فوتوگراف ستيۆ ماككاري – زامانىمىزدىڭ ەڭ مىقتى ءفوتوجۋرناليسى.
1984 جىلدىڭ اياعىندا ستيۆ ماككاري پاكىستانداعى اۋعان قاشقىندارىنىڭ لاگەرىنە ساپارلايدى. ول جەردە ستيۆكە وقۋشىلاردى سۋرەتكە تۇسىرۋگە رۇقسات بەرەدى. ول قىز بالالاردى دا سۋرەتكە ءتۇسىرۋ مۇمكىندىگىنە يە بولادى. سوعىستىڭ كىشكەنتاي قۇرباندارىن سۋرەتكە ءتۇسىرىپ ءجۇرىپ، ءستيۆتىڭ كوزى ۇياڭ مىنەزدى قىزدى شالادى. ءسويتىپ وزگە وقۋشىلاردى سۋرەتكە ءتۇسىردى دە، الگى قىزدىڭ جانىنا بارادى. قىز دا قانشا قىسىلىپ تۇرسا دا ءوزىن تۇسىرۋگە رۇقسات ەتەدى. ستيۆ مۇمكىندىكتى پايدالانىپ قالدى. فوتوگراف قىزدىڭ ەسىمىن دە سۇراماعان، "سوعىستىڭ مىڭداعان بالالارىنىڭ ءبىرى" دەپ قابىلدادى. «بۇل سۋرەتتى تۇسىرەردە ونىڭ ەرەكشەلىگىن مۇلدە بايقاماپپىن»، - دەدى بىرنەشە ۋاقىت وتكە سوڭ فوتوگراف.
راسىندا، سۋرەت ەرەكشە ەدى. 1985 جىلدىڭ ماۋسىمىندا فوتو «National Gepgraphic» جۋرنالىنىڭ باستى بەتىندە پايدا بولدى. سودان كەيىن-اق اۋعان حالقىنىڭ تاۋەلسىزدىك سيمۆولىنا اينالدى. سوڭعى 20 جىلدا «اۋعان قىزى» اتتى فوتو عاسىر فوتوسىنا اينالدى. سۋرەت وزگە دە جۋرنالداردا، پلاكاتتاردا شىعا باستادى. ءتىپتى كەي كۇرەسكەرلەر وسى سۋرەتتى تاتۋيروۆكا رەتىندە ارقالارىنا سالدىرىپ الاتىن كورىنەدى. اقش ۇلتتىق گەوگرافيالىق قاۋىمداستىعىنىڭ نۇسقاۋىنا سايكەس، «اۋعان قىزى» الەمنىڭ ەڭ ۇزدىك 100 سۋرەتىنىڭ قاتارىنا ەندى.
«اۋعان قىزىنىڭ سۋرەتىنە الەم قىزىعىپ وتىر. سەبەبى ول سۋرەتتىڭ ەرەكشەلىگى كوپ. بىرىنشىدەن، قىز وتە سۇلۋ. ەكىنشىدەن، جانارىنان ەرەكشە سەزىم بايقايسىڭ. قوبالجۋ دا، تىك مىنەز دە، سەنىمدىلىك تە بار كوزىندە. ءوزى كەدەي، ءبىراق وعان شۇكىرشىلىك ەتكەن كوزدەردى كورەسىڭ».
بۇل سۋرەتتىڭ ەرەكشەلىگى سونداي، ءتىپتى ستيۆ ماككاريدىڭ وزگە سۋرەتتەرى ءدال وسىلاي باعالانباعان.
سۋرەتتەگى قىزدىڭ تاعدىرى ۇزاق ۋاقىتتان بەرى جۇمباق بولىپ كەلدى. تەك 2002 جىلى «National Gepgraphic» اكىمشىلىگى ەكسپەديسيا ۇيىمداستىرىپ، «كوك كوزدى ارۋدى» ىزدەستىرۋگە كىرىستى. ماككاري بارعان بوسقىندار لاگەرىنە بارىپ، تۇرعىندارعا قىزدىڭ سۋرەتىن كورسەتتى. ارنايى ەكسپەديسيانىڭ باعى جانىپ، ءبىر تۇرعىن سۋرەتتەگى قىزدى تانىدى. قىز تاۋ ماڭىنداعى تورا-بورا ۇڭگىرىندە تۇرادى ەكەن. اۋىل تۇرعىنى قىزدى لاگەرگە اكەلۋ ءۇشىن ۇڭگىرگە اتتانىپ كەتتى. ارادا ءۇش كۇن وتەدى، ماككاريدىڭ ءۇمىتى ۇزىلە بەرگەندە، بولمەگە جاس ايەل كىرىپ كەلەدى. فوتوگراف ونى بىردەن تانىدى. «وسى قىز» دەدى جالىنداعان داۋسىمەن.
ايەلدىڭ ەسىمى – ءشاربات گۋلا. ماككاريمەن ەكىنشى كەزدەسكەنىندە جاسى شامامەن 28-31-دە بولدى. شىن مانىسىندە، ونىڭ جاسىن ەشكىم بىلمەدى، ءتىپتى ءشارباتتىڭ ءوزى دە. سوعىس باستالعان جىلى اتا-اناسى بومبا جارىلىسىنان قازا تاپتى، بوسقىندار توبىمەن قىز پاكىستانعا جەتتى. 1984 جىلى نازير-باگح لاگەرىنە تاپ بولادى. سول جەردە ماككاريمەن كەزدەستى. ايەل ول كۇندى ەسىندە ساقتاپ قالىپتى، سەبەبى ومىرىندە العاش رەت سۋرەتكە تۇسكەن ەكەن. كەيىن تۇرمىسقا شىعىپ، 4 قىزدىڭ اناسى اتاندى. ونىڭ ءبىرى ءسابي كۇنىندە شەتىنەپ كەتكەن. كەدەي تۇرادى. ءشارباتتىڭ كۇيەۋى ناۋبايحانادا جۇمىس ىستەيدى، كۇنىنە 1 دوللار تابادى. ءشاربات باقىتتى بولدى ما؟ جوق، تاعدىرى مۇڭعا تولى ەكەنى جانارىنان-اق بايقالاتىن.
ماككاري مەن ايەلدىڭ ەكىنشى كەزدەسۋى ءشارباتتىڭ جولىن اشتى.
«ءبىز ىزدەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەندە اقشا تۋرالى ءسوز بولماعان. الايدا ءبىز ونىڭ ايەلى مەن بالالارىنا مەديسينالىق كومەك كورسەتتىك. ايەلدىڭ سۇراۋى بويىنشا تىگىن ماشيناسىن الىپ بەردىم، سەبەبى ءشاربات قىزدارىنا كيىم تىگۋدى ۇيرەتكىسى كەلگەن. ارينە، مۇنىڭ ءبارى سۋرەتتەن جينالعان قارجىنىڭ جانىندا تۇك ەمەس. دەگەنمەن، ايەلدىڭ ءومىرىن جاقسارتا الاتىنىمىزعا سەنىمدى بولدىم»، - دەدى ستيۆ ماككاري.
سۋرەتتىڭ الەم نازارىنا ىلىككەنىنە ءشاربات ەشقانداي رەاكسيا تانىتپادى. ءتىپتى ادامداردىڭ سۋرەتتەن قانداي ەرەكشەلىك بايقاعانىن تۇسىنبەي دال بولدى. تەك ادامداردىڭ ونىڭ جىرتىق ءشالىسىن كورگەنىنە قاپالاندى.
ەكىنشى كەزدەسۋى بارىسىندا فوتوگراف ءشارباتتى تاعى بىرنەشە رەت سۋرەتكە تۇسىرۋگە مۇمكىندىك الدى. ول سۋرەتتەر دە «National Gepgraphic» جۋرنالىنان باستاپ تانىمال جۋرنالداردىڭ بەتىندە پايدا بولدى. ءبىر سۋرەتىندە 17 جىل بۇرىنعى بولمىسىن قايتالاۋعا تىرىستى. ەندى بىرىندە پارانجاسىمەن ءتۇستى. الايدا ءشاربات ءۇشىن بۇل پروسەسس قيىنعا سوقتى. سەبەبى 17 جىلدان بەرى وزگە ەركەكتەردىڭ الدىندا بەتىن اشپاق تۇگىلى، سويلەسپەگەن دە ەكەن.
پىكىر قالدىرۋ