قازاق ادەبيەتىنىڭ دارا تۇلعاسى، شىڭجاڭ قازاق ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى اقىن تاڭجارىق  جولدى ۇلىنىڭ دۇنيەگە كەلگەنىنە كەلەر جىلى 110 جىل تولادى. الاش يدەياسىن تۋ ەتكەن اقىننىڭ تۋعان ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى جولىنداعى كۇرەسكەر رۋحى مەن ءورشىل ولەڭدەرى بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ اسىل قازىناسى. تاڭجارىق – جات بيلىكتىڭ تەمىر قۇرساۋىندا جاتىپ، «تۇرمە ادەبيەتىن» قالىپتاستىرعان اقىنداردىڭ ءبىرى.

 تاڭجارىق  جولدى ۇلى  1903 جىلى، ناۋرىز ايىنىڭ 15 جۇلدىزىندا  ىلە القابىنىڭ كۇنەس وڭىرىندە دۇنيەگە كەلدى. بالا تاڭجارىق باستاپقىدا اۋىل مولداسىنان ارابشا  ساۋات اشادى، كەيىن جاڭاشا مەكتەپتە ءۇش جىل  جۇڭگو تىلىنەن ءبىلىم العان ول 1923-1925 جىلدارى قازاقستانعا قاشىپ ءوتىپ، نارىنقول وڭىرىندە ناعاشىلارىن  ارالاپ،  «جەتى جىلدىق  مەكتەپتە» وقيدى، ونىڭ قازاق ەلىندە بولعانداعى قويدىممەن ايتىسى ساقتالعان. قازاق ەلىندەگى الاش ورداشىلار استىرتىن قۋدالانا باستاعاندا، تۋىستارى جاعىنان 1925 جىلى تۋعان جەرىنە قايتارىلىپ، توم-توم كىتاپ ارقالاپ قايتا ورالعان اقىندى جۇڭگو ۇكىمەتى "حالىققا تەرىس ۇگىت تاراتتى" دەپ ايىپتاپ، جەتى جىلعا سوتتايدى. 1933 جىلى تۇرمەدەن بوساپ شىققان تاكەڭ  ەل ىسىنە ارالاسىپ،  حالىقتى اعارتۋ، ادەبيەت- كوركەمونەر كەشتەرىن ۇيىمداستىرۋ، گازەت شىعارۋ، تەاتر اشۋ سەكىلدى كوپتەگەن جۇمىستار تىندىرادى. شىڭ شىساي ۇكىمەتى قازاقتاردى جاپپاي تۇتقىنداي باستاعاندا،  تاڭجارىق 1940 جىلى ەكىنشى رەت ناقاق جالامەن قولعا الىنىپ، قۇلجا قالاسىنان ءۇرىمجىنىڭ تاس تۇرمەسىنە ايدالادى. اياۋسىز جابىرلەۋگە، جان توزگىسىز قيناۋعا تۇسەدى. 1946 جىلى ۇلت ازاتتىق كۇرەسىنىڭ ىقپالىمەن تۇرمەدەن بوساعان اقىن كوپ ۇزاماي 1947 جىلى ماۋسىمدا اباقتىدا جابىسقان ايىقپاس  اۋرۋدان  كوز جۇمادى.

 كۇرەسكەر اقىن قىسقا عۇمىرىندا ۇرپاقتارىنا ولشەۋسىز مۇرا قالدىرىپ كەتتى،  ونىڭ ولەڭدەرىنىڭ  70 پايىزى تاس تۇرمەدە جازىلعان. اقىن كوز جۇمعاننان كەيىن، ءبىر جىلدان سوڭ (1948 ج.) كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، اقىن ءقۇرمانالى وسپان ۇلىنىڭ قۇراستىرۋىمەن ت.جولدى ۇلىنىڭ «العاشقى جيناق» دەپ اتالاتىن تۇڭعىش كىتابى جارىق كوردى. 1979 جىلى اقىننىڭ كۇيەۋ بالاسى، كورنەكتى جازۋشى بۇقارا تىشقانبايەۆتىڭ قۇراستىرىپ، العى ءسوزىن، تۇسىنىكتەرىن جازۋىمەن «ارامان تاۋ» (1974 ج. الماتى «جازۋشى») اتتى جيناعى، 1981 جىلى «تۇرمە ءحالى»، (ءۇرىمجى «حالىق»)، 1982 جىل «نازيگۇل» (پەكين، «ۇلتتار»)، 1985-1995 جىلدارى «تاڭجارىق شىعارمالارى» (ءۇرىمجى. «حالىق»، ءۇش تومدىق تولىق جيناعى)، 1994 جىلى «شىنتىلەك» (قۇلجا. «ىلە»)، 1992 جىلى «تاڭجارىق» (الماتى. «جازۋشى»)، 2001 جىلى «تاڭجارىق جولدى ۇلى» (استانا. «ەلوردا»، 2 تومدىق) قاتارلى كىتاپتارى جارىق كوردى. 1996 جىلى مامىر ايىندا قحر ىلە قازاق اۆتونوميالىق وبلىسىنىڭ ورتالىعى قۇلجا قالاسىندا «شىنجاڭ تاڭجارىق زەرتتەۋ قوعامى» رەسمي قۇرىلىپ، اقىن شىعارمالارىن جۇيەلى زەرتتەۋمەن، عىلىمي اينالىمعا ەنگىزۋمەن اينالىسا باستادى. 1992 جىلى بەس سەريالى «تاڭجارىق» اتتى تەلەفيلىم (سەناري اۆتورى، جازۋشى و.ەگەۋباي) ءتۇسىرىلدى.

 ال ەندى اقىن شىعارمالارىنىڭ جينالۋى، جارىق كورۋى، زەرتتەلۋى دەگەن ماسەلەگە كەلەتىن بولساق، بۇگىنگە دەيىن ونىڭ 130 ولەڭ-تولعاۋى، 12 قيسسا-داستانى، 6 ايتىسى، 4-5 ءانى جارىق كوردى. بۇل قازىرگى قولدا بار نەمەسە جينالىپ، جارىق كورگەن دۇنيەلەر ەكەنىنە ەش كۇمان جوق. ويتكەنى اقىن شىعارامالارى جىل وتكەن سايىن تولىعا تۇسۋدە. دەمەك ءبىز جوعارىداعى سيفردى اقىن شىعارمالارىنىڭ تۇياعى تۇگەل سوڭعى سانى دەپ ايتا المايمىز.

 اقىن اتىندا تۋعان جەرىندە ەڭبەكتەرى، مۇرالارى، پايدالانعان زاتتارى ساقتالعان مۇراجاي بار.  2009 جىلى، 23 جەلتوقسادا قالالىق ءماسليحاتتىڭ شەشىمىمەن استانا قالاسىنىڭ كوشەلەرىنىڭ بىرىنە تاڭجارىق جولدى ۇلىنىڭ ەسىمى بەرىلگەن.

حازىرەت ءابدىلدا