قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن العان شيرەك عاسىردىڭ ىشىندە ق ر بيلىك باسىنانا ءتۇرلى ساياسي توپتار كەلدى. ىشكى ساياساتتاعى پرەزيدەنت نازاربايەۆتىڭ تاربيەلەپ، قالىپتاستىرعان شاكىرتتەرى كوپ جاعدايدا سەنىمگە سەلكەۋ ءتۇسىرىپ جاتتى. پرو-پرەزيدەنتتىك فيگۋرالاردىڭ مۇنداي ەركەلىگىنە ەل تۇگىلى ەلباسىنىڭ ءوزى قايران قالىپ، كەيبىرىن جازالاۋعا كوشكەندە جۇرت «كوماندادان» شىعىپ قالعان ويىنشىلاردى اعاش اتقا مىنگىزىپ قويىپ قارالاۋعا كوشتى.
24 جىلدا قازاقستانداعى پرەزيدەنتتىك باسقارۋ جۇيەسى ابدەن ورنىققاندىقتان، ەلدەگى بيلىك ورىندارىنا كىمدەردى، قانداي فيگۋرالاردى قويۋدى پرەزيدەنت ءوزى شەشەتىنى امبەگە ايان. پرەزيدەنتتىك باسقارۋ جۇيەسى دەگەنىمىز ءدال وسى، مىنە. ەندەشە سوڭعى جىلدارى ۇلكەن ويىنشىلار قاتارىنان شىعىپ قالعان نەمەسە سىزىلعاندار كىمدەر؟ ەلباسىنىڭ ەلدەن ەرەكشەلەپ، ۇكىلەپ ءۇمىت ارتقان ەركەلەرى نەگە سەنىمنەن شىقپاي قالدى؟ «قامشى» پورتالى پرەزيدەنتتىڭ بۇرىنعى ءھام قازىرگى كومانداسىنداعى ەركەلەردىڭ ءتىزىمىن جاساعان ەدى.
سونىمەن قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ سەنگەن سەركەلەرى كىمدەر؟
1. كارىم ءماسىموۆ:
لاۋازىمى: ق ر پرەمەر-مينيسترى.
2. ءومىرزاق شۇكەيەۆ:
لاۋازىمى: «سامۇرىق-قازىنا» اق قورىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى.
3. تيمۋر قۇلىبايەۆ:
لاۋازىمى: قازاقستان ۇلتتىق ەكونوميكالىق «اتامەكەن وداعى» پالاتاسى پرەزيديۋمىنىڭ ءتوراعاسى.
4. ادىلبەك جاقسىبەكوۆ:
لاۋازىمى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەت قايراتكەرى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قورعانىس ءمينيسترى (2009 ج)، استانا قالاسىنىڭ اكىمى.
5. احمەتجان ەسىموۆ:
لاۋازىمى: الماتى قالاسىنىڭ اكىمى، ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى.
جوعارىداعى ساياسي فيگۋرالار ۇزاق جىلداردان بەرى ق ر ىشكى ساياساتىنداعى مايلى سۇيەكتى ءمۇجىپ كەلگەن، پرەزيدەنتتىڭ قازىرگى ەركەلەرى. الايدا بۇلاردىڭ قاتارىنداعى ءبىرقاتار شەنەۋنىكتەردىڭ داۋرەنى اياقتالىپ، سوڭعى جىلدارى ساياسي الاستاۋعا ۇشىراعانى دا جاسىرىن ەمەس. مىسالى:
1.سەرىك احمەتوۆ:
لاۋازىم، مانسابى: ق ر پرەمەر-مينيسترى، ق ر مەملەكەت قايراتكەرى، ە.ع.د.
نە ءۇشىن ايىپ تاعىلدى: اسا ءىرى كولەمدە بيۋدجەت قارجىسىن جىمقىرۋ، قوسىمشا 6 قىلمىستىق ءىس قوزعالعان. تەرگەۋ جۇمىستارى اياقتالماعان جانە قازىرگى تاڭدا ونىڭ قىلمىسىنا قاتىستى مالىمەتتەر 326 تومدى قۇراعان.
2. اسلان مۋسين:
لاۋازىم، مانسابى: ق ر ەسەپ كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى ءتوراعاسى، ق ر پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ ەكس-باسشىسى، ق ر مەملەكەت قايراتكەرى.
نە ءۇشىن كوماندادان شىقتى: www.uralskweek.kz جانە «ادام bol » جۋرنالدارىنىڭ بولجامىنشا، ماڭعىستاۋلىق اقساقالداردىڭ ەل تىزگىنىن باتىستىقتارعا تاپسىرۋ تۋرالى «جاسىرىن حاتىنا» قاتىسى بارلىعى اشكەرەلەنگەن-مىس. سونىمەن قاتار اسلان ءمۋسيننىڭ ۇلى دىني-ەكستريميستىك توپپەن بايلانىسى انىقتالعان. وسى ءۇشىن بىرنەشە ۋاقىت ءۇي قاماققا الىنىپ، كەيىن پرەزيدەنتتىڭ راقىمىمەن، قازاقستاننىڭ حورۆاتياداعى ەلشىسى بولىپ تاعايىندالعان.
3. راحات الييەۆ.
لاۋازىم، مانسابى: ق ر ءۇقق-نىڭ بۇرىنعى ءتوراعاسى، م.ع.د. جانە ە.ع.د. ەكس-ساياساتكەر. گەنەرال-مايور لاۋازىمىن يەلەنگەن. 2008 جىلى بارلىق اتاق-لاۋازىمىنان ايىرىلعان.
نە ءۇشىن ايىپ تاعىلعان: قازاقستان سوتى راحات الييەۆتى ەكى بانكيردىڭ (جولداس تەمىرالييەۆ پەن ايبار حاسەنوۆ) ولىمىنە كىنالى دەپ تاپقان بولاتىن. بۇل ەكەۋى 2007 جىلى ۇرلانىپ كەتكەن، ولاردىڭ ءمايىتى 2011 جىلى تابىلدى. الييەۆكە ەلىمىزدە 40 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسىن بەرۋگە سىرتتاي ۇكىم شىعارىلعان.
اۆستريا الييەۆكە ءوز وتانىندا ءادىل سوت تورەلىگى قامتاماسىز ەتىلمەيدى دەگەن شامالاۋمەن ونى قازاقستانعا بەرۋدەن ەكى رەت باس تارتتى. 2011 جىلدىڭ شىلدەسىندە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مالتاعا كەتىپ ۇلگەرگەن بۇرىنعى ەلشىگە قاتىستى وزىندىك تەرگەۋ باستادى. ال 2015 جىلى راحات الييەۆتىڭ ءولى دەنەسى ۆەنا تۇرمەسىندە تابىلدى دەگەن اقپارات پايدا بولعان ەدى.
4. باقىتجان جۇماعۇلوۆ:
لاۋازىم، مانسابى: مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى (2012 جىلدان باستاپ).
ساياسي بىلىقتارى: “INSIDERMAN” ينتەرنەت-باسىلىمىندا “مينيستر جۋماگۋلوۆ پودوزريەۆاەتسيا ۆ ماسشتابنوم ي بەسپرينسيپنوم پلاگياتە” اتتى ماتەريال جارىق كوردi. اۆتوردىڭ (ا.قۇدايقۇلوۆ) ايتۋىنشا، قازاقستاننىڭ بiلiم جانە عىلىم مينيسترi باقىتجان جۇماعۇلوۆ ءوزiنiڭ 1997 جىلى قورعاعان دوكتورلىق ديسسەرتاسياسىن تۇگەلگە جۋىق وزگە عالىمداردىڭ ەڭبەكتەرiنەن ۇرلاپ العان. 2013 جىلى قارجى پوليسياسى ءبىلىم ءمينيسترى باقىتجان جۇماعۇلوۆتىڭ ورىنباسارى سايات شاياحمەتوۆتىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. اتقامىنەرگە قۇرىلىس كومپانياسىنىڭ ەكى باسشىسىمەن اۋىز جالاسىپ بيۋدجەتتىڭ 1 جارىم ملرد تەڭگەسىن قالتاعا باسقان دەگەن ايىپ تاعىلىپ وتىر. قىرۋار قارجى وسكەمەندەگى 700 ورىندىق كاسىپتىك مەكتەپتى سالۋعا جۇمسالۋى ءتيىس ەكەن. وسىدان كەيىن-اق، جۇماعۇلوۆتىڭ جولى بولماي قويدى.
5. جاقسىبەك قۇلەكەيەۆ:
لاۋازىم، مانسابى: ق ر ستاتيستيكا اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى، ق ر ەكونوميكا ءمينيسترى، ق ر ەكونوميكا جانە ساۋدا ءمينيسترى، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ ورىندالۋىنا باقىلاۋ جاساۋ جونىندەگى ەسەپ ك-تىنىڭ ءتوراعاسى. 2003 جىلدىڭ مامىر ايىنان ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى. مەملەكەت قايراتكەرى، عالىم، ەكونوميكا عىلىم كانديداتى.
نە ءۇشىن ايىپتالدى؟ قازاقستاندىق وليگارح توپتاردىڭ اراسىنداعى كيكىلجىڭنىڭ قۇربانى بولىپ كەتكەن تاعى ءبىر فيگۋرا – قۇلەكەيەۆ ەدى. ول «قازاقستان تەمىر جولى» كومپانياسىنىڭ باسشىسى بولىپ تۇرعان كەزدە اسا ءىرى كولەمدە پارا الدى دەگەن ايىپپەن تەمىر تورعا توعىتىلدى.
6. جاقسىلىق دوسقالييەۆ:
لاۋازىم، مانسابى: ق ر بۇرىنعى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترi. ق ر معا اكادەميگى. ق ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، «قۇرمەت» وردەنىمەن ماراپاتتالعان.
جازاسى: 2009 جىلى پرەزيدەنتتىك كومپانيادان الاستاتىلىپ، قارجى پوليسياسى جاقسىلىق دوسقالييەۆتىڭ ۇستىنەن «قىزمەت بابىن اسىرا پايدالاندى» دەگەن ايىپ بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعاعان.
7. بەرگەي رىسقالييەۆ:
لاۋازىم، مانسابى: قازاقستاننىڭ مەملەكەت قايراتكەرى، اتىراۋ وبلىسىنىڭ (2006 - 15.08.2012) جانە اتىراۋ قالاسىنىڭ اكىمى.
قىلمىسى: رىسقالييەۆتىڭ ىزىنە تۇسكەن قارجى پوليسياسى «رىسقالييەۆ بيلىكتىك وكىلەتتىككە يە بولا تۇرا، مەملەكەتتىك قاراجاتتى ۇرلاۋ ماقساتىندا 35 ادامنان قۇرالعان 3 ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپتان تۇراتىن ۇيىمداسقان قىلمىستىق قاۋىمداستىق قۇرعان» جانە «رىسقالييەۆ باسقارعان قىلمىستىق قاۋىمداستىقتىڭ ارەكەتى ناتيجەسىندە مەملەكەتكە جانە وزگە تۇلعالارعا اسا ءىرى مولشەردە جالپى سوماسى 71 ملرد.تەڭگەنى قۇرايتىن زالال كەلتىرىلگەن» دەگەن ۇيعارىمعا كەلگەن.
8. ۆيكتور حراپۋنوۆ:
لاۋازىم، ءمانسابى: 1997 ج. 2004 ج. جەلتوقسانىنا دەيىن الماتى قالاسىنىڭ اكىمى قىزمەتىن اتقاردى. 2004 ج. جەلتوقسانىنان شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى. 2007 ج. قاڭتار ايىنان قازاقستان رەسپۋبليكاسى توتەنشە جاعدايلار ءمينيسترى.
نە ءۇشىن جازالاندى: ق ر ەكونوميكالىق جانە سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس اگەنتتىگى وعان حالىقارالىق ىزدەۋ جاريالاعان. الماتى قالاسىنىڭ جانە شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ بۇرىنعى اكىمى، ەكس-مينيستر ۆيكتور حراپۋنوۆقا قاتىستى 20 قىلمىستىق ءىس تەرگەلۋدە. ۆيكتور حراپۋنوۆقا سىرتتاي ايىپ تاعىلىپ، سوتپەن ونى قاماۋعا الۋ سانكسيالاندى.
9. باۋىرجان ابدىشيەۆ:
لاۋازىم، مانسابى: مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، قاراعاندى وبلىسىنىڭ اكىمى.
ايىبى: 2014 جىلى قىزمەتتىك وكىلەتتىلىگىن تەرىس پايدالاندى دەپ ايىپتالعان قاراعاندى وبلىسىنىڭ بۇرىنعى اكىمى باۋىرجان ابدىشيەۆ قاماۋعا الىنعان.
10. تالعات ەرمەگيايەۆ:
لاۋازىم، مانسابى: ق ر مەملەكەت قايراتكەرى، ق ر سپورت جانە ءتۋريزمنىڭ ەكس-مينيسترى. «استانا EXPO» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ ەكس-توراعاسى.
ايىبى: بۇكىلالەمدىك كورمەنىڭ بار قارجىسىن جەپ قويعان-مىس. استانا قالاسىنداعى الماتى اۋدانىنىڭ №2 اۋداندىق سوتىنىڭ شەشىمى بويىنشا تالعات ەرمەگيايەۆ مىرزا ازىرشە ەكى ايعا ءۇيقاماققا الىندى. وعان ەلىمىزدەگى قىلمىستىق كودەكستىڭ 176-شى بابىنىڭ 4ء-شى جانە 6-شى تارماقتارى بويىنشا ايىپتار تاعىلىپ وتىر.
11. قاجىمۇرات ۇسەنوۆ:
ونىمەن قوسا، وسىناۋ عالامات كورمەنىڭ «تىگىسىن جاتقىزىپ» جاتقان قۇرىلىس دەپارتامەنتىنىڭ ەكس-ديرەكتورى، الگى ۇلى ماقسات «قازاقستاندىق شۋماحەر» اتانعاننان كەيىن ءوز ەركىمەن قىزمەتىنەن باس تارتىپ، ايتسە دە «سول ماڭايدان» كەتە قويماي، تام-تۇمداپ كەڭەسشىلىك قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن قاجىمۇرات ۇسەنوۆ-تە قاماۋعا الىنعان.
سونىمەن، پرەزيدەنتىڭ ەرەكشە قامقورلىعىنىڭ استىندا شالقىپ-تاسىپ جۇرگەن شەنەۋنىكتەرىمىز ءبىرىنىڭ ارتىنان ءبىرى ۇستالا باستادى. ءتىپتى، پرەزيدەنت نازاربايەۆتىڭ ءوزى، ۇكىمەتتىڭ كەزەكتى جيىنىندا (اعايىندى رىسقالييەۆتەردى مەڭزەپ) «وسىنشا ۋاقىت تاربيەلەيسىڭ، ادام قىلاسىڭ ساياساتقا ارالاستىراسىڭ، ولاردى باپتايسىڭ. ال ولار بولسا، سوعان ماسايىپ، باندى قۇرىپ، سەنىمىڭدى بىت-شىت ەتەدى» دەگەنى ەسىڭىزدە بولار. ءيا، ەلباسى سەنگەن ەركەلەرگە نە بولىپ جاتىر ءوزى – كەيىنگى كەزدەرى… كوپ اسايمىن دەپ جوق اساپتىنىڭ كەبىن كيگەندەر ءۇشىن ەندى پرەزيدەنتتىك كوماندا «ب ا ق دەگەن قۇس، تاق دەگەن تۇسكە» اينالعان. ەندى ولار بۇرىنعى ءمانسابىنا قايتا ورالا المايدى. سەبەبى، جولدارى كەسىلدى، الدە ولار بىرەۋدىڭ... ال ءسىزدىڭ وسى تىزىمگە الىپ-قوسارىڭىز بار ما، قۇرمەتتى وقىرمان؟
نۇرگەلدى ءابدىعاني ۇلى
«قامشى» سىلتەيدى
پىكىر قالدىرۋ