يران – ازاماتتارىنىڭ گوموسەكسۋاليزمدىق ارەكەتتەرى ءۇشىن ءولىم جازاسىنا، ونىڭ ىشىندە دارعا اسۋ جازاسىنا تارتاتىن از مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى. ەسەسىنە، يسلامدىق رەسپۋبليكا جىنىس اۋىستىرۋ ماسەلەسىنە ءاۋ باستان ليبەرالدى كوزقاراس تانىتادى. مۇنداي وپەراسيالاردى جاساۋ جونىنەن بۇگىندە يران ەۋروپانىڭ ءوزىن جەتى ەسەگە باسىپ وزىپ، ترانسسەكسۋاليزمنىڭ وتانىنا اينالعان تايلاندتىڭ كورسەتكىشىنە عانا جەتپەي تۇر. ونىڭ ۇستىنە، يرانداعى جىنىس اۋىستىرۋ پروسەدۋرالارىنىڭ 50 پايىزى مەملەكەت تاراپىنان قارجىلاندىرىلادى ەكەن.

كۇنى كەشە «ەuronews» اقپاراتتىق پورتالى ءامىر ەسىمدى ەركەكتەن 10 جىل بۇرىن تارانە ەسىمدى نازىك جاندىعا اينالعان ازامات ياكي ازاماتشا تۋرالى ماتەريال جاريالاعان بولاتىن.

بۇگىنگى تارانە: «ءامىر دەگەن ادام ەندى جوق. مەن ءوز ارمانىمدى ىسكە اسىرىپ، ءون بويىمداعى بۇعاۋلاردى بۇزعانداي سەزىندىم»، - دەگەن بولاتىن. بۇل تۋرالى «قامشى » پورتالى ماتەريال دايىندادى.

يران مەملەكەتىنىڭ ءدىني كوسەمى يۋسەف ساانەي قۇراندا بۇل ماسەلە حاقىندا ەشبىر «انىقتىق» كەلتىرىلمەگەندىگى جونىندە بىلاي دەدى:

«يسلامدا جىنىس اۋىستىرۋعا تىيىم سالىنباعان. ال دىنىمىزدە زاڭعا قايشى نەمەسە ءزىلدى سالدارى بار ارەكەتتەردەن باسقانىڭ بارلىعىنا رۇقسات ەتىلەدى دەگەن قاعيدات بار».

ال تارانە، ءوز كەزەگىندە:

«مەن جاساعان ارەكەتىمە بايلانىستى ەشقاشان وكىنىپ كورگەن ەمەسپىن. دەگەنمەن، العاشقى جىلدى دوس-جاراندارىمنىڭ قولداۋىمەن عانا وتكەرگەندىگىمدى ايتىپ ءوتۋ كەرەك. انام ناركوزدان كەيىن ويانعانىمدى ءبىلۋ ءۇشىن اۋرۋحاناعا ءبىر عانا رەت قوڭىراۋ شالدى. ودان كەيىن ارامىز ءبىرجولاتا سۋىدى»، - دەپ، اعىنان جارىلدى.

تارانە سياقتى ادامداردى ترانسسەكسۋال دەپ اتايدى. ال، ترانسسەسۋاليزم الەمدىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىمەن جاسالعان اۋرۋلاردىڭ حالىقارالىق توپتاماسىنا كىرىپ، پسيحيكا مەن ءتارتىپتىڭ بۇزىلۋى دەگەن ساناتقا جاتاتىن. ءبىراق، 2010 جىلى فرانسۋزدىق دارىگەرلەر العاشقى بولىپ ونى اۋرۋلار ساناتىنان وشىرگەن بولاتىن. وسىلايشا، ەپيدەميالار قاتارىنان وشكەن ترانسسەكسۋاليزم جاڭا ەپيدەميانىڭ تولقىنىن تۋدىردى...

جىنىس اۋىستىرۋدىڭ العاشقى تاجىريبەسى 1931 جىلى دانيادا جاسالعان بولاتىن. ءبىراق، 60-شى جىلدارعا دەيىن پلاستيكالىق حيرۋرگيانىڭ بۇل ءتۇرى قوعامدا قابىلدانبادى، سوندىقتان دا حالىق اراسىندا تارالۋى باسەڭ ەدى. ال، الپىسىنشى جىلداردىڭ التىن كەزەڭى – سەكسۋالدى ريەۆوليۋسيا كەلىپ جەتكەندە، ادامداردىڭ حيرۋرگيانىڭ بۇل تۇرىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعى بىردەن ارتقان ەكەن.

وسىلايشا، فرانسيادا جىنىس اۋىستىرۋ بويىنشا مامانداندىرىلعان ارنايى كلينيكالار اشىلىپ، 1978 جىلى اقش-تا دارىگەرلەردىڭ ارنايى حالىقارالىق اسسوسياسياسى قۇرىلدى. بۇگىندە جىنىس اۋىستىرۋ كوپتەن-كوپ پلاستيكالىق قۇبىلىستاردىڭ ءبىرى عانا.

ماسەلەن، ۇلىبريتانيادا 2000-2010 ج.ج. اراسىندا ايەل بولۋعا نيەتتى 853 ەر ادام، ەندىگى قىزىقتى قاراڭىز، ەركەك اتانۋعا نيەتتى بار بولعانى 12 ايەل ادام حيرۋرگ پىشاعىنىڭ استىنا جاتقان ەكەن. 2000 جىلى جىنىس اۋىستىرۋ ماقساتىمەن وتكەن ەلدەگى وپەراسيالار سانى 54ء-تى قۇراسا، كەلەسى جىلدىڭ وزىندە بۇل سان 143-كە دەيىن كۇرت ءوستى. اقش-تا جىل سايىن وتكىزىلەتىن وپەراسيالار سانى 500-دەن اسىپ كەتەدى ەكەن.

ال جىنىس اۋىستىرۋعا باراتىنداردىڭ ورتاشا جاسى – وتىز جاس. دەگەنمەن، بۇل ەرەسەك جاستا دا ادامدار «وزگەرۋىنىڭ» سالدارىن تولىق ءتۇسىنىپ، باعامدامايتىن كورىنەدى.

جىنىسى اۋىسقان ادام يممۋنيتەتتىڭ تومەندەۋى، ءتۇرلى ىسىك پروسەستەرى، ادام تەرىسىنىڭ ترانسفورماسيالانۋى سىندى پوستوپەراسيالىق ماسەلەلەرگە جولىعادى. ونىمەن قويماي، ەركەكتەر ايەل اۋرۋلارىنا، ايەلدەر ەركەككە ءتان اۋرۋلارعا شالدىعا باستايدى. كۇنىنە 5-6 رەتتەن، بۇكىل ءومىرى بويى قابىلدايتىن گورمونداردىڭ شەكسىز مولشەرى باۋىردىڭ، بۇيرەكتىڭ جانە اسقازاننىڭ قابىنۋىنا الىپ كەلەدى ەكەن.

اتالمىش وپەراسيانىڭ باستى سالدارى – وتباسىنىڭ ءبۇلىنۋى. بالاسى بار ادام، وپەراسيادان كەيىن اكە نەمەسە انا ستاتۋسىنان بىردەن ايىرىلادى، ەرلى-زايىپتىلىق تا توقتاتىلادى. وسىلايشا، اتا-انا، جار بولۋ باقىتىنان بىردەن ايىرىلىپ، باۋىر-تۋىسىنا دەيىن تەرىس اينالىپ، سانى كوپ اۋرۋ-سارساڭعا ۇشىراعان «جاڭا زامان» ادامدارى كوبىندە دەپرەسسياعا ۇشىرايدى. مۇنداي پسيحولوگيالىق كۇيزەلىس، ءوز كەزەگىندە سۋيسيدكە اكەلىپ تىنادى. مىنە، وسىنداي كۇنالى وقيعالار تىزبەگى...

جۇرەك قالاۋى ءوز سوڭىنان شەكسىز كۇنا ەرتەتىنىن ادامزات اتاۋلى اڭعارىپ بىلسە دە، جىنىس اۋىستىرۋ ستاتيستيكاسىنىڭ سانى ەش تومەندەر ەمەس. كەرىسىنشە، كۇن سايىن، «ناتۋرال ەمەس» توپقا جاتاتىنداردىڭ مۇددەسىن «ناتۋرالمەن» تەڭ ەتكىسى كەلەتىندەر كوبەيدى. باتىستا ءتىپتى گوموسەكسۋاليستتى نەمەسە ترانسسەكسۋالدى جۇمىستان شىعارۋ قيىننىڭ قيىنى. ادامداردىڭ بۇل ءتيپىنىڭ قۇقىعى دا، قولداۋشى «كاسىپوداقتارى» دا كوپ بۇگىندە. سول ءۇشىن ول ەلدەردە ولارعا قارسى داۋ باستاپ، ابىروي تاپپايسىز . كەرىسىنشە، ءوز باسىڭىزعا ءوزىڭىز ساقينا تىلەپ الاسىز، ادام تەڭدىگىنە كەلتىرگەن ءشۇبالى كوزقاراسىڭىز ءۇشىن. سوندىقتان بولار، اقش-تىڭ كەيبىر داناسىماقتارى «اكە» جانە «انا» دەگەن سوزدەردى قولدانۋعا بولمايدى، ايتپەسە ءبىر وتباسىنداعى ەكى «اكەگە»، يا ەكى بىردەي «اناعا» نايزانىڭ ۇشى ءتيىپ كەتۋى مۇمكىن دەگەندى شىعاردى. كۇنى بۇگىن بۇل مەملەكەتتەگى اتا-انالاردى «1ء-شى سەرىك»، «2ء-شى سەرىك» دەپ اتاۋ بەلەڭ الىپ كەلەدى. عالامدىق ماعىناعا يە «انا»، «اكە» دەگەن سوزدەر الەمنىڭ ءار تىلىندە قۇلاققا جاعىمدى ەستىلىپ، جۇرەككە ءسوز جەتكىسىز جىلۋ سىيلايدى. كيەلى ۇعىمعا يە بۇل سوزدەردى تۇنشىقتىرىپ، كومگەنشە، ومىردەن ءوزىڭ بەزىپ كەتپەيسىڭ بە دەگىڭ كەلەدى ەرىكسىز؟!.

قىسقاسى، تۇسىنگەنىمىزدەي، زاماناۋي بۇقارالىق مادەنيەت ادامزات بالاسىنا «وزگەگە ۇقساس كەلمەۋ» - بۇگىنگى ترەند، مودا دەگەن ويدى تاڭىپ الەك. ال، اتالمىش «كەرەمەت يدەيانىڭ» جاقتاۋشىسى بولماساڭ ەگەر، دەمەك، ومىردەن ءبىراز ارتتا قالىپ قويعانىڭ ەكەن-مىس. مۇنداي ىندەتكە جانى تۇگىل، جۇلدىزى قارسى بولعان قازاق ەلىندە دە پۋشكين مەن قۇرمانعازىنى ءسۇيىستىرىپ، جانعا جارا تۇسىرگەن «موداشىلاردىڭ» تابىلعانى وكىنىشتى. بارلىعى دا ءوز ارامىزدا ءجۇر – ترانس-، گومو-، بي-، تاعىسىن تاعى سەكسۋالدارى، بارلىعى دا جۇرەك تۇبىندە قالىپ ءجۇر – سارىلتقان سارى ۋايىم، بويدى بيلەگەن قورقىنىش، وزەك ورتەر وكىنىش بولىپ...

قۇراندا دا، ىنجىلدە دە، تاڭىردەن تۇسكەن وزگە كىتاپتاردا دا جوعارىداعى يراندىق ءدىني كوسەم ايتپاقشى، جىنىس اۋىستىرۋ تۋرالى ءلام-ميم دەلىنبەيتىنى راس، تەك گوموسەكسۋاليزمگە ۇلكەن تىيىم ەكەنى ايتىلعان. ءبىراق، سايتان اتاۋلى اربايتىن امال، ادام اداساتىن جول تابادى ەكەن: حاۋا انادان باستاۋ الاتىن تابيعاتىن وزگەرتۋگە شاراسىز ەكەنىن وسىلايشا دالەلدەي بەرەدى، دالەلدەي بەرەدى...

نازگۇل نازار