اياعى جوق، قولى جوق جىلان ءقايتىپ كۇن كورەر...

كەش اۋعان ۋاقىتتا پحەنياندا ءجۇرۋ ءبىر عانا ويدى تۋدىرادى – «نەگە سونشا قاراڭعى؟» دەگەن. جەردىڭ جاساندى سەرىكتەرى بىرىنەن جاسالعان سولتۇستىك كورەيانىڭ ايگىلى سۋرەتى دە سوعان دالەل: ونداعى وڭتۇستىك كورەيانىڭ جارىقتار فەستيۆالىنىڭ قاسىندا كحدر قاپ-قارا تۇنەك بولىپ بەينەلەنگەن. «قامشى» پورتالى سولتۇستىك كورەيانىڭ ىشكى جاعدايى تۋرالى ماتەريال ۇسىنادى.

جەر بەتىندەگى عارىشتىق قارا تۇنەك ومىردە شىنايى كەلبەتكە يە بولادى: راسىندا پحەنيانداعى كوپقاباتتى ۇيلەر وزگە ەلدەردەگى ۇيرەنشىكتى كورىنىستى قايتالاپ، كوز جاۋىن الىپ جارقىرامايدى. قالا كۇن باتىسىمەن-اق تۋرا ءومىر توقتاعانداي اسەر قالدىرادى. بۇعان سەبەپ – ەلدەگى ەلەكتر قۋاتىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى. 

كۇندىزگى ۋاقىتتا كەي ۇيلەردىڭ تەرەزەلەرى مەن قىلتيمالارىنان كۇن باتارەيالارىن بايقاۋ قيىن ەمەس. وسىلايشا، بار جاعدايدى ءوز قولىنا العان قارا حالىق رەسمي جۇيەنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىن بارىنشا تولتىرىپ الەك.

وسى ىسپەتتى ىسكەرلىك ياكي پىسىقتىق مۇندا ۇيرەنشىكتى جاعدايعا اينالعان. سەبەبى 1990 ج.ج. اشتىقتان كەيىن مەملەكەت ەكونوميكاسى وزگەرگەن بولاتىن. ول كەزدەرى اشتىقتان ابدەن قاجىعان حالىق ءوز باقشاسىندا الدەنەنى ءوسىرىپ، ونى وزگە قالاۋلى زاتىنا اۋىستىرۋدىڭ جولىن قاراستىرىپ ءومىر سۇرگەن.

وسىنداي جولمەن پايدا بولعان نارىق ءومىر مەن ءولىمنىڭ اراسىندا قالعان كوپ حالىقتىڭ جاعدايىن جەڭىلدەتتى.

مۇنداي جەكە نارىقتى بۇگىندە ۇكىمەت تاراپى دا جارتىلاي قولداپ وتىر. ولارعا دا حالىقتىڭ ءوز كۇنىن ءوزى كورۋى ىڭعايلى بولعانى ەمەي نە دەرسىز مۇنىسىن... ونىڭ ۇستىنە، كەيبىر كاسىپورىندار كاپيتاليستىك ءادىس تانىتىپ، باسقارۋشى بيلىككە كىرىستىڭ تيەسىلى بولىگىن بەرىپ وتىرۋدى ادەتكە اينالدىرعان.

كاپيتاليزم كورىنىسى

سولتۇستىك كورەياعا جەر باۋىرلاعان كاپيتاليزم اياق باستى. بۇل دەگەنىمىز، مۇندا اقشا اتاۋلى بار بولعاننىڭ وزىندە، وعان يە بولۋ باقىتى بارلىعىنا بۇيىرماعان. مەملەكەت ىشىندە بەلەڭ العان وزگەرىستەر، سولتۇستىكتەگى قىتايمەن اراداعى «كورىنەر-كورىنبەس» شەكارادان ءتۇرلى تاۋارلاردىڭ وتۋىنە الىپ كەلدى. ەندى پحەنياندىق امبەباپ دۇكەندەر اتىنا زاتى ساي بولا باستادى. ءبىراق، جان قالاعان تاۋار كوپ بولعانىمەن، ونى ساتىپ الاتىن قالتانىڭ رۇقساتى دا، قاۋقارى دا جوق...

ونىڭ ۇستىنە، كحدر كوپتەگەن مەملەكەتتەرمەن، الىسقا كەتپەي-اق قويايىق، ءوزىنىڭ تۋعان كورشىسى وڭتۇستىك كورەيامەن سالىستىرعاندا ءالى كۇنگە كەدەيلىكتەن كوز اشار ەمەس. ءتىپتى مەملەكەت استاناسى پحەنياننىڭ وزىندە سەۋلدەگىدەي باي ادامدار جوق.

جوعارىدا ايتقان كحدر-دىڭ عارىشتان تۇسىرىلگەن سۋرەتىمەن قاتار، تاعى ءبىر كلاسسيكالىق جانردىڭ قاعازعا تۇسكەن ايگىلى كورىنىسى بار. وندا كولىگى جوق ۇزىننان ۇزاق سوزىلعان ءشولدى جولمەن كەتىپ بارا جاتقان جالعىز عانا وگىزبەن جەگىلگەن اربا بەينەلەنگەن.

دەگەنمەن، كۇنى بۇگىندە پحەنياندا جول كەپتەلىستەرى پايدا بولدى. ولاردىڭ ءوزى تەك بمۆ جانە «فولكسۆاگەن» ىسپەتتى قىتايلىق اۆتوكولىكتەردەن قۇرالادى. وعان دا شۇكىر دەرسىز.

ساياسي باقىلاۋ

وزگەرگەن نارسە بىرەۋ عانا – ساياسي باقىلاۋدىڭ دەڭگەيى. ونىڭ ايقىن كورىنىسىن سەنبى كۇنى سولتۇستىك كورەيادا وتكەن مەرەكەلىك شەرۋدەن بايقاۋ قيىنعا سوقپادى. ءتۇرلى ەلدەردەن جينالعان جۋرناليستەردىڭ ءارقايسىسىنا سولتۇستىك-كورەيلىك ۇكىمەت اتقوسشى ىسپەتتى ادام ءبولدى. دەگەنمەن، ولاردىڭ باس ماقساتى قوناقجايلىق ەمەس-تىن، باس ماقسات – جۋرناليستىك قاۋىمدى قارا حالىققا جاقىنداتپاۋ، وپەراتوردىڭ الدەنەنى ءتۇسىرىپ الماۋىن مۇقيات باقىلاۋ بولاتىن. سۋ جاڭا پحەنياندىق اۋەجايعا كەلىپ جەتكەن قوناقتاردان سولتۇستىك كورەيا تۋرالى كەز كەلگەن ادەبيەت الىپ قويىلىپ وتىردى.

بۇل اۋەجاي مەملەكەتكە قالتاسى   كوتەرەتىن ميلليونداعان تۋريستەردىڭ كەلۋى ءۇشىن سالىنعان بولاتىن. ءبىراق، ۇكىمەت مەملەكەت تابالدىرىعىن اتتاعان ءاربىر ادامعا كۇمانمەن قارايدى. مىنە، وسىنداي ەكىۇشتى جاعداي ورىن العان: تۋريستەردىڭ اقشاسىن قالايدى دا، حالىققا تاڭىلىپ كەتۋى مۇمكىن ەشبىر ويدىڭ قالىپتاسۋىن قالامايدى. ءيا، قىزىق جاعداي، قىزىق جۇيە، قىزىق مەملەكەت... ءبىر قىزىعى – ءبىزدىڭ ەل دە كەزىندە تۋرا وسى جاعدايدى قىزىقتاعان، قىزىعىنا ابدەن تويعان حالىق...

نازگۇل نازار