ايقاسى!

بايقاشى...