تۇنگى ۋاقىت بولاتىن.  كوشە قاراڭعىلىعى ەرەكشە سۇستى، قورقىنىشتى. «كەل بەرى...» دەپ الدەبىرەۋ  قۇلاق تۇبىڭە سىبىرلاپ، بۇرىشتان شىعىپ ارقاڭنان قاعاتىن سەكىلدى. اناۋ قاراڭعى تۇكپىردە جىن-شايتاندار  سىقىلىقتاپ كۇلگەندەي دىبىستار ەستىلەدى.

وسى ءتۇن الدەبىر سۇمدىقتىڭ بولارىن ءبىلدىرىپ  تۇرعانداي ەدى. جەل گۋىلدەپ ءۇي تەرەزەلەرىن ءبىر ءوبىپ ءوتتى دە، پەردەلەردى قوزعالتىپ ءۇي ىشىنە تاستاي قاتتى سۋىق ىزعاردى كىرگىزدى.  

«تۇيمە!». «ءتۇف قۇرعىر-اي!». «وسى تىگىسىمدى تاڭ اتقانعا دەيىن ءبىتىرىپ ۇلگەرسەم ەكەن... مىنا تۇيمەنى قايدا ءتۇسىرىپ الدىم. قاپ!»-دەيدى بەلى تالعان ءاسيا. ماناعى جەلمەن كەلگەن ىزعار- اجال ىزعارى ەدى. تەرەزە ايقارا اشىلعانىن بايقاعان ءاسيا جەرگە تۇسكەن تۇيمەسىن ۇمىتىپ، ورنىنان تۇرىپ، ەسىككە قاراي بەتتەدى. الدىمەن ەسىكتى جاۋىپ، تەرەزەگە كەلىپ تۇردى.

دالا تاستاي قاراڭعى. الىستا اعاراڭداعان بەينە كورىنەدى. ءاسيا دەنەسى توڭىپ كەتتى مە، الدە الىستاعى بەينەدەن شوشىندى ما، تەرەزەنى تارس جاۋىپ ارتقا جىلجىدى. كەنەتتەن تىگىسى مەن جوعالتىپ العان تۇيمەسى ەسىنە ءتۇستى. اجالى تۇيمەدەن بولارىن بىلگەن جوق ەدى. ءقايتسىن...

جاڭا تۇيمەنى قوراپشادان شىعارىپ الىپ، ينەسىن كوزدەپ، ءجىبىن ساباقتادى. تۇيمەنى تاعى ءتۇسرىپ الام با دەپ ەسى شىعىپ، تىسىنە باستىردى. بەكەر-اق..

«ءاي، مىناۋ وڭباعان قىز ءالى وتىرما!»-دەپ ايقايلاعان اناسىن كورىپ شوشىپ كەتتى، سەلك ەتكەنى سول-اق ەكەن، قاقالىپ قالدى. كوزىنەن جاسى پارشا-پارشا اعىلدى، سويلەي المايدى. جانۇشىرا تاماعىن ۇستادى،  بوزارىپ كەتتى. جەرگە سۇلق قۇلادى. اناسى جانىندا تۇك تۇسىنبەگەن قالپى شىرىلداپ ءجۇر. تالىپ قالعان ەكەن دەيدى. «قىزىم! قىزىم! ءاسيا!»-دەيدى تاماعى قارىلىپ.

قىزىنان ءبىر-اق ساتتە ايىرىلىپ قالارىن كىم بىلگەن. ارينە، اجال ايتىپ كەلمەيدى. ءبىراق ءدال وسىلاي بولارىن انا جۇرەگى سەزىپ پە؟ 5 جاسىنان تىگىس تىككەن قىزىن شوشىتىپ الىپ، ءوزى ءولتىرىپ قويارىن ءبىلىپ پە؟ جوو-جوق، انا جۇرەگى وزىنە مۇنداي قىلمىستى كەشىرە المايدى.

«قىزعالداعىم... ءاسيام!...» دەپ جىلايدى انا جۇرەگى. امال نە، جۇرەك سوعىسى ەستىلمەيدى، قاتتى شوشىنعان نە جۇرەگى توقتاپ قالعان دەگەن قورىتىندىعا كەلگەن جەدەل جاردەم قىزدىڭ تۋىستارىنا كوڭىل ايتىپ جاتتى.

ارادا ءۇش كۇن ءوتتى. قىز جەرلەندى. اققا ورالىپ، جەرگە كومىلدى. قايعىرعان انانىڭ ءتىلى كۇرمەلىپ، سويلەۋگە كەلمەي قالعان.

ءدال وسى ساتتە ونىڭ سۇيىكتى قىزى، تۇلا بويى تۇڭعىشى جەر باۋىرلاپ، توپىراققا تۇنشىعىپ ماڭگى ۇيقىعا كەتكەن ەدى.  الايدا، ءبارى وسىلاي وپ-وڭاي بولسا-عوي شىركىن! قورلانعان انا جۇرەگىن تاعى ءبىر توسىنسىي كۇتىپ تۇر ەدى....

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-ەي، بولساڭشى! نەمەنەسىنە سوزىلىپ ءجۇرسىڭ، ءقازىر كەشىگەمىز!-دەيدى قارا كيىمدى جىگىت.        

-كولىكتى وتالدىرا بەر. ءقازىر كەلەم،-دەيدى قاسىنداعى سارى بالا.

«ەڭ باستىسى بارلىعىن تىنىش قانا ءبىتىرۋ. ءبارىن كەشە ءبىز جوسپارلاعانداي ىستەيمىز. ارتىق نارسە كەرەك ەمەس. بارامىز، الامىز، كەلەمىز. جاقسى ما؟»

«وي، باۋىرىم، ميلليون رەت ىستەپ جۇرگەن ءىس-قوي! قوبالجىماشى!!!»-دەيدى سارى بالا.

ەكەۋى جوسپارلانعان جەرگە كەلىپ ويلارىنداعى سۇرقيا ءىستى جاساماقشى. «كۇرەكتى اكەل!»-دەيدى ءبىرى.

تىم-تىرىس. اينالادا توپىراق پەن قاراڭعىلىق، ادام ەسىمدەرى مەن جىلدارى جازىلعان تاستاردان باسقا ەشنارسە جوق، ەشكىم جوق. باقيلىق بولعانداردىڭ رۋحتارى اۋادا ۇشىپ جۇرگەن ءتارىزدى اسەر قالدىرادى. زيراتتاردىڭ ىشىندە جاڭا كومىلگەن تومپەشىكتەردى قاراي باستادى. تاڭداپ الىپ، قازدى.

ارادا كوپ ۋاقىت وتپەي  اپپاق ماتا كورىنگەندەي بولدى. «ءوي، مىنادا تۇك جوق شىعار. كەتتىك كەلەسى زيراتتى كورەيىك» دەگەنشە بولمادى، كۇرەككە سۇيەنىپ تۇرىپ شۇڭقىرعا قۇلاپ ءتۇستى.

تارس ەتتى. ءدال ءمايىت ۇستىنە قۇلادى. «ويباي!!! قۇداي اتقىر! ااااا!!!! سارىىىى!!! مىناۋ ءتىرى عوي!!! شىعار مەنىىىى!!!!!»-دەيدى  جۇرەگى جارىلىپ كەتەردەي بولعان قارا كۇرتەشە كيگەن جىگىت.

جاپا تارماعاي شۇڭقىردان قالاي شىعىپ، كولىككە ءمىنىپ كەتىپ قالعاندارىن وزدەرى سەزگەن جوق. اعاراڭداعان بەينەلەر مەن وسى جەردەن شاقىرىم جەردە ورنالاسقان كوشە شامدارىنىڭ ءالسىن-السىن وتتارى ارتتا قالا بەردى.

ءاسيا وياندى. نە بولعانىن تۇسىنگەن جوق. بار ەسىندەگىسى-تۇيمە. جەر استىندا نە ىستەپ جۇرگەنىن تۇسىنبەدى. «مىناۋ توزاق پا؟ قۇدايىم-اۋ بۇل نە؟ مەن قايدامىن؟» دەيدى قىز. ۇستىنە قۇلاپ تۇسكەن ەر ادام ونى وياتتى. ءاسيا ەسىن جيناي باستادى. شۇڭقىردان شىعىپ، ءوزىنىڭ زيراتتار مەكەنىندە ەكەنىن ءتۇسىندى. الگى جىگىتتىڭ شۇڭقىردا نە ىستەپ جۇرگەنىن ەندى تۇسىنگەندەي بولدى، كۇرسىندى. ونىڭ بۇل جەرگە قانداي ويمەن كەلگەنىن تۇسىنسە دە، ءدال وسى ساتتە ءاسيا سول جىگىتكە ريزا ەدى....

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

دالا تۇمان. كوشە بويىن جاعالاپ كەلە جاتقان ءبىر عانا كولەڭكە اعارىپ كورىنەدى. اقىرىن اياڭداپ، باياۋ قوزعالىپ كەلە جاتقان ول الدەنەنى ىزدەپ جۇرگەن ءتارىزدى.

ءدال وسى ساتتە تەرەزەگە قاراپ وي ورمانىنا شومىپ كەتكەن ءاسيانىڭ اناسى ايدالاداعى قاراڭعى جاققا تەلمىرىپ وتىر ەدى. اعاراڭداعان الدەنەنى كورگەندە كوزىمە ەلەستەگەن شىعار دەدى. سويتكەنشە، بولمادى اپ-انىق كوشە بويى  سۇيرەتىلىپ كەلە جاتقان اق ماتانى كوردى دە، تانىدى. تالىپ كەتتى...

دالا قىزى