لاتىن الىپبيىنە كوشۋ ماسەلەسىن ەتنومادەني بىرلەستىكتەر وكىلدەرى تالقىعا سالدى.

جيىن الماتىداعى دوستىق ۇيىندە ءوتتى. وتىرىسقا ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى ءارحيۆىنىڭ ديرەكتورى بوريس جاپاروۆ، حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ ءتوراعاسى ءومىرزاق ايتبايەۆ، احمەت بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ەردەن قاجىبەك، ەتنومادەني بىرلەستىك وكىلدەرى قاتىستى.

شارانى «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ مەدەۋ اۋداندىق بولىمشەسى ۇيىمداستىردى.

احمەت بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى ءتىلتانۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ەردەن قاجىبەك لاتىن الىپبيىنە كوشۋدىڭ تاريحي حرونولوگياسى تۋرالى ايتتى.

«كەشە عانا ەلباسى رۋحاني جاڭعىرۋ دەگەن ۇلكەن باستامانى باستاپ بەردى. تىلدىك رەفورما - رۋحاني جاڭعىرۋدىڭ ەڭ نەگىزگى تىرەگى، وزەگى، مايەگى، مازمۇنى. قازاقستان ەگەمەندىك العان سوڭ جوعالتقانىن تۇگەندەۋگە كىرىستى. 1990 جىلدارى بىرنەشە حالىقارالىق كونفەرەنسيا ءوتتى. وعان ءتۇبىرى ءبىر تۇركى ەلدەرىنىڭ باسشىلارى، ءىرى عالىمدار قاتىسقان. 1997 جىلى قورىتىندى جيىنعا قاتىسقان ءابدۋالي قايداروۆ اعامىز بىردەن مەملەكەت باسشىسىنا حات جازدى. حاتىندا «تاۋەلسىز ەل بولدىق، ەندى تىلىمىزگە سايكەس ءالىپبي جاسايىق، ءتىلىمىزدى جاڭعىرتۋدى قولعا الايىق» دەپ كورسەتتى. 1990-شى جىلداردىڭ باسىندا ەلباسى ءبىرىنشى تاپسىرما بەردى، 2006 جىلى ماسەلە ەتىپ كوتەردى، 2012 جىلى ستراتەگيامىزعا ەنگىزدى. ەندى مىنە، ناقتى قولعا الىندى. 1928-30 جىلدارداعى لاتىنشامىز جاقسى بولعان. كەيىن ەكىنشى ءتىلدىڭ ەرەجەلەرى بۇيرىقپەن ەنگىزىلگەن كەزدە ءتىلىمىز بۇزىلا باستادى. 1957 جىلى تاعى رەفورما ءوتتى. تىلىمىزدە 2 ءتىلدىڭ زاڭدىلىقتارى قاتار جۇرە باستادى. ءتىلىمىز شۇبارلانىپ، قيىن جاعدايدا بولدى. نەگىزگى ءتىل رەفورماسىنىڭ ماقساتى - ءتىل زاڭدىلىقتارىن قايتا ەنگىزۋ، ءبىر ءتىلدىڭ زاڭدىلىقتارى بويىنشا ايتىلىم، جازىلىم، وقىلىم، ءبارىن ءبىر تارتىپكە باعىندىرۋ»، - دەدى ەردەن قاجىبەك.

حالىقارالىق «قازاق قوعامى» ءتوراعاسى، ق ر ۇعا اكادەميگى ءومىرزاق ايتبايەۆ بۇل كوپتەن كۇتكەن تاريحي شەشىم .ەكەندىگىن ايتتى. 

«باۋىرلارىمىز بەن قانداستارىمىزدىڭ، ءار قازاقتىڭ جادىندا تۇراتىن وقيعا... لاتىن الىپبيىنە بىردەن كەلە قويمايمىز. بۇل ءتىل زاڭدىلىعىن بىرتىندەپ قالىپتاستىرۋعا اكەلەدى. جازۋدىڭ ءوز تالاپتارى بار ولار ورىندالۋ ءۇشىن ءبىراز جىل وتەدى. ەڭ باستى ماسەلە، ەلباسى شەشىمىن ريزالىقپەن ماقۇلداپ، قولداپ، قۋاتتايمىن. ەندىگى ءىس ماماندارعا بايلانىستى»، - دەدى ءومىرزاق ايتبايەۆ.

سونىمەن قاتار، قحا مۇشەسى، تۇرىك ەتنومادەني بىرلەستىگى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى قازاقباي تاشتەمىروۆ تە لاتىن الىپبيىنە كوشۋ تۋرالى شەشىمدى قۇپتايتىنىن جەتكىزدى.

«ەلىمىزدىڭ ءتىل ساياساتىنىڭ نەگىزگى باعىتى، باستى نىشاندارىنىڭ ءبىرى - قازاقتىڭ كوركەم ءتىلى. ءتىلى وركەندەمەگەن ەل ەش ۋاقىتتا ۇلتتىق مەملەكەت بولىپ سالتانات قۇرا المايدى. قازاق ءالىپبيىنىڭ رەفورماسى قازاقستاندىق ءبىلىم بەرۋ ساپاسىنا وڭ اسەر ەتەدى. قازاقستاندىق ءبىلىم ساپاسىنىڭ كاسىبي دايارلىعى جانە وقۋ ادىستەمەلىك قۇرالداردىڭ ساپاسىمەن بايلانىستى. ول ءبىر كۇننىڭ جۇمىسى ەمەس، بىرنەشە جىلدى قامتيدى»، - دەدى قازاقباي تاشتەمىروۆ.