قارعا تامىرلى قازاقتىڭ تۋىستىق قارىم-قاتىناسى، جىك اجىراتۋ جۇيەسى سوڭعى ۋاقىتتاردا قالىپتان اۋىتقىعانداي. قىزدىڭ جاتىرىنان تاراعان وزگە قاندى ءوزىنىڭ نەمەرەسى كورەتىندەر تۋرالى باتىربولات ايتبولات ۇلى ءوز پاراقشاسىندا تاماشا جازبا جاريالاعان. Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى سول جازبانىڭ مۇرتىن بۇزباي وقىرماندارعا بەرۋدى ءجون كوردى. 

سوڭعى جىلدارى ءجيى اڭعارىلاتىن ءجونسىز ءۇردىستىڭ ءبىرى – ۇلكەن بۋىننىڭ، جاسامىس اعا-اپالاردىڭ "جيەن" دەگەن سوزدەن جاپپاي جەرىنە باستاۋى. ولار جيەنىن "نەمەرە" دەپ اتاعاندى ايرىقشا ارتىقشىلىق كورەتىن ءتارىزدى. ءتىپتى ەل تانيتىن، جاستارعا ءجون كورسەتەدى-اۋ دەگەن سىيلى-بەدەلدى كىسىلەردىڭ وزىنەن سونى بايقايمىز. "جيەن" دەگەن ءسوز بەينە ايتۋعا اۋىز بارمايتىن ۇياتتى اتاۋ سياقتى وز-وزىنەن بۇگەجەكتەپ، ەڭ جوق دەگەندە مىندەتتى تۇردە "جيەن نەمەرە" دەگەن ويدان شىعارىلعان "جاڭا" اتاۋمەن قوساقتاپ ايتۋ ادەت بولىپ بارادى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، بۇل داعدى نەگىزىنەن ءوز كىندىگىنەن ورگەن ۇلى جوق، ىشكى قورسىنۋ-كومپلەكسى بارلاردان شىققان بولسا كەرەك. كەيىن ۇلكەن-كىشىنىڭ بارىنە "جۇقتى".

ارينە، اتا-انا ۇلى بولماعانىنا جازىقتى ەمەس. "ال سوندا قىزىنان تۋعان، ول دا قۇداي بەرگەن ۇرپاعىنا "جيەنىم" دەپ ەمىرەنگەن بۇرىنعىلار جازىقتى ما؟" دەگەن ورىندى ساۋال تۋادى. الدە ولاردان ءبىزدىڭ بىردەڭەمىز ارتىق پا؟ جوق، البەتتە. ەندەشە، ءار نارسەنى ءوز اتىمەن اتاۋ كەرەك قوي، قازاقى ۇعىمدا جيەن بولەك تە، نەمەرە بولەك ەمەس پە؟!

قۇدايعا شۇكىر، قازاق ءتىلى وزگە حالىقتارداعىداي تۋىستىق اتاۋعا كەدەي ەمەس، بارلىق تۋىستىق جىكتىڭ جەكە-دارا ءوز اتاۋى بار. ءبىر عانا "برات" دەگەن ءسوزدىڭ الدى-ارتىنا تۇسىنىكتەمە بەرۋگە ءماجبۇر نەمەسە كەلىن مەن قالىڭدىقتى "نيەۆەستا" دەگەن ءبىر عانا سوزبەن اتايتىن ورىس تىلىنەن گورى قازاق ءتىلى تۋىستىق اتاۋعا باي. عىلىمي تىلمەن ايتساق، ولاردىڭ فۋنكسيونالدىق قىزمەتى دە سونشالىقتى ناقتى ايقىندالعان، جەتىلگەن.

حالقىمىزدىڭ ەجەلدەن باۋىرمال، تۋىسشىل، قانشىل بولمىسى مەن مال شارۋاشىلىعىن كاسىپ ەتكەندىگىنەن قازاقتا تۋىستىق اتاۋلار مەن مالعا قاتىستى اتاۋلاردىڭ، اناتوميانىڭ، تاعى باسقا ءبىراز سالا اتاۋلارىنىڭ ايرىقشا مولدىعى جانە مەيلىنشە جەتىلگەندىگى بەلگىلى. "اڭعالدىق-اي، اڭعالدىق، ۇستىندە وتىرىپ التىننىڭ، باسقانىڭ كۇمىسىنە تاڭعالدىق" دەپ ەسەنعالي اقىن ايتپاقشى، قىز بەن ۇلدان تارايتىن ۇرپاقتىڭ ارا-جىگىن اپ-انىق اجىراتىپ تۇرعان "جيەن" مەن "نەمەرەنى" جالعىز سوزبەن "ۆنۋك" ("ۆنۋچكا") دەپ تاڭبالايتىن تۋىستىق اتاۋعا كەدەي، جات ءتىلدىڭ "قاڭسىعىن تاڭسىق قىلۋعا" ءبىزدى سوندا نە زور ايدادى؟

بىزدىڭشە، بۇل قازاق قوعامىنىڭ ەڭ ءبىر قايماعى بۇزىلماعان ارناسى سانالاتىن ءسالت-داستۇر ينستيتۋتىنا دا "ورىسشىلدىق" دەرتىنىڭ سالقىنى جىڭىشكەلەپ وتە باستاعانىن كورسەتەدى. ايتپەسە، مۇراگەر رەتىندە ۇلدىڭ ورنىن بولەكشە باعالاپ، ءوز باسىنان ۇرپاعىنىڭ جالعاستىعىن ارتىعىراق كورەتىن ارلى قازاق "اسىراۋشىم، جاناشىرىم بولادى" دەپ قىز بالاعا قاتتىراق قۋاناتىن جات جۇرتتىڭ، وزگە ءدىلدىڭ ىقپالىنا بوي ۇرار ما ەدى؟!

مۇنىڭ ارتىندا قازاق ءۇشىن ماڭىزدىلىعى زور دەموگرافيانىڭ ءبىراز تۇيتكىلدى ماسەلەسىنىڭ دە قۇلاعى قىلتيادى. ول – وزىنشە بولەك اڭگىمە. قالاي بولعاندا دا، نەندەي جەلەۋ ايتسا دا، ءبىز قازاقتىڭ قازىرگى ۇلكەندەرىنىڭ جيەنىن جاپپاي «نەمەرە» دەپ بۇرمالاۋىن قۇپتاماس ەدىك. "قىزدان تۋعان نەمەرەم"، "مەن قىزدان تۋعان شوبەرەسىمىن" دەپ سويلەيتىن قازاقتار كوبەيدى. و، توبا، سونداعى ايتىپ وتىرعان، الدىڭعىسى – جيەن، كەيىنگىسى – جيەنشار. قىزدان تۋعان سوڭ-اق ول نەمەرە، شوبەرە بولمايدى، جيەن نەمەسە جيەنشار بولادى!

اۋ، اعايىن، "جيەن" دەگەن ءسوز قورلىق ەمەس قوي؟ الدە ءسىز باسقاشا ويلايسىز با؟