بيلكيس باحاري – Kazakh-TV حالىقارالىق تەلەارناسىنىڭ شتاتىندا جۇمىس ىستەيتىن جالعىز شەتەلدىك. ول مالايزيادان استاناعا وتباسىن قۇرىپ، جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن كەلگەن. استانانىڭ جاڭا تۇرعىنى Today.kz تىلشىسىمەن اڭگىمەلەستى.
– بيلكيس، قازاقستانعا قالاي تاپ بولدىڭىز؟
– مەن مالايزيالىقپىن، كۋالا-لۋمپۋردە دۇنيەگە كەلدىم. قازاقستانعا تۇرمىسقا شىققاندىقتان قونىس اۋداردىم. مەنىڭ كۇيەۋىم – قازاق، ءبىز مالايزيادا ءبىر ۋنيۆەرسيتەتتە وقىعان كەزدە تانىستىق. توعىز جىل بويى بىرگەمىز، قالامەن تانىستىق، سوندىقتان قايدا بارىپ تۇرايىن دەپ جاتقانىمدى الدىن الا ءبىلدىم. استاناعا كوشۋ تۋرالى شەشىمدى 2016 جىلى قابىلدادىم، 2017 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا استانالىق تۇرعىنعا اينالىپ شىعا كەلدىم. كوشۋ دەگەن وڭاي ەمەس، بۇل جاي عانا ساياحات ەمەس، سوندىقتان ۇزاق ويلاندىم.
– وسىعان دەيىن جولداسىڭىزبەن بىرگە ەكى ەلدە تۇردىڭىزدار ما؟
– جوق، ءبىز 2016 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا ۇيلەندىك. تويىمىز الماتىدا بولدى، سوسىن بىردەن كۋالا-لۋمپۋرعا قايتىپ كەلدىم، ويتكەنى جۇمىسىم سول جاقتا بولدى. مالايزيادا ەسكى گازەتتەردىڭ بىرىندە قارجى ءجۋرناليسى بولىپ جەتى جىل جۇمىس ىستەدىم. استاناعا كوشكەن سوڭ دا سول جاققا جازىپ تۇردىم، EXPO جايلى جازدىم. قاراشا ايىندا Kazakh-TV-گە جۇمىسقا تۇردىم.
– بولاشاق جولداسىڭىزبەن تانىسپاي تۇرىپ قازاقستان تۋرالى ءبىلۋشى مە ەدىڭىز؟
– ءيا، بىلەتىنمىن، "بوراتقا" قاتىستى ستەرەوتيپتەر ەمەس ەدى. تاڭعالاتىن شىعارسىز، "بورات" ءفيلمىن ءالى كورگەن جوقپىن. مەكتەپتىڭ جوعارعى سىنىبىندا وقىپ جۇرگەندە قازاقستان تۋرالى ءبىلدىم. وتباسىما باكۋگە كوشۋگە ۇسىنىس كەلدى، ول جاقتا مەنىڭ اكەم جۇمىس ىستەيتىن كومپانيانىڭ كەڭسەسى ورنالاسقان. سوندا مەن "ءازىربايجان دەگەن قانداي ەل؟ ول قايدا ءوزى؟" دەپ سۇرادىم (كۇلىپ). ءوز بولمەمە بارىپ، كارتانى اشىپ ءازىربايجاندى تاپقانىم، قاسىنان قازاقستاندى، قىرعىزستاندى، وزبەكستاندى كورگەنىم ءالى كۇنگە دەيىن ەسىمدە. بۇل ەلدەر تۋرالى وسىلاي ءبىلدىم. بولاشاق جارىمدى كەزدەستىرگەندە، ول ەڭ ءبىرىنشى: "سەن قازاقستان جايلى بىلەسىڭ بە؟" دەپ سۇرادى. مەن "البەتتە، بۇل رەسەي مەن جۇڭگو جانە موڭعوليانىڭ ورتاسىندا" دەپ جاۋاپ بەرگەنىمدە، ول قاتتى تاڭعالدى.
– جۇبايىڭىزدىڭ وتباسى ءسىزدى قالاي قارسى الدى، مادەنيەتتەرىندە ايىرماشىلىقتار بار ما؟
– مەن ونىڭ جانۇياسىمەن قازاقستانعا العاش رەت 2014 جىلى كەلگەنىمدە تانىستىم. مەن ءوزىمدى شەتەلدىك سياقتى سەزىنگەن جوقپىن، ويتكەنى ونىڭ اتا-اناسى سولاي قارسى الدى. مەن 2015 جىلى قازاقستانعا تاعى كەلگەنىمدە، ول مەنى تۋىسقاندارىمەن تانىستىرىپ، ماعان سىرعا سالدى. بۇل وتە قىزىقتى جايت ەدى، بۇل وتباسىنىڭ مۇشەسى بولعانىمدى قۋانا قابىلدادىم، ويتكەنى، مەنى وتە جىلى قارسى الدى.
– استانادا تاپ بولعان ەڭ ۇلكەن قيىندىعىڭىز قانداي؟
– وتكەن جىلى كوشىپ كەلگەنىمدە جاڭا ومىرگە بەيىمدەلە الماي قينالدىم. مالايزياداعى ءومىرىم بۇل جاقتاعى ومىرىمنەن وزگەشە بولدى. استانادا كۇيەۋىممەن بىرگە تۇرا باستاعان سوڭ، ۇنەمى وعان قامقور بولىپ، ءۇيدى جيناپ، تاماق جاساۋىم كەرەك. اتا-اناممەن بىرگە تۇرعاندا بۇنداي تۇرمىستىق ماسەلەلەرگە باسىمدى قاتىرمايتىنمىن. ءبىرىنشى ايلاردا اۋا رايىنا ۇيرەنۋ كەرەك بولدى، ءبىراق مەن سالقىن اۋا رايىنا دايىنمىن، ويتكەنى ەۋروپانىڭ قىسىن كورگەم. استانادا ەڭ قيىنى سۋىق اۋا رايى ەمەس، جەل. جانە دوستارىم جوق بولعاندىقتان قاتتى قينالامىن، دوستارىمنىڭ ءبارى كۋالا-لۋمپۋردا قالدى، كەيبىرى الماتىدا تۇرادى. استانادا كۇيەۋىمنىڭ دوستارىنىڭ ايەلدەرىمەن ارالاسىپ تۇرامىز، ءبىراق جاقىن قۇربىلارىم ازىرگە جوق.
– قازاقستان مەن مالايزيا جۋرناليستيكاسىندا ايىرماشىلىق بار ما؟
– قازاقستاندىق جۋرناليستيكا جايىندا تولىق بىلمەيمىن، وتكەن جىلدىق تاجىريبەمە سۇيەنىپ ايتار بولسام، مالايزياداعى جۋرناليستيكا كوپ جاعدايدا ەركىندەۋ، ءتىپتى دەليكاتتىق ماسەلەلەردە دە ەركىندەۋ. مىسالى، ول جاقتا الدەبىر كومپانيانىڭ باسشىسىنا تىكە سۇراق قويا الاتىنمىن. مىنا جاقتا ۇنەمى PR-دەپارتامەنت نەمەسە باسپا ءسوز قىزمەتى ارقىلى شىعۋ كەرەك، بۇيرىققا ساي جۇمىس ىستەۋ قاجەت، جاي عانا سۇحبات الۋ ءۇشىن بيۋروكراتتىق ءتارتىپ ساقتالادى.
– ءقازىر Kazakh-TV-دە نەمەن اينالىساسىز؟
– مەن اعىلشىن تىلىندەگى باعدارلامالاردىڭ پروديۋسەرىمىن. بىزدە قازاق، ورىس، اعىلشىن، قىرعىز تىلىندە باعدارلامالار شىعادى، جاقىندا وزبەك تىلىندە دە جارىق كورەدى. مەن اعىلشىن تىلىندەگى كونتەنتپەن اينالىسامىن، كۇن سايىن گرامماتيكالىق ماتىندەردى، ديكتورلاردىڭ سوزدەرىن تەكسەرەمىن. تولىق مىندەتىم – باعدارلامالاردى جوعارى دەڭگەيدە شىعارۋ، ويتكەنى ءبىز تەك قازاقستانعا عانا ەمەس، باسقا دا ەلدەرگە حابار تاراتامىز.
– وتباسىندا قانداي تىلدە سويلەسەسىزدەر؟
– وتباسىم وتە قىزىق، اكەم – مالاي ۇلتىنان، انام – بيرمادان. سوندىقتان ۇيدە اعىلشىن، مالاي، بيرمان تىلدەرىندە سويلەسەمىز. ءقازىر ازداپ ورىسشا سويلەيمىن، قازاق تىلىندە بىرنەشە ءسوز بىلەمىن. جاقىندا ورىس جانە قازاق تىلدەرىن ەركىن مەڭگەرەم دەپ ۇمىتتەنەمىن.
– بولاشاق بالالارىڭىزدىڭ قانداي مادەنيەتپەن سۋسىنداعانىن قالايسىز؟ ولار قانداي تىلدە سويلەسەدى؟
– مادەنيەتكە كەلەر بولساق، ءبىز وسى جەردە تۇراتىندىقتان، ولاردىڭ قازاق مادەنيەتىنە جاقىن بولعانىن قالار ەدىم. اعىلشىن تىلىندە سويلەسەتىن بولار، ويتكەنى ءبىز ۇيدە كۇيەۋىمىز ەكەۋىمىز اعىلشىنشا سويلەسەمىز. ولار سونداي-اق قازاق، ورىس تىلدەرىن جانە باسقا دا تىلدەردى بىلسە جاقسى بولار ەدى.
– ءوز بولاشاعىڭىزدى قايدان كورەسىز؟
– ءقازىر بولاشاعىم استانادا. وسى جاقتا مانساپ قۋىپ، ءومىر سۇرگىم كەلەدى. بىرنەشە جىلدان كەيىن لانگكاۆيدەن ۆيللا ساتىپ الارمىن (كۇلىپ). جاقىن بولاشاقتا وسىندا، استانادا تۇراتىن بولامىن.
بيلكيس باحاري جايلى تولىق بىلسەك:
– ومىردەگى ەڭ ماڭىزدى نارسە؟
– وتباسى.
– ەڭ باستى ارمانىڭىز؟
– ۇشقىش بولۋ (كۇلىپ).
– ومىرىڭىزدەگى ەڭ باقىتتى كۇنىڭىز؟
– تۇرمىسقا شىققان كۇنىم.
– ايەلدىڭ باستى قاسيەتى؟
– ونىڭ تۇلعالىعى.
– ەر ادامنىڭ باستى قاسيەتى؟
– ونىڭ سۇيكىمدىلىگى.
– قازاقستاندىقتاردى ءۇش سوزبەن قالاي سيپاتتار ەدىڭىز؟
– سالەمدەرى ءتۇزۋ، جىلى شىرايلى، ەلگەزەك.
– ەگەر الەمدە ءبىر نارسەنى وزگەرتە الاتىن بولساڭىز، نەنى وزگەرتەر ەدىڭىز؟
– پلاستيكتىڭ كوزىن قۇرتار ەدىم.
– ەكىنشى ءومىرىڭىز بولسا، قايدا تۇرار ەدىڭىز؟
– مەن باسقا ءومىردى قالاماس ەدىم، ويتكەنى، وسىندا باقىتتىمىن. ءبىراق ويلانىپ كورسەك، نيۋ-يوركتا تۇرار ەدىم... جوق، توقتاڭىز... مەن جازعى مەكتەپكە وقۋعا ءتۇسىپ، ۇشقىش بولار ەدىم!
– ەڭ تاماشا تاڭىڭىز؟
– كوفە. 10 مينۋت كوفە ىشسەم بولدى، ءومىر سۇرۋگە دايىنمىن.
– ءسىز ءۇشىن الەمدەگى ەڭ ءمىنسىز ورىن؟
– استانا.
پىكىر قالدىرۋ