بۇگىن اقىن الماس احمەتبەك ۇلىنىڭ تۋعان كۇنى. اقىنعا قامشى پورتالى 5 جىلدىعىندا «الاش ارىستارىنىڭ 100 ءىزباسارى» مەدالىن تاققان.
الماس احمەتبەك ۇلى – 1961 جىلى قحر، تارباعاتاي ايماعىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1982 ىلە پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن ءتامامداعان. 1982-1992 جىلدار ارالىعىندا شاۋەشەك قالاسىندا شىعارىلاتىن «تارباعاتاي» ادەبي جۋرنالىنىڭ رەداكتورى بولىپ قىزمەت اتقارىپ، 1993 جىلى تاريحي وتانىنا ورالدى.
1993-1995 جىلدارى «جاس الاش» گازەتىندە ءتىلشى، 1996-2006 جىلدارى ءال-فارابي اتىنداعى قۇۋ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىندە اعا-وقىتۋشى بولىپ قىزمەت اتقارعان.
1997 جىلى ق ر پارلامەنت ماجىلىسىندە باسپا ءسوز قىزمەتكەرى بولىپ جۇمىس ىستەگەن.
الماس احمەتبەك ۇلى وتكەن عاسىردىڭ 80-جىلدارىندا پوەزياعا الەمىنە ارالاسقان، قازاق ادەبيەتىندە وزىندىك قولتاڭباسى بار دارا ءارى تالانتتى اقىن. ويلى وبرازعا، شىنايى سەزىمگە تولى سىرشىل ولەڭدەرىنىڭ ارقاسىندا ونىڭ ەسىمى سول 80-جىلداردىڭ وزىندە-اق شىڭجاڭ قازاقتارىنا كەڭىنەن تانىمال بولدى. الماس ولەڭدەرىنىڭ مەن بىلەتىن ءبىر ەرەكشەلىگى – قاراپايىم حالىق ءتىلى ارقىلى اسەرى مول كوركەم ويمەن قيىساتىنى. دەمەك ونىڭ جاسامپازدىعىندا ءتىل،
وبراز، بوياۋ، يدەيا – وسى تورتەۋى شەبەر ۇيلەسىم تاۋىپ وتىرادى. بۇل رەتتە ونىڭ ەرتەرەكتە جازعان «تۋعان جەرىم – بالالىعىم»، «ءساۋىردىڭ بۇلتى»، «اپتاپ» ت.ب. ولەڭدەرىن اتاۋعا بولادى. ونىڭ «بوزىنگەن» اتتى ولەڭى تۇنىپ تۇرعان دالا سازى دەۋگە لايىق. ولەڭدەگى تۇيە جانۋارىنىڭ مىنەزدەمەسى، بوتاسىنىڭ بوزداۋى، جاپىرىق وركەشى مەن جابىرقاۋ جانارى ارقىلى بەرگەن تەڭەۋلەرى مەن وبرازدى ويلارى ادام بويىنداعى ۇلى دالاعا، اناعا، وتانعا دەگەن ءتىل جەتكىسىز تىلسىم ساعىنىشتى قوزعاپ، كەڭسىرىگىڭدى اشىتىپ قويا بەرەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن، الماس العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ءوزىنىڭ تاريحي وتانىنا ورالدى. ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك الۋى، شەتتەگى اعايىنداردىڭ وتانعا ورالۋى، بولاشاققا جول تارتقان تىڭ باستامالار، جاس بۋىننىڭ ەرىك-جىگەرى ونىڭ شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىنە تىڭ سەرپىن بەردى. ءوزى دە قوعامدىق جۇمىستارعا بەلسەنە ارالاسا ءجۇرىپ، ادەبي جاسامپازدىقپەن اينالىستى. ناتيجەسىندە، ونىڭ قالامىنان اسقاق پاتريوتتىق رۋحقا تولى «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى» اتتى ولەڭ تۋدى. كەيىن اقىن ءارى كومپوزيتور ەرمۇرات زەيىپحان ۇلى وعان اۋەن جازدى. بۇگىندە بۇل ءان ەلىمىزدەگى بارلىق سالتاناتتى جيىنداردا، مەرەكە-مەيرامداردا، اسكەري بولىمدەردە، وقۋ ورىندارىندا شىرقالادى. ءور سەرپىگەن، بيىك ازاماتتىق پافوسقا تولى بۇل ءان شەتەلدەگى قازاقتار اراسىندا دا كەڭىنەن تارالىپ، ءبىر كەزدە ەركىنەن تىس شەكارانىڭ سىرتىندا قالعان، نەمەسە امالسىزدان شەت جۇرتتارعا كەتكەن اعايىنداردىڭ وتانعا، تاۋەلسىز ەلگە دەگەن ساعىنىشىن وياتىپ، جۇرەگىنە نۇر قۇيۋدا. سول سەبەپتەن، بۇل تۋىندى ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىنەن بەرى جارىققا شىققان پاتريوتتىق اندەر مەن ولەڭدەردىڭ كوشىن باستاپ تۇر.
ق ر مادەنيەت قايراتكەرى الماس احمەتبەك ۇلىنىڭ ق ر تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا وراي «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى» اتتى كىتابى جارىق كورگەن.
اقىننىڭ تۋعان كۇنىنە وراي، «قامشى» پورتالى اقىننىڭ بىرنەشە ولەڭى مەن ونىڭ سوزىنە جازىلعان «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى» انىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي شىققان بەينەباياندى، سونداي-اق، اقىننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا ارنالعان «قازاقستان» ارناسىنىڭ «پوەزيا الەمى» باعدارلاماسىن ۇسىنادى.
كوش، كوش، كوش!
(مۇستافا وزتۇرىككە)
ەر جىگىت ول ءوزىن مىقتاپ شىڭاعان.
مىقتى بولسا سونداي بولار ءبىر ادام.
بۇلشىق ەتتەي بۇيرا-بۇيرا قايراتىن،
ءتورت مۇحيتتان، بەس قۇرلىقتان قۇراعان.
اتاجۇرتىن اڭساعاندا سول جىگىت
جۇرەك جاسى كول بولىپ،
جانىمەنەن جىلاعان.
جەر دۇنيەنى شىراينالىپ شابىلىپ،
ەن دالاعا تاڭىرىدەي تابىنىپ.
ول دا جەتتى وتانىنا ساعىنىپ،
ءبىز دە جەتتىك سابىلىپ.
ەركىن ەلى – ايگى بولىپ الەمگە،
كوكتۋىمىز كوكتە جەلبىرەگەندە.
ۋاقىت انا شەكسىز باقىت بەرگەندە،
زامان زالىم وڭ جامباسقا كەلگەندە،
قايراتىمەن اڭىز بولعان قايران ەر،
اقىلىمەن ابىز بولعان قايران ەر،
(ءومىر تاعى قادامىنان جاڭىلىپ)،
قاپيادا ساپار شەكتى ماڭگىلىك،
كوك بايراعىن كوكىرەگىنە جامىلىپ.
ۋاقىت سولاي، بولمايتىن ءىس بولادى،
جانعا ءبىر ءسات قايعى-ۋايىم تولادى.
ءبارىمىز دە بۇل دالانىڭ يەسى،
ءبارىمىز دە بۇل دۇنيەنىڭ قوناعى.
مىناۋ دالا ءبىزدىڭ عانا دالامىز،
تالاي جۇلدىز جارقىرايدى تاعى دا،
تالاي گۇلدەر قاپىلىستا سولادى.
قازاق جەرى قايتقان قۇستىڭ كوشىمەن
قيقۋلاعان قۋانىشقا تولادى.
جان-جۇرەككە ۇيالاسىن كۇش بولىپ،
كوكتۋىڭنىڭ التىن زەرلى جولاعى.
زار زاماندا اتاجۇرتتان ايىرىلىپ،
قان قىلىشى مايرىلىپ،
سوعا الماي ءبىر قايرىلىپ،
قاپى كەتكەن بابالارىم –
باتىرلارىم،
قوش-قوش-قوش!
سول باتىردىڭ اۋلەتى،
ەندى ويلانبا،
اتاجۇرتقا
كوش، كوش، كوش!
ءبىز كىمبىز؟!
اعايىن، «كىمسىڭ »دەمە،
ورالمانبىز.
ۇيىرىنەن اداسقان تاي سەكىلدى
ءبىر اقمىلتىق بوراندا جوعالعانبىز.
كوكىرەگى تىرەلىپ كوك نايزاعا
مال مەن جاننان مىڭ مارتە توڭالعانبىز.
اعايىن، «كىمسىڭ »دەسەڭ،
قىزىل قانبىز.
يىلمەگەن باستارىن قىلىش كەسىپ،
رۋىمەن ۋ ءىشىپ قىرىلعانبىز.
ءبىر قايىرىلىپ سوعاتىن كۇندى كۇتىپ،
تۇيە قۇلاپ، جۇك اۋىپ، شۇبىرعانبىز.
اعايىن، «كىمسىڭ» دەمە،
اقتابانبىز.
ەرى مىلتىق، قاتىنى بەسىك الىپ،
فامير، التاي، ءالپىنى تاپتاعانبىز.
تۋعان جەردىڭ ءبىر شىمشىم توپىراعىن
التىن ساندىق تۇبىندە ساقتاعانبىز.
اعايىن، «كىمسىڭ» دەسەڭ،
قارا ورمانبىز.
ۇستارانىڭ جۇزىندەي بۇل دۇنيەدەن
مىڭ ءتۇڭىلىپ، مىڭ مارتە وڭالعانبىز.
قارعىباۋعا مويىنىن ۇسىنباعان
قاباعىنا كەك قاتقان كوكارلانبىز.
اعايىن، «كىمسىڭ »دەسەڭ،
ورالمانبىز.
كوك تۋىنا تامىزىپ كوزدىڭ جاسىن،
ساعىنىشىن سارىققان مول ارمانبىز.
«قازاقستان، ءبىر جانىم ساداعاڭ» دەپ،
جاس وتانعا جارماسا ورالعانبىز.
اعايىن، «كىمسىڭ» دەسەڭ،
قارا ورمانبىز.
اعايىن «كىمسىڭ» دەسەڭ،
كوك ارلانبىز.
اناما
ءبىر ان-ولەڭ ارنايىن اناما مەن –
ءان ارناعان سياقتى دالاما كەڭ.
شەتسىز بايتاق دالامدى شەكسىز ءسۇيدىم
سۇتپەن بىتكەن ماحاببات – سانامەنەن.
تەڭەسەتىن جىر جازىپ دالامەنەن،
ءبىر ان-ولەڭ ارنايىن اناما مەن.
ءبىر ان-ولەڭ ارنايىن مەن اناما
كوتەرىلگەن كۇن سىندى جاڭا عانا.
كۇندەي ىستىق ماحاببات، مەيىرىمدى
تاراتاتىن الەمگە انا عانا.
كوتەرىلگەن كۇن سىندى جاڭا عانا
ءبىر ان-ولەڭ ارنايىن مەن اناما.
ءبىر ان-ولەڭ ارنايىن اناما مەن،
تۇنىق وزەن – تۇڭعيىق ماعىنامەن.
ەلجىرەگەن جۇزىڭنەن كورىنەدى-اۋ،
ەمىرەنگەن جۇرەگىڭ بالا دەگەن.
تەرەڭ تەڭىز-تەلەگەي ماعىنامەن
ارنايىن ءبىر، اناجان، ساعان ولەڭ.
پىكىر قالدىرۋ