«بۇل – ءبىزدىڭ ينتەللەكتۋالدى الەۋەتىمىزدى كورسەتەتىن باستاما»

/uploads/thumbnail/20180412142731306_small.jpg

استاناداعى نازاربايەۆ ورتالىعىندا «قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق» جوباسى اياسىندا اۋدارىلعان العاشقى كىتاپتاردىڭ تانىستىرىلىمى باستالدى. سالتاناتتى شاراعا ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قاتىستى، دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى.

شارا بارىسىندا ەلباسى كىتاپتاردىڭ ءتيىمدى تۇستارىن اتاپ، جوبانىڭ ماقساتىمەن ءبولىستى.

نۇرسۇلتان نازاربايەۆ

«نەگىزى، كىتاپتاردىڭ بارلىعى مەنىڭ ۇستەلىمدە جاتىر. ءبىر اپتادان بەرى وتىرىپ، ءبارىن پاراقتاپ، ءبىز وقىعان كەزدە قولعا تيمەگەن دۇنيەلەر ەكەنىنە كوزىم جەتتى. مەنەدجمەنت بولسىن، باسقارۋ بولسىن، ءبارىن ءبىلىپ-تانىپ جاتىرمىز عوي. ءبىراق مىناۋ پسيxولوگيا، ءتىل تاريxى سياقتى عىلىم سالالارىمەن تەرەڭ تانىسقانىمىز جوق. اعىلشىن تىلىندە وقىعان جاستارىمىز وقىعان شىعار. ءبىراق قازاقتىڭ بالاسى ءالى تانىسپاعان. سوندىقتان ءبىز ءبىر جاعىنان قازاق ءتىلىن بايىتىپ، ەكىنشى جاعىنان ءبىلىمدى ودان ارى وسىرەمىز دەپ، وسى جوبانى قولعا الىپ وتىرمىز»، - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

شاراعا قاتىسقان «قازاقستان» رترك» اق باسقارما ءتوراعاسى ەرلان كارين دە «قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق» جوباسىنىڭ ءتيىمدى تۇسىن ايتتى.

«ماسەلەن، كارەن ارمسترونگتىڭ 1994 جىلى جازىلعان «قۇدايدىڭ تاريxى» اتتى كىتابى الەمنىڭ 30 تىلىنە اۋدارىلىپ، كەبريدج، گارۆارد، وكسفورد جانە تاعى باسقا جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارىندا كەڭىنەن قولدانىلىپ كەلەدى. ول - ءبىر. ەكىنشىدەن، اتالعان وقۋلىقتاردىڭ باعاسى دا ارزان ەمەس. ۇلىبريتانيادا ءاربىر كىتاپ 30 فۋنتتان جوعارى تۇرادى. شەتەلدە ونداي وقۋلىقتاردى ىزدەپ ءجۇرىپ، ساتىپ الادى. ال ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەرىمىز ونىڭ ءبارىن تەگىن وقي الادى»، - دەپ اتاپ كورسەتتى ە.قارين.

100 جاڭا وقۋلىق

«جاستارىمىزدىڭ ساپالى ءبىلىم الۋىنا تاعى ءبىر ماڭىزدى قادام جاسالدى. ەندى الەۋمەتتىك جانە گۋمانيتارلىق سالادا الەمدىك شەديەۆر سانالاتىن ءارى دۇنيەجۇزىنىڭ ەڭ ۇزدىك وقۋ ورىندارىندا وقىتىلاتىن وقۋلىقتاردى قازاق جاستارىنىڭ ءوز انا تىلىمىزدە تانىپ، بىلۋىنە داڭعىل جول اشىلدى، - دەيدى «نۇر وتان» پارتياسى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى.

ول وقىرمانعا جول تارتقان 18 وقۋلىقتىڭ مەملەكەت باسشىسىنىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسىندا ايتىلعان «قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق» جوباسى اياسىندا باسىلىپ وتىرعانىن اتاپ وتەدى.

«وقۋلىقتاردىڭ مازمۇنىنا كوز جۇگىرتسەڭىز، ەشبىر اسىرەلەۋسىز، ولاردىڭ بۇگىنگى ءبىزدىڭ قوعام ءۇشىن اۋاداي قاجەت ەكەنىن وڭاي اڭعاراسىز. ماسەلەن گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، ەكونوميست نيكولاس گرەگوري مەنكيۋ مەن ۆاشينگتون ۋنيۆەرسيتەتى بيزنەس مەكتەبىنىڭ دەكانى مارك تەيلور جازعان «ەكونوميكس» وقۋلىعىندا قارجى داعدارىسى مەن ونىڭ سەبەپتەرى، داعدارىستان كەيىنگى الەم جانە جاڭا تەوريالاردىڭ پايدا بولۋىنا قاتىستى تىڭ دەرەكتەر كەلتىرىلگەن. ەكونوميكا قاي كەزدە دە بۇكىل الەمنىڭ ەڭ باستى ماسەلەسى ەكەنىن ەسكەرسەك، بۇل وقۋلىقتىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن ءوزىڭىز پايىمداي بەرىڭىز. «ەكونوميكستىڭ» اتاقتى وكسفورد، كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە وقىتىلۋىنىڭ ءوزى-اق كوپ جايتتان حابار بەرەدى»، - دەدى اشىمبايەۆ.

ول جوسپارلاۋ، جۇرگىزۋ، ۇيىمداستىرۋ جانە باقىلاۋ ءىسىنىڭ قىر-سىرىن تۇسىندىرەتىن «مەنەدجمەنت» وقۋلىعىن گارۆارد باستاعان الەمنىڭ ماڭدايالدى التى بىردەي ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى وقيتىنىن ايتتى.

«داۆوس بۇكىلالەمدىك ەكونوميكالىق فورۋمىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى جانە پرەزيدەنتى، الەمگە ايگىلى ەكونوميست، پروفەسسور كلاۋس شۆابتىڭ قالامىنان تۋعان «ءتورتىنشى يندۋستريالىق ريەۆوليۋسيا» كىتابىنىڭ دا قازاق تىلىنە اۋدارىلۋى وتاندىق عىلىمنىڭ دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوساتىنى ءسوزسىز. جوبانىڭ تاعى ءبىر يگىلىگى رەتىندە ءتىلىمىزدىڭ دامۋىنا قاجەتتى عىلىمي مازمۇن مەن لەكسيكانىڭ ودان ءارى جەتىلە ءتۇسۋىن ايتۋعا بولادى. وتاندىق وقۋ ورىندارىنىڭ الەمدىك بيىككە كوتەرىلۋىنە، ولاردىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدە جۇمىس ىستەۋىنە دە مول مۇمكىندىك تۋدى. ودان بولەك، بۇل باستاما ەلىمىزدە اۋدارما مەكتەبىنىڭ جاندانۋىنا دا وڭ اسەرىن تيگىزبەك»، - دەدى ول.

ونىڭ ايتۋىنشا وقۋلىقتاردىڭ 40%-كە جۋىعى وسىعان دەيىن ورىس تىلىنە اۋدارىلعانىنا قاراماستان بارلىعى ءتۇپنۇسقادان تىكەلەي قازاق تىلىنە اۋدارىلعان.

«ازىرگە تەك جوبانىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى عانا اياقتالدى دەسەك، وسى ارالىقتا اۋقىمدى جۇمىستار اتقارىلعانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. قازاق تىلىنە اۋدارىلاتىن وقۋلىقتاردى ىرىكتەۋدەن باستاپ ونىڭ ديزاينىنا دەيىن جۇيەلى ءارى تىڭعىلىقتى جۇمىس جۇرگىزىلگەنى انىق بايقالادى. اۋدارما ىسىنە كاسىبي بىلىكتى ماماندار جۇمىلدىرىلعان»، - دەدى اشىمبايەۆ.

ايتا كەتەيىك، العاشقى وقۋلىقتاردىڭ ىشىندە دەرەك دجونستوننىڭ «فيلوسوفيانىڭ قىسقاشا تاريحى. سوكراتتان دەرريداعا دەيىن»؛ ەنتوني كەننيدىڭ «باتىس فيلوسوفياسىنىڭ جاڭا تاريحى. انتيكا فيلوسوفياسى» ءى-تومى جانە «باتىس فيلوسوفياسىنىڭ جاڭا تاريحى. ورتا عاسىر فيلوسوفياسى» ءىى-تومى؛ رەمي حەسستىڭ «فيلوسوفيانىڭ تاڭداۋلى 25 كىتابى»؛ ديەۆيد برينكەرحوف، روۋز ۋەيتس، سيۋزان ورتەگانىڭ «الەۋمەتتانۋ نەگىزدەرى»؛ دجوردج ريتسەر، دجەففري ستەپنيسكيدىڭ «الەۋمەتتانۋ تەورياسى»؛ ەلليوت ارونسوننىڭ «كوپكە ۇمتىلعان جالعىز. الەۋمەتتىك پسيحولوگياعا كىرىسپە»؛ دۋەين شۋلس، سيدنەي ەللەن ءشۋلستىڭ «قازىرگى پسيحولوگيا تاريحى»؛ ديەۆيد گ. مايەرس، جان م. تۋەنجدىڭ «الەۋمەتتىك پسيحولوگيا»؛ ن. گرەگوري مەنكيۋ، مارك پ. تەيلوردىڭ «ەكونوميكس»؛ دونالد ف. كۋراتكونىڭ «كاسىپكەرلىك: تەوريا، پروسەسس، پراكتيكا»؛ ريككي ۋ. گريففيننىڭ «مەنەدجمەنت»؛ كارەن ارمسترونگتىڭ «يۋدايزم، حريستياندىق پەن يسلامداعى 4000 جىلدىق ىزدەنىس: قۇدايتانۋ بايانى»؛ ۆيكتوريا فرومكين، روبەرت رودمان، نينا حايامستىڭ «ءتىل بىلىمىنە كىرىسپە»؛ سۆەتلانا تەر-ميناسوۆانىڭ «ءتىل جانە مادەنيەتارالىق كوممۋنيكاسيا»؛ الان بارناردتىڭ «انتروپولوگيا تاريحى مەن تەورياسى»؛ كلاۋس شۆابتىڭ «ءتورتىنشى يندۋستريالىق ريەۆوليۋسياسى» بار.

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار