قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى ءوزىنىڭ جىل سايىنعى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ەكونوميكاداعى باسە­كەلەستىكتى ارتتىرۋ مەن تۇرعىن ۇي-كوم­مۋنالدىق شارۋاشىلىعى، تابيعي مونو­پوليالاردىڭ قىزمەتى ءۇشىن بەلگىلەنەتىن تاريفتەر سالاسىندا ءتارتىپ ورناتۋ كەرە­ك­تىگىن باسا ايتىپ وتكەن بولاتىن. وسىعان بايلانىستى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ءبىرقاتار اۋقىمدى جوبالار جۇزەگە اسىرىلا باستادى. ونىڭ ىشىندە ەرەكشە اتاپ وتەتىن بولساق، «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ تۇرعىن ۇي-كوم­مۋنالدىق شارۋاشىلىعىن جاقسارتۋعا نەگىزدەلگەن جۇمىستاردى ورىنداۋدى جان-جاقتى قاراستىرىپ جاتقانىن ايرىقشا اتاپ وتكەن ابزال بولار. بۇل تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى باس پروكۋراتۋرانىڭ القا وتىرىسىنا قاتىسقان پارتيا ءتوراعا­سىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ماۋلەن اشىمبايەۆ جەتكىزدى. باس پروكۋراتۋرانىڭ القا وتىرىسىندا ەلەكتر قۋاتى مەن جىلۋدىڭ باعاسىن قالىپتاستىرۋداعى زاڭدىلىقتار دا قىزۋ تالقىلاندى. وعان «نۇر وتان» پارتياسى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارىمەن بىرگە قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ كومەكشىسى – قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىسى عابيت بايجانوۆ، ورتالىق مەملەكەتتىك ورگاندار مەن مونوپوليست-كاسىپورىنداردىڭ باسشىلارى جانە وبلىستىق پروكۋراتۋرا وكىلدەر قاتىسىپ، ءوز ويىن ورتاعا سالدى. وبلىستىق پروكۋراتۋرا وكىلدەر قاتىسقان جيىننىڭ شىمىلدىعىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس پرو­كۋرورى قايرات قوجامجاروۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قازاقستان حالقىنا جىل سايىنعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ حالقىنا جولداۋىندا تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق شا­رۋا­شىلىعى مەن تابيعي مونوپوليا قىز­مەتتەرىنىڭ باعاسىن قىمباتتاتپاۋ تۋرالى تاپ­سىرماسى جيىنعا قاتىسۋشىلاردىڭ نازارىن اۋداردى.

– قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى مونوپوليستەردىڭ جۇمىسىنا ۇتىمدى مونيتورينگ جاساۋدى جانە باعا ورناتۋ كەزىندە اشىقتىقتى قامتا­ماسىز ەتۋ قاجەتتىلىگىڭ زور ەكەنىن ايتتى. تاريف ماسەلەسى قازاقستان حالىق ءۇشىن وتە ماڭىزدى، سەبەبى وتبا­سىلىق بيۋدجەتتەن كوممۋنالدىق قىزمەت­تەرگە ايتارلىقتاي قارجى جۇمسالاتىنى انىق، – دەدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس پرو­كۋرورى قايرات قوجامجاروۆ . سونىمەن بىرگە، قايرات قوجامجاروۆ تاريف بەلگىلەۋگە قاتىستى ءبىرقاتار سالالىق ماسەلەلەردى، سونىڭ ىشىندە ەنەرگەتيكا مەن ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىكتەرى تاراپىنان مەملەكەتتىك باقىلاۋدىڭ ءتيىستى دەڭگەيدە جۇرگىزىلمەگەنىن اتاپ ءوتتى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى باس پروكۋراتۋرانىڭ جيىنى بارىسىندا پروكۋراتۋرالىق تەكسەرۋلەر كەزىندە انىقتالعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشى­لى­عىنداعى ماسەلەلەر دە تالقىلاندى. اتاپ وتەر بولساق، كوپتەگەن ەلەكتر ستانسالارى ۇزاق ۋاقىتقا تۇتىنۋشىلار ءۇشىن ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ باعاسىن قىمباتتاتۋعا اسەر ەتكەن نەگىزسىز تاريفتەر بويىنشا جۇمىس ىستەپ كەلگەن. سونىڭ ناتيجەسىندە، ەنەرگيا بەرۋشى جانە جابدىقتاۋشى ۇيىمدار تاريفتەردى كوتەرۋ ارقىلى 29 ميلليارد تەڭگە مولشەرىندە تابس تاپقان. مىسالى، «استاناەنەرگوسبىت» مەكەمەسى ءتاريفتى قالىپتاستىرۋ كەزىندە ەلەكتر ەنەرگياسىن 11،8 تەڭگەدەن ساتىپ الاتىنىنانىق  كورسەتكەن. شىن مانىسىندە ەلەكتر ەنەرگياسىن  ودان 2 ەسە ارزان باعاعا ساتىپ العانى بەلگىلى بولعان. سونىڭ سالدارىنان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استىناسى استانا تۇرعىندارىنان 2،6 ميلليارد تەڭگەگە ارتىق اقشا ەشبىر نەگىزسىز الىن­دى. مۇنايلى قالا اتىراۋ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وڭتۇستىك استانا الماتى، اقتوبە، قىزىلوردا جانە شىعىس قازاقستان وبلىستارىنداعى جابدىقتاۋشىلار دا ءدال وسىنداي ارەكەتپەن 1 ميلليارد تەڭگە كولەمىندە زاڭسىز پايدا تاپ­قانى انىقتالدى. مونوپوليستەر پرو­كۋرورلىق ءىس-شارالاردىڭ ناتيجەسىندە 5 ميلليون تۇتىنۋشىعا 13 ميلليارد تەڭگەگە جۋىق شىعىندى وتەگەن. سونىمەن بىرگە، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ون ءتورت وڭىرىندە ەلەكتر قۋاتى مەن جىلۋدىڭ باعاسى ارزانداتىلعان. ودان بولەك، قازاقستان رەسپۋبليكاسى باس پروكۋراتۋرانىڭ القا وتىرىسىندا جىلۋ باعاسىنا قاتىستى دا كوپتەگەن ولقىلىقتار ايتىلدى. بۇعان دەيىن دە قاپشاعاي قالاسىندا ءبىر بولمەلى پاتەردى جىلىتۋ ءۇشىن شاما­مەن 9،5 مىڭ تەڭگە تولەنسە، قابىلدانعان شارالاردان كەيىن اقىسى – بۇل باعا 4،5 ەسەگە ارزانداپ، 2،2 مىڭ تەڭگە بولعان. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇرعىندارىنا جىلۋ ەسەپتەيتىن جابدىقتاردى ورناتۋ كەزىندە مەملەكەتتىك قاراجات ءتيىمسىز جۇمسالعان. مىسالى، قاراعاندى وبلىسىنىڭ ساران قالاسىندا ورتالىق­تاندىرىلعان جىلۋدىڭ جوق ەكەندىگىنە قاراماستان، وسىدان ءۇش جىل بۇرىن، ياعني 2015 جىلى 215 ميلليون تەڭگەگە 274 جىلۋ ەسەپتەۋىش جابدىعى ورناتىلعان. قازىرگى تاڭدا بۇل ىس-ارەكەت بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ جۇرگىزىلۋدە. سوتقا دەيىنگى تەكسەرۋ ءناتي­جەسىندە جالپى ون بەس لاۋازىمدى تۇلعا ءجى­بەرگەن كەلەڭسىزدىكتەر ءۇشىن جازاعا تارتىلسا، مونوپوليستەرگە 159 ميلليون تەڭگە ايىپپۇل سالىنىپ، 10 قىلمىستىق ءىس قوزعالعان بولاتىن. ءوز ءسوزىن قورىتىندىلاي كەلە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس پرو­كۋرورى تابيعي مونوپوليالار سۋبەكتى­لەرىنىڭ باسشىلارىنا حالىق الدىنداعى الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىكتى بارىنشا سەزىنىپ، جۇمىس ءتارتىبىن وزگەرتۋگە ۇندەدى.

 – ەنەرگيا قورىنىڭ ەلەۋلى بولىگىنىڭ قولدارىڭىزدا بولۋى سىزدەرگە تۇتىنۋ­شىلاردىڭ مۇددەلەرىنە نازار اۋدارماۋ قۇقىعىن بەرمەيدى. پروكۋراتۋرا ورگان­دارى قۇقىققورعاۋ فۋنكسياسىن ەسكەرە كەلە، تاريفتەردى بەلگىلەۋ ماسەلەلەرىن جۇيەلى تۇردە باقىلايدى، – دەدى ۆەدومستۆو باسشىسى. ءوز كەزەگىندە «نۇر وتان» پارتياسى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تابيعي مونوپوليالاردىڭ قىزمەتىنە تاريف­تەردىڭ ءوسۋى بۇگىندە حالىقتى الاڭ­داتىپ وتىرعان ەڭ وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتتى. سوندىقتان دا قازاقستان پەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى اتالمىش ماسەلەگە ايرىقشا كوڭىل ءبولىپ، قازاقستان رەسپۋبليكااسى پرەزيدەنتىنىڭ قازاقستان حالىقىنا ارنالعان جىل سايىنعى كەزەكتى  جولداۋىندا ۇكىمەتكە اتالعان سالادا بەلگىلەنگەن ءتارتىپتى نىعايتۋ جونىندە ناقتى تاپسىرمالار بەردىونىڭ اراسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جولداۋىندا جۇزەگە اسىرىلۋىنا بەلسەنە قاتىسۋ جانە اتالمىش جۇمىستارعا قوعام­دىق باقىلاۋ ورناتۋ مىندەتى «نۇر وتان» پارتياسىنا جۇكتەلگەنى انىقتالدى. وسىعان بايلانىستى «نۇر وتان» پارتياسى بىلەك سىبانىپ ىسكە كىرىسىپ كەتتى.

– بۇگىندە «نۇر وتان» پارتياسى تۇر­عىن ۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان ارنايى جوبانى قولعا الىپ، ونى جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىن­دىكتەرىن قاراستىرۋدا. ودان بولەك، تابيعي مونوپوليالاردىڭ قىزمەتى مەن تاريف­تەردى بەلگىلەۋ ىسىنە ءتيىمدى قوعامدىق باقى­لاۋ جۇرگىزۋدى دە جوسپارلاپ وتىرمىز. وسى سالاداعى ەلباسى تاپسىرمالارىن ورىنداۋ ءۇشىن پارتيا، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارمەن بىرگە مەملەكەتتىك ورگان­دارمەن دە كۇش بىرىكتىرۋگە دايىن، – دەدى «نۇر وتان» پارتياسى ءتوراعا­سىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ماۋلەن اشىمبايەۆ.

سونىمەن قاتار پارتيا ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ماۋلەن اشىمبايەۆ اتالعان سالاداعى زاڭنامالاردى جەتىلدىرۋ دە ماڭىزدى مىندەتتەردىڭ ءبىرى ەكەنىنە توقتالدى.

– قازىرگى كەزدە تۇرعىن ۇي-كوممۋ­نال­دىق شارۋاشىلىعى مەن تابيعي مونو­پوليالاردى رەتتەۋگە قاتىستى ەكى بىردەي زاڭ جوباسى پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ قاراۋىندا جاتىر. ءبىزدىڭ ماجىلىستەگى فراكسيامىز اتالعان زاڭ جوبالارىن ەلبا­سى تاپسىرمالارىنا ساي جەتىلدىرۋ ءۇشىن تىڭعىلىقتى جۇمىس ىستەۋدە. جۋىردا عانا پارتيا جانىنداعى قۇقىقتىق كەڭەس­ءتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا دا جان-جاق­تى تالقىلادىق. بۇگىنگى القا وتى­رىسىندا قاراستىرىلعان ءتيىمدى تەتىك­تەر وسى ماسەلەدە دە ءوز سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ سەنىم بىلدىرەمىن، – دەدى پارتيا ءتوراعا­سىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ماۋلەن اشىمبايەۆ.

سونىمەن قاتار، قازاقستان رەسپۋبليكاسى باس پروكۋراتۋرانىڭ القا وتىرىسىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ كومەكشىسى – قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىسى عابيت بايجانوۆ تا اتالعان ماسەلەگە قاتىستى ءوز پىكىرىن ورتاعا سالدى، ءوز ۇسىنىستارىمەن ءبولىستى. ال قازاقستان رەسپۋبليكاسى باس پروكۋروردىڭ ورىنباسارى اندرەي لۋكين بايانداما جاساپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى بويىنشا تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق شا­رۋا­شىلىعىنا قاتىستى ماڭىزدى ماسە­لەلەرگە كەڭىنەن توقتالدى. ءىس-شارا سوڭىندا ءتاريفتى قالىپتاس­تىرۋ كەزىندە اشىقتىق دەڭگەيىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان ءبىرقاتار ناقتى ۇسىنىستار قابىلدانىپ، الداعى جۇمىس جوسپارى پىسىقتالدى.