1990- جىلدارى قازاقستان دا، رەسەي دە نارىقتىق رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرعان. رەسەيدە ول "ەلسين-گايدار رەفورماسى" دەپ اتالدى. ونداي رەفورمالاردى قازاقستان دا جاسادى. سونىڭ نەگىزىندە رەسەي مەن قازاقستاندا نارىقتىق قاتىناستار قالاندى. العاشقى ەكى-ۇش جىلدا رەفورمالاردىڭ اسەرى الەۋمەتتىك سالاعا اۋىر تيسە دە، ەكونوميكالىق سالادا ۇلكەن سەرپىلىس باستالدى. رەسەي مەن قازاقستاندا ىشكى جيىنتىق ونىمدەر اۋقىمى ەسەلەپ ءوستى. ءبىراق جەدەل ەكونوميكالىق دامۋ، ەكونوميكالىق سەرپىلىس 2000-2008 جىل ارالىعىندا عانا سوزىلدى. رەسەي مەن قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق قارقىنىنىڭ وسۋىنە مۇناي مەن گاز باعاسىنىڭ جوعارى دەڭگەيگە كوتەرىلىپ، ەكونوميكاعا مەملەكەتتىك ينۆەستيسيالاردىڭ ءوسۋى جانە جەكە مەنشىك سەكتورداعى بيزنەستىڭ دامۋى حالىقتىڭ تۇرمىس دارەجەسىنىڭ وسۋىنە اكەلدى.  2008 جىلدان باستاپ سيكلدىق داعدارىس بولىپ، قازاقستاننىڭ دا، رەسەيدىڭ دە ەكونوميكالىق دامۋ قارقىنى باسەڭدەدى.

 ەكى مەملەكەت تە داعدارىستان شىعۋدىڭ جولدارىن ىزدەدى. رەسەيدىڭ ەكونوميكالىق جانە گەوساياسي كونسەپسياسىن پرەزيدەنت پۋتين قالىپتاستىراتىن بولدى. پرەزيدەنت رەسەيدىڭ اسكەري-وندىرىستىك كومپلەكسى (كەشەنى) جانە رەسەي وليگارحتارىنا سۇيەندى. ءسويتىپ ول سسرو-نى جاڭعىرتپاق بولىپ باتىس ەلدەر قاۋىمداستىعىمەن  اشىق قارسىلاستىققا شىقتى. رەسەي ەكونوميكاسى ميليتاريزاسيا جولىنا ءتۇستى: مۇناي مەن گاز ساۋداسىنان تۇسكەن قارجىمەن اسكەري-وندىرىستىك كومپلەكسىن قارجىلاندىرا باستادى. رەسەي ءوز اسكەري قۋاتى وسكەن سايىن ەگەمەن بولعان بۇرىنعى سسرو رەسپۋبليكالارىنا اگرەسسيۆتى ارەكەت جاسايتىن بولدى. پرەزيدەنت ەلسيننىڭ تۇسىندا 1992 جىلى مولداۆيانىڭ  پريدنەستروۆەدەگى تەرريتورياسىنا اسكەر مەن قارۋ جىبەرىپ، سول ەلدەگى سەپاراتيستەردى قولدادى. ول از بولعانداي، 2008 جىلى گرۋزيامەن سوعىسىپ وڭتۇستىك وسەتيانى تارتىپ الىپ، «ابحازياعا ەگەمەندىك بەردى». 2014 جىلى رەسەي قىرىمدى اننەكسيالاپ، شىعىس ۋكرايناعا اسكەر كىرگىزدى.

ءبىراق رەسەيدىڭ اگرەسسيۆتىك ساياساتى  باتىس ەلدەرى قاۋىمداستىعى (ەۆروپالىق وداق پەن ناتو) تاراپىنان نارىزىلىق تۋدىرىپ، ولار رەسەيگە  سانكسيا سالا باستادى. رەسەي ەكونوميكاسى ستاگناسياعا ۇشىراپ، حالىقتىڭ تۇرمىس دەڭگەيى تومەندەدى. 2014 جىلدان بەرى  رەسەيدىڭ جاعدايى قۇلدىراپ كەلەدى. ۇستىمىزدەگى جىلى مۇناي باعاسى تاعى تومەندەدى.

بۇگىنگى تاڭدا رەسەيدەگى تۇرمىس جاعداي قازاقستاننان دا تومەن دەيتىندەردىڭ سانى ارتتى. ماسەلەن، رەسەيدىڭ ەكونوميكالىق دامۋى مەن تۇرمىس دەڭگەيى قازاقستاننان قالۋى ىقتيمال. مۇنداي پىكىردى اناتوليي چۋبايس ايتتى. ونىڭ پايىمداۋىنشا، رف ەكونوميكاسىنىڭ جىلما-جىل ءوسۋى 1%-دان تومەن كورىنەدى،ال قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ جىلما جىل ءوسىمى  ورتا ەسەپپەن 3،5−4%.

2017 جىلى قازاقستاندىقتاردىڭ تۇتىنۋشىلىق  الەۋەتى رەسەيلىكتەردەن 16% جوعارى بولىپتى.  2016 جىلى ق ر ازاماتى ورتا ەسەپپەن  $13،8 مىڭ جۇمساسا، ال  رف  ازاماتى ورتا ەسەپپەن تەك $11،9 مىڭ جۇمساپتى. سونىمەن، جاڭا فەنومەن-جاڭا فاكت: رەسەيدەن گورى قازاقستاندا تۇرۋ قولايلى، قازاقستان حالقى داۋلەتتىرەك تۇرادى. 

كەي ساراپشىلاردىڭ پىكىرى مۇلدەم باسقا. ولار قازاقستاندا تۇرمىستىڭ ءال-احۋالى رەسەيدەن ءتورت ەسە تومەن دەپ سوعۋدا.

شىنىن ايتساق، رەسەيدە تۇرمىس ستاندارتى  تومەندەپ كەلەگەنى راس، ءبىراق قازاقستانداعى جاعداي ءار قيلى: ءار قالادا، ءار ولكەدە...

ءازىمباي عالي