رەداكسيا ۇجىمى مەن جالپاق جۇرتتى الداپ سوققان اككى جۋرناليستەر تۋرالى ەستۋىڭىز بار ما؟ ولار ءتىپتى جالعان جازبالارى ءۇشىن حالىقتىڭ ىقىلاسىن دا، اتاۋلى سىيلىق تا الىپ ۇلگەرگەن.
جۋرناليست ۇنەمى ادامدارمەن بايلانىستا بولادى. ءبىر قالادان ەكىنشى قالاعا بارىپ، اقپاراتىن الۋ ءۇشىن بارىن سالادى. مۇنىڭ ءبارى نە ءۇشىن دەيسىز عوي؟ شىم-شىتىرىق وقيعاعا تولى ماقالا جازىپ، ونىسى كوپتىڭ كوڭىلىنەن شىقسا – ءجۋرناليستىڭ جەتىستىگى. ءبىراق اركەز ءساتتى كادر، قىزىق وقيعا، مەيىربان كەيىپكەر تابىلا قويمايدى. دۇربەلەڭ دەگەن وقيعانىڭ وزىنەن تۇك تاپپاۋى مۇمكىن. "ىزدەنىمپاز" جۋرناليسكە بۇل جاعداي سوققى بولىپ تيەدى. سوندايدا ەشكىمگە تاۋەلدى بولماي-اق ويدان وقيعا قۇراستىرىپ السام عوي دەپ ويلاعاندار بار ما ەكەن؟ ارينە، جۋرناليستيكانىڭ ادەبيەتتەن ايىرماشىلىعى – قيالعا ەرىك بەرمەي، ناقتى اقپارات جەتكىزۋىندە عوي. الايدا بۇل ۇستانىمدى ۇمىتىپ كەتكەن جۋرناليستەر دە بار ەكەن.
تومەندە وتىرىگى اشكەرەلەنگەن امەريكالىق جۋرناليستەر تۋرالى ۇسىنىلىپ وتىر.
پۋليتسەر سىيلىعىن العان وتىرىكشى جۋرناليست
1980 جىل. ۆاشينگتون. "The Washington Post" گازەتىندە ەسىرتكىگە تاۋەلدى 8 جاسار افروامەريكالىق دجيممي اتتى بالا جايلى ماقالا جاريالانادى. ماقالادا ءدجيمميدىڭ ناشاقور اناسى كەسىرىنەن 5 جاسىنان بەرى ەسىرتىكى "ءدامىن تاتىپ" كورگەنى باياندالادى.
"دجيممي الەمىندەگى" وقيعالار ويدان شىعارىلسا دا شىندىققا ۇقساتىپ جازىلعان ەدى.
بۇل رەپورتاجدىڭ اۆتورى دجانەت كۋك اتتى ءتىلشى 1981 جىلى جۋرناليستيكا بويىنشا پۋليتسەر سىيلىعىن العان. الايدا كەيىن سىيلىعىن قايتارىپ بەرۋگە تۋرا كەلدى.
جاس جۋرناليست بىرنەشە اي بويى Washington Post-قا ماقالا جازىپ جۇرەدى. ءبىر كۇنى دجانەت كۋك امەريكا حالقىنىڭ جۇرەگىن ەلجىرەتەتىن رەپورتاج جازىپ شىعادى. بەلسەندىلەر اۆتوردان "دجيممي الەمىندەگى" ماسەلەنىڭ شەشىمىن تاۋىپ، بايعۇس بالاعا كومەكتەسۋ ءۇشىن تولىق اقپارات بەرۋىن سۇرايدى. ءبىراق كۋك زاڭدى العا تارتىپ، كەيىپكەردىڭ مالىمەتتەرى جايلى جاق اشپايدى.
1981 جىلى پۋليتسەر كوميتەتى ءجۋرناليستى ماراپاتتاۋعا شەشىم قابىلدايدى. "وقيعانىڭ جەلىسى ۇناعانى سونشا، جۋرناليستيكا بويىنشا پۋليتسەر سىيلىعى تۇڭعىش رەت افروامەريكالىق جۋرناليسكە بەرىلگەن ەدى" دەپ ەسكە الدى بۇرىنعى ارىپتەسى ءارى سۇيىكتىسى مايك سەگەر.
ءدال وسى سىيلىقتى العان سوڭ ونىڭ وتىرىگى اشىلادى. تۋعان جەرى – وگايو شتاتىنىڭ تولەدو قالاسىنداعى جۋرناليستەر كۋكتىڭ تۇيىندەمەسى مەن شىنايى ءومىربايانىنان ايىرماشىلىقتار تابادى. ولار "تاعى وتىرىگى بار ما ەكەن؟" دەگەن كۇدىكپەن Washington Post رەداكتورىنا حابار بەرەدى. رەداكتور كۋكقا تىعىرىققا تىرەيتىن سۇراقتار قويعان سوڭ، ءجۋرناليستىڭ وتىرىگى اشىلا باستايدى. كۋك تۇيىندەمەسىندەگى اقپاراتتىڭ عانا ەمەس، دجيممي جايلى كوڭىل تولقىتار وقيعانىڭ دا ويدان شىعارعانىن جايىپ سالادى. سوڭىندا پۋليتسەر سىيلىعىن دا قايتارىپ بەرەدى، Washington Post-تان دا شىعارىلادى.
وسى وقيعادان سوڭ جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇحباتىندا كۋك وتىرىك سويلەۋگە بالا كۇنىنەن ەتى ۇيرەنگەنىن ايتادى. ونىڭ سوزىنشە، بۇعان سەبەپ – وتباسىنداعى وزىنە ارتىلعان ءۇمىت، جۇكتەلگەن مىندەت پەن قوعام قىسىمى.
جۋرناليستيكاداعى بۇل جاعداي امەريكا تىلشىلەرى ءۇشىن ۆەتنام سوعىسى مەن ۋوتەرگەيت جانجالىنان كەيىنگى ۇلكەن سوققى بولدى. بۇل وقيعالاردا اسكەريلەر مەن بيلىكتىڭ وتىرىگى اشىلعان ەدى. سول سەبەپتى حالىق الدىندا تىلشىلەر مەن رەداكتورلاردىڭ مارتەبەسى كوتەرىلگەن. ال كۋكتىڭ حيكاياسىنان كەيىن حالىق "جۋرناليستەردىڭ دە وتىرىكشى بيلىكتەن ايىرماشىلىعى جوق ەكەن" دەگەن ويعا قالادى. وقىرماننىڭ سەنىمىنە قايتا كىرۋ ءۇشىن رەداكتورلار تىلشىلەر مەن اقپاراتتى ءجىتى قاداعالاۋعا بار كۇشىن سالدى.
ستيۆەن گلاسس جانە ونىڭ "حاكەر جۇماعى"
"The New Republic" جۋرنالىنىڭ اۆتورى ستيۆەن گلاستىڭ وقيعاسى دجانەت كۋكتىكىنەن دە اسىپ تۇسەدى. كۋك بار-جوعى ءبىر رەپورتاجبەن ۇستالسا، گلاسس 1995-1998 جىلدارى 3 جىل بويى The New Republicء-تى الداپ سوققان. ول وسى ۋاقىت ارالىعىندا 31 ماقالانى ويدان قۇراستىرىپتى. زەرتتەۋ ناتيجەسىندە ونىڭ 27ء-سىنىڭ ءمان-ماعىناسى بولعان ەكەن. ويتكەنى وتىرىكتەرىنىڭ ءوزى اۋەل باستان شىنايى فاكتىلەردەن قۇرالعان ەدى. گلاسستىڭ ويدان شىعارعان دۇنيەسى از بولمادى. مۇلدە بولماعان كەزدەسۋدەن دە جالعان ماقالا جازدى. ءوز داۋسىن تۇرلەندىرىپ اۋديوجازبا دا دايىندادى.
ول جۇمىسىندا ەشكىمنىڭ كوڭىلىن قالدىرمايتىن. ءاردايىم كوفە ۇسىنىپ جۇرەتىن بيازىلىعىنا ءبارى ءتانتى بولاتىن. رەداكسيادا كۇنى-تۇنى وتىراتىن ەڭبەكقورلىعى دا سۇيسىندىرمەي قويمايتىن.
ءبىر كۇنى ونىڭ "حاكەر جۇماعى" وچەركى اسا تانىمال بولدى. 15 جاستاعى حاكەردى "Jukt Micronics" كومپانياسى جۇمىسقا قابىلدايدى. بوزبالا سايتتى بۇزىپ الادى دا مول اقشاعا قارىق بولادى. ەڭ كۇلكىلىسى، اڭگىمە بوزبالانىڭ "مەن كوپ اقشانى قالايمىن! ديسنەيلەندكە بارعىم كەلەدى!" دەگەن سەكىلدى ۇرانىمەن باستالعان.
بۇل وقيعادا كومپانيا دا، حاكەر دە، سايت بۇزۋشىلارعا قارسى ۇيىمداستىرىلعان كونفەرەنسيا دا ويدان شىعارىلعان ەدى.
جاڭادان قىزمەتىن باستاعان باس رەداكتور لەيننىڭ قايتپاس مىنەزىنىڭ ارقاسىندا شىندىق اشىلادى. ول سايت بۇزۋشىلارعا قارسى كونفەرەنسيا وتكەن قوناق ۇيگە بارادى. الايدا ءدال سول "كونفەرەنسيا" وتكەن كۇنى قوناق ءۇي جۇمىس ىستەمەگەن. لەيننىڭ سۇراقتارىنان تىعىرىققا تىرەلگەن گلاسس وتىرىكتەرىن مويىنداپ، جۇمىستان قۋىلادى. وسىلايشا، جۋرناليستيكاداعى تاعى ءبىر جالعان "شىندىق" تاريح بەتنە جازىلىپ قالدى.
دجەيسون بلەر. جۋرناليست قالاي لايف-كوۋچ اتاندى؟
2003 جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا اقش-تىڭ ەڭ تانىمال گازەتتەرىنىڭ ءبىرى "The New York Times" ماسقارا جاعدايعا ۇشىرادى. ولاردىڭ افروامەريكالىق ءتىلشىسى بلەر جىلدار بويى رەداكسيا ۇجىمىن ءوز وتىرىگىنە سەندىرىپ كەلگەن.
بلەر وقيعاسىن بايانداۋدان ەش قىمسىنبايتىن. ونىڭ ايتۋىنشا، 11 قىركۇيەكتەگى قوس مۇنارانىڭ جارىلىسى جالعان سويلەۋىنە سەبەپشى بولعان. جارىلىس بولعان كۇنى وعان نيۋ-يورك تۇرعىندارىنىڭ سول ساتتەگى سەزىمى جايلى ماتەريال دايىنداۋدى تاپسىرادى. الايدا بلەر رەداكسياعا اقپاراتسىز قايتىپ كەلەدى. رەداكتور پلاگياتتى ءبىلىپ قويارىنا سەنىمدى بولسا دا قۋلىققا كوشەدى. Associated Press-تەن ماقالانى رۇقساتسىز كوشىرىپ الىپ، ءوز اتىنان جاريالايدى. ءبىراق بۇنى رەداكتور دا، وزگە ەشكىم دە بايقاماي قالعان ەدى. بلەردىڭ وتىرىگى وسىلاي باستالادى...
بلەردىڭ كوپتەگەن بارىمتا جازبالارى بولدى. يراكتا تۇتقىندا بولعان سارباز دجەسسيكا ءلينچتىڭ اكەسىمەن ءوزى سويلەسكەندەي سۇحبات جازىپ شىقتى. ءتىپتى سۇحبات الۋ ءۇشىن دجەسسيكا تۇراتىن قالاعا دا بارماعان ەدى. جاي عانا وزگە باسىلىمنىڭ ماقالاسىن ءوزى جازعانداي جاريالاي سالادى.
شىندىقتىڭ بەتى اشىلعان سوڭ ونىڭ جۇيكە جۇيەسىندە اۋىتقۋ بار ەكەنى بەلگىلى بولدى. ءبىراق ول اۋرۋىن مويىنداماي، بار كىنانى ءالسىز مىنەزىنە ارتا سالدى.
وسى شۋدان سوڭ بلەر "سجيگايا دوم مويح ۋچيتەلەي" اتتى كىتاپ جازىپ شىعادى. كىتاپتا ادامداردى قالاي الداپ سوققانى، نە سەبەپتى ول ارەكەتكە بارعانى تۋرالى باياندايدى. 10 جىلداي ۋاقىت وتكەن سوڭ بلەر ستۋدەنتتەرمەن كەزدەسۋدە كىتاپتى ەرتە شىعارعانىنا وكىنگەنىن جەتكىزدى. ءيا، ءيا، ونىڭ كەلەسى قىزمەتى لايف-كوۋچ ەدى. ول ستۋدەنتتەر الدىندا قۇلدىراۋدان كەيىن جەتىستىككە جەتۋ قۇپيالارىن بولىسەتىن دارىستەر وقىدى.
دايىنداعان: قۇندىزاي وتەگەن
پىكىر قالدىرۋ