قازىرگى ۋاقىتتا ەسەپتە تۇراتىن 11 مىڭنان استام ناۋقاس ونكولوگ دارىگەرلەردىڭ تۇراقتى ديسپانسەرلىك باقىلاۋىنا الىنعان. بۇلاردىڭ 5 مىڭ 800ء-ى 5 جىلدان ارتىق ءومىر سۇرۋدە.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ «الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋ – قازاقستاندى دامىتۋدىڭ باستى باعىتى» اتتى 2012 جىلعى 27 قاڭتارداعى حالىققا جولداۋىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا قابىلدانعان ۇكىمەتتىڭ 2012-2016 جىلدارى قر-دا ونكو­لوگيالىق كومەكتى دامىتۋ باعدارلاماسى بويىنشا وبلىستىڭ ونكولوگيالىق قىزمەتى جاڭاشا دامۋ جولىنا ءتۇستى. باعدارلاما قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىمەن جانە قازاق ونكولوگيا جانە راديولوگيا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىمەن بىرلەسىپ جاسالدى. ماقسات – حالىقتىڭ ونكولوگيالىق اۋرۋلاردان ءولىمىن تومەندەتۋ ارقىلى تۇرعىنداردىڭ كۇتىلەتىن ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى مەن ساپاسىن ارتتىرۋ.

قاۋلىدا ەرتە ناقتىلاۋ باعدارلاماسىن (سكرينينگتىك قاراۋ) دامىتۋ جولىمەن ون­كو­لوگيالىق اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋدى جە­ءتىلدىرۋ، جوعارى تەحنولوگيالىق ادىستەرگە ءجا­نە عىلىمي نەگىزدەلگەن تيىمدىلىكپەن ەمدەۋگە قول جەتكىزۋدى قامتاماسىز ەتۋ، وڭالتۋ جانە جەڭىلدەتۋ كومەگىنىڭ زاماناۋي جۇيەسىن قۇرۋ سياقتى كەلەلى مىندەتتەر قويىلدى.

باعدارلاما قابىلدانعالى ءۇش جىلدان اسا ۋاقىت ءوتتى. بۇل قۇجاتتىڭ ءاربىر باعىتى بويىنشا قوستاناي وبلىسىندا اتقارىلعان جۇمىستار جانە ونىڭ ناتيجەلەرى اۋىز تول­تىرىپ ايتارلىق. الدىمەن باستاپقى مە­ديسينالىق-سانيتارلىق كومەك ۇيىم­دا­رىندا اۋرۋدىڭ الدىن الۋ جاعىنا باسا نازار اۋدارىلدى. سالاماتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ جونىندەگى وبلىستىق ور­تالىقپەن بىرلەسە وتىرىپ، قاتەرلى ىسىكتىڭ العاشقى بەلگىلەرى، اۋرۋدىڭ الدىن الۋ، سول سياقتى سكرينينگتىك قاراۋدان ءوتۋدىڭ قاجەتتىگى بويىنشا پاراقشالار، كىتاپشالار، بۋكلەتتەردى باسىپ شىعارۋ جانە حالىق اراسىندا تاراتۋ قولعا الىندى. قازاق ونكولوگيا جانە راديولوگيا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى ماقساتتى توپ اراسىندا سكرينينگ جۇرگىزۋ جونىندە باسشىلىققا الاتىن ادىستەمەلىك قۇرال دايىنداپ، سول بويىنشا باستاپقى مەديسينالىق-سانيتارلىق كومەك ماماندارىن وقىتۋ ۇيىمداستىرىلدى. سونىمەن قاتار قاتەرلى ىسىك اۋرۋلارىن ەرتە انىقتاۋ ءۇشىن باستاپقى بۋىن ماماندارىمەن كوشپەلى سەمينارلار مەن جەتىلدىرۋ سيكلدارى وتكىزىلدى. قازىرگى ۋاقىتتا وبلىستا ءسۇت بەزى، جاتىر موينى، توق جانە تىك ىشەك، اتالىق بەز، وڭەش جانە اسقازان، باۋىر وبىرىن ەرتە انىقتاۋ جونىندە 6 سكرينينگتىك باعدارلاما جۇمىس ىستەيدى. سكرينينگتىك زەرتتەۋلەردى جۇرگىزۋگە مەملەكەت تاراپىنان ماقساتتى قارجى ءبولىنىپ وتىر.

قاتەرلى ىسىك اۋرۋلارىن ەرتە انىقتاۋ، كور­سەتىلەتىن قىزمەتتىڭ اۋقىمىن كەڭەيتۋ جانە ساپاسىن جاقسارتۋ ءۇشىن اتالعان باعدارلاما اياسىندا وبلىستىڭ ەمحانالارىنا جالپى سوماسى 245 ميلليون تەڭگەدەن اساتىن شاعىن ينۆازيۆتىك ەندوسكوپيالىق شارا قولدانۋعا ارنالعان 6 جيىنتىق، مامموگرافيالىق سۋ­رەتتەردى ساندايتىن 8 قوندىرعى، وڭەش پەن اس­قازاندى، توق ىشەكتى زەرتتەيتىن 10 ەندوبەينە كەشەنى، بيوپسيا الاتىن 2 تاپانشا، اۆتوماتتى جۋۋ ماشيناسى ساتىپ الىندى.

اۋقىمدى باعدارلامانىڭ شاپاعاتى قوستاناي وبلىستىق ونكولوگيالىق ديس­پان­سەرىندە ايقىن بايقالادى. مۇندا زاماناۋي ەندوبەينەوتاشىلىق اپپارات ساتىپ الىندى. ساۋلەلەۋ جۇرگىزگەننەن كەيىن، دارىگەرلەر ەرتە ساتىداعى اۋرۋلارعا شاعىن ينۆازيۆتىك جەدەل شارا قولدانا باس­تادى. ديسپانسەردە زاماناۋي يممۋندى-گيستوحيميالىق زەرتحانا جۇمىس ىستەيدى، يونداۋشى ساۋلە كوزدەرى اۋىستىرىلدى، ستاسيونارلىق جانە امبۋلاتورلىق دەڭگەيدە ەمدەۋ جۇرگىزۋ ءۇشىن حيميالىق پرەپاراتتارمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى شەشىلدى. ونكولوگيالىق ناۋقاستاردى ەلەكتروندى تىركەۋ ەنگىزىلىپ، جۇمىس ىستەي باستادى، ول ءۇشىن ءاربىر جۇمىس ورنىنا جوعارى جىلدامدىقتى عالامتورعا قوسۋ ارقىلى جەلىگە بىرىككەن كومپيۋتەر ساتىپ الىندى. وسى اتالعان جايلاردىڭ ءبارى سايىپ كەلگەندە، مەملەكەت تاراپىنان قارجىلاندىرۋدى 2011 جىلمەن سالىستىرعاندا 2-2،5 ەسە ارت­تىرۋدىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولدى. سول سياقتى امبۋلاتورلىق دەڭگەيدە ەمدەۋدى تەگىن دارىلىك زاتتارمەن قامتاماسىز ەتۋگە وبلىستىق بيۋدجەتتەن جىل سايىن 200 ميلليون تەڭگەدەن استام قارجى ءبولىنىپ كەلەدى.

كادرلىق الەۋەتتى نىعايتىپ، دامىتۋدا جاقسى قادام جاسالدى. باستاپقى بۋى­ن­­نىڭ بارلىق ۇيىمدارىندا ونكولوگ ءبول­مەلەرى اشىلدى، جوسپارعا سايكەس بيىلعى جىلدىڭ اياعىنا دەيىن 15 ماممولوگيالىق بولمە جۇمىس ىستەيتىن بولادى. ولارعا قاجەتتى ماماندار باعدارلاما شەڭبەرىندە ەلىمىزدىڭ ءتۇرلى وقۋ ورىندارىندا وقىپ جاتىر. سول سياقتى ديسپانسەردىڭ ماماندا­رى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ ەسەبىنەن ءيزرايلدىڭ، فرانسيانىڭ، بەلارۋس رەس­پۋبليكاسىنىڭ، رەسەي فەدەراسياسى مەن قا­زاقستاننىڭ جەتەكشى كلينيكالارىندا بىلىكتىلىگىن ارتتىردى.

ونكولوگيالىق قىزمەتتىڭ ينفرا­قۇ­رى­لىمىن جەتىلدىرۋ جانە ونىڭ ماتە­ريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن نىعايتۋ ماسەلەلەرى باستى نازاردا ۇستالادى. بىلتىر ديسپانسەردىڭ جاڭا ەمحاناسىنىڭ قۇرىلىسى بەلگىلەنگەن مەرزىمنەن بۇرىن قولعا الىندى، ونى وسى جىلدىڭ اياعىنا قاراي پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانعان. قۇرىلىس اياقتالعاننان كەيىن توسەكتىك قوردى قايتا بەيىندەۋ جولى­مەن ديسپانسەردىڭ بوساعان ورىندارىندا ونكولوگيالىق ناۋقاستاردى وڭالتۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ بولىمشەسىن اشۋ مۇمكىندىگى تۋادى. بۇگىندە ديسپانسەردە پاللياتيۆتىك كومەك بولىمشەسى جۇمىس ىستەيدى، امبۋلاتورلىق دەڭگەيدەگى حيميالىق جولمەن ەمدەۋ بولمەسى اشىلدى. اتالعان باعدارلامانىڭ اياسىندا مەملەكەت قارجىسىمەن ساراپتىق سىنىپتى ۋلترا دىبىستى اپپاراتپەن، زاماناۋي كومپيۋتەرلىك توموگرافپەن، ەندوسكوپيالىق بەينە اپپاراتپەن جاراقتانۋعا قول جەتتى.

ەلباسىنىڭ، قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ، دەن­ساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك دامۋ مي­نيسترلىگىنىڭ حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن نى­عايتۋعا جاساپ وتىرعان شىنايى قام­قورلىعى، باستاپقى مەديسينالىق-ساني­تارلىق بۋىن قىزمەتكەرلەرىنىڭ قاجىرلى ەڭبەگى بۇگىننىڭ وزىندە ايتارلىقتاي جەمىسىن بەرىپ وتىر. ايتالىق، قوستاناي وبلىسىندا قاتەرلى ىسىكتەن بولعان ءولىم 2015 جىلعى 8 ايدا حالىقتىڭ 100 مىڭىنا شاققاندا 2011 جىلعى 113،7-دەن 92،5-كە دەيiن كەمىدى. ەگەر 2011 جىلى ناۋقاستاردىڭ 44،6%-ى اۋرۋدىڭ ەرتە ساتىسىندا انىقتالسا، 2015 جىلى بۇل كورسەتكىش 55،6%-دان ارتىق بولدى. 2011 جىلى ناۋقاستاردىڭ 49،6%-ى 5 جىل جانە ودان دا كوپ ءومىر سۇرسە، 2015 جىلى بۇل كورسەتكىش 53،6%-دان اسىپ ءتۇستى. مۇنداي وڭدى جاعداي تەك قوستاناي وبلىسىندا عانا ەمەس، بۇتىندەي رەسپۋبليكادا ورىن الىپ وتىر.

جۇرگىزىلگەن سكرينينگتىك زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەلەرى ءوزىنىڭ تيىمدىلىگىن ايقىن بايقاتتى. ماسەلەن، 2012 جىلى ءسۇت بەزىنىڭ ەرتە ساتىداعى وبىرى 68،4%-دىق جاعدايدا انىقتالسا، 2014 جىلى بۇل كورسەتكىش 77،2%-عا تەڭ كەلدى، قالعانى تيىسىنشە: جاتىر موينى وبىرى 83،5% جانە 93،7%، كولورەكتالدىك وبىر 46،5% جانە 59،0%، اتالىق بەز وبىرى 28،2% جانە 58%، وڭەش وبىرى 27،5% جانە 52،5%، اسقازان وبىرى 17،5% جانە 39،6% بولدى. بۇل تەك ارالىق ناتيجەلەر عانا. ەڭ باستىسى، مەملەكەت الەمدىك ەكونوميكالىق داعدارىستىڭ قيىندىقتارىنا قاراماستان الەۋمەتتىك باع­دارلاماعا، سونىڭ ىشىندە حالىقتىڭ دەن­ساۋلىعىن ساقتاۋ باعدارلاماسىنا بولىنەتىن قارجىنى قىسقارتپاي كەلەدى. بۇل تەگىننەن تەگىن ەمەس، سەبەبi، ادام – ەلىمىزدىڭ باعا جەتپەس بايلىعى.

دەرەككوز: "ەگەمەن قازاقستان" گازەتى