تەمىرجول تاسىمالى تولاعاي مىندەتكە تولى قىزمەت. شويىن جول ءار مەملەكەتتىڭ باستى كۇرەتامىرىنداي. وسى جولدار ارقىلى كۇنىنە قانشاما تاۋار تاسىلىپ، ەلىمىزدىڭ بويىنا قان جۇگىرىپ وتىرعانىن بىلەر مە ەدى، شىركىن. تەمىرجول سالاسىندا اسكەري تاسىمال ۇيىمداستىرۋ ءىسى ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى قاجەت ەتەتىن ءىس. بۇل مىندەتتى اتقارۋشىلار كوبىنە-كوپ كوزگە دە تۇسە بەرمەس، ءبىراق اۋقىمدى جۇمىستاردىڭ باس-قاسىندا جۇرگەن ەڭبەكتىڭ ناعىز قاراتورىلارى. تاقىرىپقا وراي جاقىندا ءبىز ۇلتتىق ۇلاننىڭ «وڭتۇستىك» وڭىرلىك قولباسشىلىعىنىڭ ارنايى جانە اسكەري تەمىرجول تاسىمالى ءبولىمىنىڭ باستىعى پودپولكوۆنيك پاۆەل فەششەنكومەن سۇحباتتاسقان بولاتىنبىز.

پاۆەل نيكولايەۆيچ، ءسىزدىڭ قازاق ءتىلىن بىلۋگە دەگەن ۇمتىلسىڭىز كوپ

ارىپتەستەرىڭىزگە ۇلگى. قازاق تىلىندە از-ازداپ ءتىل سىندارا باستاپسىز؟

وعان تاڭىرقايتىن ەشتەڭە جوق. مەنىڭ ەلىم قازاقستان، تۋعان وتانىم، كىندىك قانىم تامعان جەر. ءبىزدى، ياعني مەنىڭ ارعى اتالارىم سوناۋ ۋكراين جەرىنەن ۇلى دالاعا تابان تىرەگەن. كورمەگەندەرى، باستان كەشپەگەن قيىنشىلىقتارىن ەستىگەندە توبە شاشىڭىز تىك تۇرادى. ال مۇندا كەلگەن سوڭ دارقان جۇرەكتى قازاق ۇلتى باۋىرىنا باسقان. وسىلاي، ءبىزدىڭ قازاق جۇرتىنان كورگەن جاقسىلىعىمىز ول ۇرپاقتان ۇرپاققا ۇمىتىلماس جاقسىلىق. ال قازاق ءتىلىن مەن جەتىك مەڭگەرۋگە كۇن ساناپ تالپىنىپ كەلەمىن. تازا سويلەپ، جازا بىلسەم دەگەن ارمانىم.

«جاقسىنىڭ جاقسىلىعىن ايت، نۇرى تاسىسىن» دەگەن حالقىمىزدا ءسوز بار.

ەگەر قاتەلەسپەسەم، بىلتىر ءسىزدىڭ «ناعىز باتىر» دەگەن اتقا يە بولىپ، جۇلدىزىڭىز جانعان ءسات بولدى. بۇنداعى ايتپاعىم، ءسىز وتكەن جىلى ءقاۋىپتى قىلمىسكەردى اۋىزدىقتاپ، ادام ءولىمىن بولدىرماي، ۇلكەن ەرلىك ءىس جاسادىڭىز. وسى وقيعانى وقىرمان ءۇشىن قايتا ەسكە الساڭىز.

مەن ءوزىم ارتىق ماقتاۋدى، شەكسىز قۇرمەت دەگەندى جاقتىرا بەرمەيتىن جانمىن. وتان قورعاۋشى دەگەن ماماندىقتى الىپ جۇرگەندىكتەن وسى سالادا جۇرگەن ءار ازامات ەلدى، جەردى كەز كەلگەن جاماندىق، كەساپاتتان قورعاۋعا ءاردايىم دايىن بولۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. ويتكەنى، ول ونىڭ اۋەلگى مىندەتى. مەن ءوزىمدى ەرلىك جاسادىم دەپ ايتا المايمىن. ەلگە، ءبىر اۋلەت، ادام بولسا دا، سولارعا كومەك جاساعانىما قۋانامىن.

 مەن ءوز باسىمدا وسىنداي وقىس وقيعاعا ەكى رەت تاپ بولدىم. ەندى ءوزىڭىز ايتىپ بەرگەنىمدى قالاپ وتىرعاننان كەيىن قىسقا توقتالعاندى ءجون كورىپ وتىرمىن. ءبىر وقيعا بىلاي بولدى. ءبىز وتباسىندا ەكى بالامىز، مەنەن ۇلكەن اپكەم بار، تۇرمىستا.  وتكەن جىلى دەمالىس كۇندەردىڭ بىرىندە قال-جاعدايلارىن بىلمەككە اپكە-جەزدەمنىڭ ۇيىنە بارعام. ولار الماتىنىڭ تۇركىسىب اۋدانىندا تۇراتىن. ۇيگە جەتە بەرگەندە اپكەمنىڭ ۇيىنە كورشى ءۇيدىڭ جانىنا كوپ ادامنىڭ جينالىپ تۇرعانى اڭعاردىم، مەديسينا قىزمەتىنىڭ، بىرنەشە پوليسيا كولىكتەرى تۇردى. ىشتەي مۇندا ءبىر جاماندىقتىڭ بولعانىن سەزدىم. كوڭىلىم الداماپتى. سۇراستىرسام، مۇندا ءۇيدىڭ قوجايىنىن بەلگىسىز بىرەۋلەر تاپا-تال تۇستە باۋىزداپ كەتكەنىن ەستىدىم. ءبىراق قىلمىسكەر تابىلماعان، ىزدەيتىن ايعاق تابا الماي پوليسيا قىزمەتكەرلەرى داعدىرىپ تۇر ەكەن. ۋاقىت وتكەن سايىن قىلمىسكەردىڭ ءىزىن سۋىتىپ ۇلگەرەتىنىن ويلاساق، ءىش قازانداي قايناپ تۇر. ۇرىس تا تۇرىس جوق. مەن وزىمشە ىزدەۋگە كىرىسىپ كەتتىم. اۋەلى، سول ماڭداعى بىرنەشە ىشكىلىككە سالىنعان ازاماتتارعا جولىعىپ، سۇراۋ سالدىم. جالپى، بۇل كوبىنە كوپ زاڭمەن «پروبلەماسى بار»، ءارى ايماقتاعى اناۋ، مىناۋ قىلمىستارعا كىمنىڭ قاتىسى بارى، بولماسا جوعى جايلى «كريمينالدىق وسەكتى» جەتكىزىپ وتىراتىندارى جاسىرىن ەمەس. مەن سولاردىڭ بىرەۋمەن سويلەسە وتىرىپ، وقيعادان ءبىر كۇن بۇرىن «بالەنباي دەگەن رەسيديۆيستىڭ وسىدان ءبىر كۇن بۇرىن كىسى قولىنان قازا بولعان اداممەن بىرگە جۇرگەنىن كورگەنىن ەستىدىم». اقىرى وسى اقپاراتتىڭ اقىرىنا جەتۋگە تىرىستىم. پوليسيانىڭ جەدەل ۋاكىلدەرىن الىپ، الگى ازاماتتىڭ تۇراتىن جەرىن ىزدەپ تاپتىق. ول دا ءبىزدى توسىپ وتىر ەكەن. «كىسى ولتىرگەنىم ءۇشىن پوليسيا مەنى قاشان ىزدەپ كەلەدى دەپ وتىر ەدىم»، دەپ بارلىق بولعان جايتتى مويىندادى.

 ەندى ءبىر وقيعا وزدەرىڭىز بىلەتىندەي ول دا بىلتىر ورىن الدى. دەمالىس كۇنى بولاتىن. ۇيگە قاراماعىمداعى ارىپتەسىم مايور يسمايل قادىروۆ كەلگەن بولاتىن. كۇن ەكىنتىگە اۋىپ بارا جاتقان مەزگىل. اۋلادا وتىر ەدىك. سىرتتان «قۇتقارىڭدار، كومەكتەسىڭدەر، ولتىرەدى» دەگەن شۋ شىقتى. ءبىز يسمايل ەكەۋمىز كوشەگە جۇگىرە شىقساق، تۋرا ۇيىمىزگە تاياۋ تۇستا القىنا جۇگىرە جەتكەن ورتا جاستاعى ازاماتتى كوردىك. ءۇستى-باسى قىپ-قىزىل قانعا بويالعان، كوز الدى كوكالا قويداي سوعىلعان، كۇپ بولىپ ءىسىپ كەتىپتى. ءبىز باسىندا ابدىرىپ قالدىق ارتىنان جىلدام ەس جيىپ، ەكى جاقتاپ نە بولعانىن سۇرادىق. ول دا جىلارمان بولىپ، كوشەنىڭ ارعى جاقتاعى قيىلىسىن كورسەتە بەردى. «مەنى ولتىرمەك بولدى، ارەڭ قۇتىلىپ شىقتىم. ولاردىڭ قولدارىندا پىشاقتارى بار. ءقازىر مەنى ىزدەپ ارتىمنان كەلە جاتىر. كومەكتەسىڭدەر، قۇتقارىڭىزدار»، - دەي بەردى. سودان كوشە بويلاپ جۇردىك. بۇرىلىسقا جەتكەن كەزدە ەكى ادام جۇگىرىپ كەلەدى ەكەن. قاراساق، قولدارىندا پىشاق. قارايتىن ءتۇرى جوق، الدىعا ەكپىندەپ تۇر. «پىشاقتارىڭدى تاستاڭدار»، - دەگەنىمىزگە قاراماي بىزگە قارسى پىشاقتارىن شولجاڭداتىپ تاپ بەردى. وسى تۇستا مەنىڭ دە، يسمايلدىڭ دا جاستايىمىزدان سپورتپەن اينالىسقانى كوپ سەپ بولدى. اڭىسىن اڭدىپ، جەكپە-جەكتىڭ ادىس-تاسىلدەرىن پايدالانىپ اقىرىندا ەكەۋىن دە جەرگە جىعىپ، قارۋسىزداندارىپ، پوليسيا قىزمەتكەرلەرىن شاقىردىق. بارلىق ەرلىگىمىز وسى. ءبىزدى قۇرمەتتەپ، كەۋدەمىزگە «ەرلىگى ءۇشىن» مەدالىن تاققان باسشىلىعىمىزعا ۇلكەن راحمەتىمدى ايتامىز.

ءيا، ونىڭ دا دۇرىس پاۆەل، بۇل سەنىڭ ناعىز ازاماتقا ءتان سابىرلىعىڭ،

ساليقالىعىڭ عوي. ايتپەسە، قىلمىسكەرمەن الىسۋعا كەز كەلگەننىڭ باتىلى جەتپەس. ەندى جۇمىس جاعدايلارىڭا كوشسەك. قىزمەتتەرىڭ قالاي، قانداي وزىندىك ەرەكشەلىگى، تالاپ، مىندەتتەرى بار. جوسپارلارىڭ قانداي، وسىمەن بولىسسەڭ.

قىزمەتىمە كەلەر بولساق، ءبىزدىڭ مىندەتتەر تىكەلەي تەمىرجولمەن بايلانىستى. ءبىزدىڭ ەلىمىز وزدەرىڭىزگە بەلگىلى، اينالاسىندا مۇحيت تاسىمال جولدارى جوق، قۇرلىق ىشىلىك تاسىمالعا يە ەل. سوندىقتان دا بۇكىل ەلدەگى تاسىمال نەگىزىنەن پويىز جول جانە كولىك جولدار ارقىلى اسىرىلادى، ونىڭ ىشىندە تەمىرجولدىڭ جۇك جەتكىزۋ ۇلەسى 100 پايىزدان 73 پايىزعا دەيىن مىندەتتى اتقارادى. ءبىز وسى ترانسپورت تۇرىندە ارنايى جانە اسكەري تاسىمالدى ۇيلەستىرەمىز. ءبىزدىڭ قىزمەتكە ەلىمىزدەگى كەز كەلگەن مەكەمە ارنايى تاپسىرىس بەرۋ ارقىلى جۇگىنەدى. ماسەلەن، شەكارا قىزمەتى وزدەرىنىڭ قۇرىلىمدىق بولىمشەلەرىنە ءار ءتۇرلى جۇكتەردى جەتكىزۋدى ۇيىمداستىرۋعا، ال ۇلتتىق بانك ۆاليۋتا تاسىمالىن ۇيىمداستىرۋعا تاپسىرىستار بەرىپ جاتادى. كورىپ وتىرعاندارىڭىزداي ءبىزدىڭ جۇك تاسىمالىنا ارتىلعان جاۋاپكەرشىلىك زور. ول بىرىنشىدەن سول تاسىلاتىن جۇكتىڭ ماڭىزدىلىعىنا، ونىمەن بىرگە ونىڭ مەملەكەت ءۇشىن ستراتەگيالىق ورنى بار بولعاندىقتان ءمانى دە جاۋاپكەرشىلىك تە ارتا تۇسەدى. ودان باسقا دا ادامداردى تەمىرجول ارقىلى ءتيىستى جەرگە جەتكىزۋ، اسكەري تەحنيكا، قارۋلى  كۇشتەرىمىزگە قاتىستى كەز كەلگەن تاسىمال ءىسىن ءبىز اتقارمىز. 2009 جىلعا دەيىن ءبىز ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ قۇرامىندا بولدىق. سول جىلدان باستاپ ءبىزدىڭ قىزمەت بۇگىنگى ۇلتتىق ۇلان قۇرامىنا ەنگىزىلدى. بۇل جۇمىستىڭ تيىمدىلىگى ءۇشىن ۆەدومستۆوارالىق جۇرگىزىلگەن رەفورما بولىپ تابىلدى.

ارنايى جانە اسكەري تەمىرجول جۇك تاسىمالى قىزمەتىندەگى اسا جاۋاپتى ءىس بۇل قاۋىپسىزدىك شارالارىنا ءاردايىم بەكەم بولۋ. ول دەگەنىمىز، تاسىمالدانۋشى جۇكتەردى، پايدالانۋ تەحنيكانى قاۋىپسىزدىك تالاپتارىنا ساي جابدىقتاۋ، ماماندارعا قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ۇدايى وقىتىپ-ۇيرەتۋ. قازىرگى تاڭدا بۇل ماسەلەلەر «وڭتۇستىك» وڭىرلىك قولباسشىلىعىنىڭ تاسىمالعا قاتىستى بولىمشەلەرىندە تولىقتاي شەشىمىن تاپقان. جىل سايىن مامانداردى ارنايى كۋرستاردا وقىتىپ، بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرىپ وتىرمىز. مۇنىڭ سىرتىندا «قازاقستان تەمىرجولى» اق ماماندارى قاجەتتى ادىستەمەلىك كومەكتەرىن ۇدايى كورسەتىپ تۇرادى.

- مەن وتان ءۇشىن وت كەشەر اسكەري ازاماتتارىمىزبەن اڭگىمەلەسكەندە كوپ قويار سۇراعىم بار. ول سۇراقتى سىزگە دە قويعىم كەلىپ وتىر. قويىلار ساۋال - پاتريوتيزم دەگەنىمىز نە دەگەن ساۋال.  وسى سۇراققا اركىم ءارقالاي جاۋاپ بەرەدى، ءار ادام وزىنشە تون پىشەدى. ءسىز قالاي ويلايسىز؟

- «وتانسىز ادام بولماس، ورمانسىز بۇلبۇل بولماس» دەگەن ورىس حالقىنىڭ ناقىلى تەگىن ايتىلماسا كەرەك. پاتريوتيزم – بۇل ەلدىكتى، مەملەكەتتىلىكتى سانالى تۇردە سەزىنۋ. ماسەلەن، كەز كەلگەن ادامنىڭ ءوزى تۋىپ-وسكەن جەرىنە باۋىر باسۋى، انا ءتىلىن تولىق مەڭگەرىپ، وعان قۇرمەتپەن قاراۋى، ءوز وتانىڭنىڭ مۇددەسىن ويلاۋ، تۋعان جەرىڭە دەگەن ادالدىق پەن ازاماتتىق سەزىمدەر، ءوز ەلىڭنىڭ ساياسي، ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك، مادەني سالاداعى جەتىستىكتەرىن ماقتان ەتۋ، ءوز وتانىڭنىڭ بوستاندىعى مەن تاۋەلسىزدىگىن قورعاۋ، اتا-بابالارىڭ مەن وتانىڭنىڭ تاريحىنا قۇرمەتپەن قاراۋ، سونداي-اق ءوزىڭنىڭ تاباناقى، ماڭداي تەرىڭدى تۋعان ەلىڭنىڭ گۇلدەنۋىنە ارناۋ – وسىنىڭ بارلىعى قازاقستاندىق پاتريوتيزم دەگەن ۇعىمىنىڭ ىشىنە سيادى. ياعني، بۇل ءومىردىڭ ءمانى دەپ بىلەمىن. مەنىڭ ويىمداعى پاتريوتيزم وسى.

         - سۇحباتىڭىزعا راحمەت!

اڭگىمەلەسكەن مايور ا.اۋباكىروۆ،

الماتى قالاسى