جەلتوقساننىڭ 21ء-ى كۇنى تاجىكستان ءماجىلىسى قىلمىستىق كودەكسكە وزگەرىس ەنگىزىپ، قارت اكە-شەشەسىنە قاراۋدان باس تارتقان ازاماتتارعا جازانى كۇشەيتتى. جاڭا زاڭعا ساي اكە-شەشەسىن تاستاپ كەتكەندەر تۇرمەگە قامالادى.

بۇعان دەيىنگى زاڭدا «120-180 ساعات نەمەسە ەكى جىلعا دەيىن تۇزەۋ جۇمىستارى نە ەكى جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسى» قاراستىرىلعان ەدى.

"اكە-شەشەگە قامقور بولۋ - كونستيتۋسيالىق نورما"

تاجىكستاندا حالىق اراسىندا «بالا اكە-شەشەسىنە قامقور بولۋى ءتيىس» دەگەن تۇسىنىك بار. ال «اكە-شەشەسىن قاڭعىرتىپ جىبەرگەندەر» قوعام سىنىنا ۇشىرايدى. ءبىراق كەيىنگى جىلدارى ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ قيىنداۋىنا بايلانىستى بالالارىنان اليمەنت تالاپ ەتىپ، سوتقا جۇگىنگەن قاريالار كوبەيگەن. ەل بيلىگى قارتتار ۇيىندەگى زەينەتكەرلەردىڭ سانى ءوسىپ بارا جاتقانىنا دا الاڭدايدى.

باحتوۆار سافاروۆ

تاجىكستان پارلامەنتىنىڭ زاڭ جانە ادام قۇقىعى كوميتەتىنىڭ مۇشەسى باحتوۆار سافاروۆ ازاتتىقتىڭ تاجىك قىزمەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا ەلدىڭ قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 178-بابىنىڭ 2-تارماعى («جۇمىس ىستەۋگە قاۋقارسىز اكە-شەشەسىن اسىراۋدان قاساقانا جالتارۋ») تولىقتىرىلعانىن راستادى. ونىڭ ايتۋىنشا، ەندى قارت اكە-شەشەسىنە قامقورلىق جاساۋدان نەگىزسىز، قاساقانا جالتارعان ادام ءۇش جىلدىق تۇرمە جازاسىنا كەسىلەدى. 2016 جىلى تاجىكستان كونستيتۋسياسىنا «كامەلەتكە تولعان جانە جۇمىسقا جارامدى بالالارى اكە-شەشەسىنە كۇتىم جاساپ، ولاردى الەۋمەتتىك تۇرعىدان كومەكتەسۋ ءتيىس» دەگەن قوسىمشا تارماق ەنگىزىلگەن.

«اكە-شەشەگە قامقور بولۋ كونستيتۋسيالىق نورماعا اينالدى. سوندىقتان بۇل نورما قىلمىستىق كودەكسكە ەنگىزىلدى. بالالارى اتا-اناسىنا دۇرىس قامقور بولۋ كەرەك» دەيدى باحتوۆار سافاروۆ.

سانگين ميرزويەۆا

بىلتىر كۋبوديون اۋدانى سوتى ۇلكەن بالاسىنان اليمەنت تالاپ ەتكەن 82 جاستاعى تۇرعىن سانگين ميرزويەۆانىڭ ارىزىن قاناعاتتاندىرعان. سوت ونى شەشەسىنە اي سايىن 70 سوموني تولەپ تۇرۋعا مىندەتتەگەن.

بەس جىلدان بەرى ءجۇرىپ-تۇرۋى قيىنداعان زەينەتكەر سوتتا «سۇيەنىشىم بولادى-اۋ دەپ ءۇمىت ارتقان ۇلكەن ۇلىم ماتەريالدىق تۇرعىدان قارايلاسپاي قويدى» دەگەن ەدى. سوندىقتان قاريا ۇلىنان اي سايىن اليمەنت ءوندىرىپ بەرۋدى سۇراپ، اۋداندىق سوتقا جۇگىنگەن.

"قارتتار ۇيىندەگى قاريالار كوبەيىپ كەتەدى "

ياۆان اۋدانىنداعى قارتتار ءۇيى ديرەكتورى ماحماديۋۋسۋف گۋلوۆ «وسىدان بىرەر جىل بۇرىن تاجىك قارتتارىنىڭ بىزگە كەلۋى سيرەك كەزدەسەتىن وقيعا بولاتىن. ءبىراق ءقازىر بۇل تەندەنسيا كۇشەيىپ كەلەدى» دەيدى.

«وسى اپتادا اكە-شەشەسىن قارتتار ۇيىنە وتكىزگىسى كەلگەن ءۇش ادامنىڭ ءوتىنىشىن قابىلداماي قويدىق. ەرتەرەكتە بىزدەگى قارتتاردىڭ كوبى وزگە ۇلت وكىلدەرى بولاتىن، ءبىراق ءقازىر تاجىكتەر دە كوبەيدى. سوندىقتان جازانىڭ كۇشەيگەنى ورىندى بولدى» دەيدى قارتتار ءۇيىنىڭ ديرەكتورى.

ونىڭ سوزىنشە، قارتتار ۇيىندە تۇراتىن قاريالار بالا-شاعاسىنىڭ ەنجارلىعى مەن قايىرىمسىزدىعىنا ۇنەمى شاعىنادى.

«بۇرىن ادامدار جۇرتتىڭ سوزىنەن قورقاتىن. اتا-اناسىن قارتتار ۇيىنە وتكىزۋ فاكتىلەرى سيرەك كەزدەسەتىن. مۇنداي وقيعا نونسەنس بولاتىن. ءبىراق ءقازىر اكە-شەشەسىنەن باس تارتىپ، ۇيالماي قارتتار ۇيىنە وتكىزەتىندەر وتە كوپ. بالكىم بۇل وزگە حالىقتاردىڭ مادەنيەتىنىڭ ىقپالى شىعار» دەيدى گۋلوۆ.

78 جاستاعى دۋشانبەك تۇرعىنى ساليما داۆلاتوۆا ءوزىن قارتتار ۇيىنە وتكىزگىسى كەلگەن ۇلىنىڭ ۇستىنەن پروكۋراتۋرعا شاعىمدانعان.

قارت ايەلدىڭ ءۇش ۇلى، ەكى قىزى بار. ول ازاتتىققا بىرنەشە جىل بۇرىن ۆاحدات قالاسىنداعى ءۇيىن ساتىپ، كەنجە بالاسىنا دۋشانبەدەن پاتەر ساتىپ اپەرگەنىن ايتىپ بەردى. قالعان بالالارىنىڭ ءبارى ءناپاقا تابۋ ءۇشىن رەسەيدە ءجۇر.

«ەندى كەنجە بالام مەن كەلىنىم پاتەردى ساتقىسى كەلەدى. ەكەۋى ماعان كۇتىم جاسامايدى، مەنەن قالاي قۇتىلارىن بىلمەي ءجۇر. مەنى قايتسە دە قارتتار ۇيىنە وتكىزگىسى كەلەدى» دەپ قامىعادى ول. زەينەتكەردىڭ بالاسى ازاتتىقتىڭ قوڭىراۋلارىنا جاۋاپ بەرمەدى.

ءقازىر تاجىكستانداعى قارتتار ۇيلەرىندە مىڭعا جۋىق قاريا بار. ولاردىڭالتى جۇزدەن استامى - ەرلەر، ءتورت جۇزگە جۋىعى - ايەلدەر.