جالپى وتىرىستىڭ قاراۋىنا شىعارىلعان زاڭ جوبالارىن تالقىعا سالماس بۇرىن بيىلعى جىلى قازاننىڭ 13-ىنەن 14-ىنە قاراعان ءتۇنى ءماجىلىس دەپۋتاتى ساكەن جىلقايداروۆتىڭ كەنەتتەن كوز جۇمعانى حاباردار ەتىلدى. «سۇم اجال ارداقتى ارىپتەسىمىز، ەلدىڭ ەلەۋلىسى، حالىقتىڭ قالاۋلىسى بولعان اسىل ازاماتىمىز جىلقايداروۆ ساكەن ەگىنبايۇلىن ارامىزدان ماڭگىلىككە الىپ كەتتى. اللانىڭ ىسىنە امال جوق. ساكەن ەگىنباي ۇلىنىڭ جارقىن بەينەسى بارشا ارىپتەستەرىنىڭ جۇرەگىندە ءاردايىم ساقتالاتىنى ءسوزسىز. مارقۇمنىڭ وتباسىنا، تۋعان-تۋىستارىنا ورنى تولماس قايعىلارىنا ورتاقتاسىپ، كوڭىل ايتامىز»، دەدى قابيبوللا قابەن ۇلى. ءتوراعا ارتىنشا ەسكە الۋ ءۇشىن ءبىر مينۋتتىق ۇنسىزدىك جاريالادى. ساكەن جىلقايداروۆ 2012 جىلدان بەرى پارلامەنت ءماجىلىسى V شاقىرىلىمىنىڭ دەپۋتاتى بولىپ كەلە جات-­

قاندىعىن ايتا كەتكەن ءجون.

ەسكە الۋدان كەيىن كۇن ءتار­ءتى­بىندەگى ماسەلەلەر قارالدى. ال­دىمەن دەپۋتاتتار ءوز ارىپتەستەرى ءا.عالىموۆانى قارجى جانە بيۋدجەت كوميتەتىنە سايلاپ الدى. بۇدان سوڭ، «2007 جىلعى 6 قازان­داعى ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك تۋرا­لى شارت ۇيىمىنا مۇشە مەملە­كەت­تەردىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مەن ارنايى قىزمەتتەرىن جا­راقتاندىرۋ ءۇشىن ارنايى تەحنيكا مەن ارنايى قۇرالداردى جەتكىزۋدىڭ جەڭىلدىكتى شارتتارى تۋرالى كەلىسىمگە وزگەرىستەر ەنگىزۋ تۋرالى ەكىنشى حاتتامانى راتيفيكاسيالاۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى قارالدى. جالپى، كەلىسىم تاراپتاردىڭ ۇلتتىق زاڭناماسىنا سايكەس، ارنايى تەحنيكا مەن ارنايى قۇرالدارعا قاتىستى سىرتقى ساۋدا قىزمەتىن جۇزەگە اسىرۋعا قۇقىق بەرىلگەن مەملەكەتتىك ورگاندار اراسىندا جاسالاتىن شارتتار نەگىزىندە ارنايى تەحنيكالار مەن قۇرالداردى جەڭىلدەتىلگەن شارتتار بويىنشا جەتكىزۋدى قاراستىرادى.

قۇجاتتا توتەنشە جاع­داي­لاردىڭ الدىن الۋ جانە ولاردى جويۋ بويىنشا اپاتتىق-قۇتقارۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە ارنالعان قۇرالداردى جەڭىلدىكپەن جەتكىزۋ تەتىگىنە ارنالعان تۇزەتۋلەر دە كورىنىس تاپقان. ىشكى ىستەر ءمينيسترى قالمۇحانبەت قاسىموۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل وتاندىق قۇتقارۋ بولىمشەلەرىنىڭ رەسەي مەن بەلارۋستىڭ ارنايى تەحنيكالارىن جەڭىلدەتىلگەن شارتتار ارقىلى ساتىپ الىپ جابدىقتاۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. زاڭ جوباسى ماقۇلدانىپ، سەناتقا جول تارتتى. سونداي-اق، جالپى وتىرىستا «قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن بەنيليۋكس مەملەكەتتەرى (بەلگيا كورولدىگى، ليۋكسەمبۋرگ ۇلى گەرسوگتىگى جانە نيدەرلاند كورولدىگى) اراسىنداعى رەادميسسيا تۋرالى كەلىسىمدى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن بەنيليۋكس مەملەكەتتەرى (بەلگيا كورولدىگى، ليۋك­سەمبۋرگ ۇلى گەرسوگتىگى جانە نيدەرلاند كورولدىگى) اراسىن­داعى رەادميسسيا تۋ­را­لى كەلىسىمدى ىسكە اسىرۋ حاتتاما­سىن راتيفي­كاسيالاۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى دا ماقۇلداندى.

كەلىسىم مەن حاتتامانىڭ ماق­ساتى ءتيىستى تاراپتىڭ اۋماعىندا زاڭ­سىز بولاتىن ادامداردى قابىل­داۋدى جانە شىعارىپ جىبەرۋگە جاتاتىن ادامداردىڭ ءترانزيتىن جالپىعا بىردەي قابىلدانعان حالىقارالىق قۇقىق نورمالارىنا سايكەس وڭايلاتۋ بولىپ تابىلادى. ەگەر ادامنىڭ سۇراۋ سالۋشى تاراپتىڭ اۋماعىنا كىرۋ نەمەسە وندا تۇرۋ شارتتارىن ورىنداماعانى نە بارىنشا ساقتامايتىنى انىقتالسا، سۇراۋ سالۋشى تاراپتىڭ قۇزىرەتتى ورگانى ءوز ازاماتىنىڭ رەادميسسياسى تۋرالى ءوتىنىشحاتتى كەز كەلگەن ۋا­قىتتا بەرە الادى. رەادميسسيا تۋرالى ءوتىنىشحاتقا جاۋاپ دەرەۋ جانە كەز كەلگەن جاعدايدا الىنعان كۇنى­نەن باستاپ كۇنتىزبەلىك جيىر­ما ءبىر كۇننەن كەشىكتىرىلمەي بەرى­لۋگە ءتيىس. رەادميسسيا تۋرالى ءوتى­ءنىش­حاتتى قاناعاتتاندىرۋدان باس تار­تىلعان جاعدايدا، باس تارتۋ سە­بەپتەرى جازباشا نىساندا كورسە­ءتىلۋى ءتيىس.

سول سياقتى كەشەگى وتىرىستا «قا­زاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكى­مەتى مەن لاتۆيا رەس­پۋب­ليكا­سى­نىڭ ۇكىمەتى اراسىنداعى ادام­دار­دىڭ رەادميسسياسى تۋرالى كەلى­ءسىمدى راتيفيكاسيالاۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى دا ماقۇل­داندى. مۇنداعى ماقسات ەكى مەملە­كەتتىڭ ءبىرىنىڭ اۋماعىنا زاڭسىز كەلۋدى جۇزەگە اسىرعان نەمەسە زاڭسىز جۇرگەن ادامداردى كەرى قابىلداۋدى وڭايلاتۋ.

اتاپ كورسەتكەندەي، قابىل­داي­تىن مەملەكەت بەرگەن جارامدى ۇلتتىق پاسپورتى، ۆيزاسى نەمەسە بولۋعا رۇقساتى بار ادامدارعا قاتىستى رەادميسسيا تۋرالى سۇراۋ سالۋ تالاپ ەتىلمەيدى. ايتسە دە، تاراپتاردىڭ قۇزىرەتتى ورگاندارى جەتپىس ەكى ساعاتتان كەشىكتىرمەي شىعۋ كۇنى تۋرالى ءبىر-بىرىن حاباردار ەتەتىن بولادى. بۇل رەتتە سۇراۋ سالۋعا جاۋاپتى العان كۇننەن باستاپ ون ءتورت جۇمىس كۇنىنەن كەشىكتىرمەي بەرۋى تيىستىگى، ال جاۋاپ الىنعاننان باس­تاپ ادامداردى بەرۋ وتىز كۇننەن كەشىكتىرىلمەۋى تيىستىگى دە اتالدى. ىشكى ىستەر ءمينيسترى قالمۇحانبەت قاسىموۆ اتالعان زاڭدىق قۇجات ەكى مەملەكەتتىڭ اۋماعىنا كىرۋ جانە وندا بولۋ تۋرالى شارتتى بۇزعان ادامداردى انىقتاۋدى جانە قايتارۋدى كوزدەيتىندىگىن اتاپ كەتتى. كەلىسىمدى راتيفيكاسيالاۋ حالىقارالىق قۇقىقتار شەڭبەرىندە زاڭسىز كوشى-قونعا قارسى ءىس-قيمىل جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. زاڭ جوباسى سەناتقا جولداندى.

سونداي-اق، كەشە «قازاقستان رەس­پۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنا­مالىق اكتىلەرىنە حالىقتىڭ كو­ءشى-قونى جانە جۇمىسپەن قام­تىلۋى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى ەكىنشى وقىلىمدا قارالىپ، ماقۇلداندى. ەندى ەتنوستىق قازاقتاردىڭ تاريحي وتانىنا ورالۋىن ىنتالاندىرۋ ماقساتىندا ولاردىڭ قو­نىستانۋ وڭىرىنە قاراماستان ورال­مان مارتەبەسىن جانە تولەم ءقابى­لەتىن راستاۋسىز ۋاقىتشا تۇرۋ ىقتيار­حاتىن الۋ مۇمكىندىكتەرى بەرى­لەتىن بولادى. ايتا كەتۋ كەرەك، ورالماندارعا ۇكىمەت بەلگى­لە­گەن وڭىرلەرگە قونىستانعان جاع­دايدا عانا جاعدايلار جاسالا­دى. جۇمىسپەن قامتۋ بويىن­شا ەتنوستىق قازاقتار ءۇشىن كولىك شى­عىندارىن وتەۋ، قىزمەتتىك باسپانا نەمەسە جاتاقحانادان بولمە بەرۋدى قۇرايتىن الەۋمەتتىك پاكەتتەر قامتىلسا، ۇكىمەت بەلگىلەگەندەي ءبىر ورىننان ەكىنشىسىنە اۋىسىپ جاتسا، الەۋمەتتىك پاكەتتەر ساقتالادى. ال ۇكىمەت ايقىنداعان وڭىردەن بەس جىل مەرزىمىنەن بۇرىن ءوز بەتىنشە قونىس اۋدارىپ كەتكەندەر نەمەسە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الۋدان باس تارتقاندار مەملەكەتتىك قولداۋلاردى قايتارادى.

دەرەككوز: "ەگەمەن قازاقستان" گازەتى