«حالىقتى اۋىزسۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جانە سۋ قورىن كەلەشەك ۇرپاققا ساقتاۋ ءۇشىن جان-جاقتى شارالار قابىلداۋ – ءبىزدىڭ تىكەلەي مىندەتىمىز»، – دەدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

2024 جىلى 3100 شاقىرىم سۋمەن جابدىقتاۋ جەلىسى سالىنىپ، قايتا جاڭارتىلدى. بىلتىرعى جىل قورىتىندىسى بويىنشا قازاقستاندىقتاردىڭ 98،9%-ى سۋمەن جابدىقتاۋ قىزمەتتەرىمەن قامتاماسىز ەتىلگەن: قالا تۇرعىندارىنىڭ 99،4%-ى جانە اۋىل تۇرعىندارىنىڭ 97،8%-ىنا ساپالى اۋىزسۋ قولجەتىمدى.

(انىقتاما ءۇشىن: 2020 جىلى اۋىز سۋمەن 93،8% ازامات قامتىلدى، 2021 جىلى – 95،6% ، 2022 جىلى – 96،5% ، 2023 جىلى – 97،8%).

مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرمالارىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە 2024 جىلى ەلىمىزدىڭ 6 وڭىرىندە: اقمولا، الماتى، قىزىلوردا، سولتۇستىك قازاقستان، ماڭعىستاۋ جانە ۇلىتاۋ وبلىستارىندا توپتىق سۋ قۇبىرلارىن سالۋ جانە رەكونسترۋكسيالاۋ بويىنشا 8 جوبا اياقتالدى. بۇل 208 مىڭ تۇرعىنى بار 49 ەلدى مەكەندى سۋمەن قامتۋ ساپاسىن جاقسارتتى. 

ەلىمىزدىڭ 9 وبلىسى: اقمولا، اتىراۋ، الماتى، قىزىلوردا، ماڭعىستاۋ، تۇركىستان، باتىس قازاقستان، سولتۇستىك قازاقستان جانە ۇلىتاۋ وبلىستارىندا توپتىق سۋ قۇبىرلارىن سالۋ جانە رەكونسترۋكسيالاۋ بويىنشا 23 جوبانى ىسكە اسىرۋ باستالدى. 

بارلىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ناتيجەسىندە 420 ەلدى مەكەندى سۋمەن قامتۋ ساپاسىن جاقسارتۋ ءۇشىن 2100 شاقىرىمنان استام سۋ قۇبىرى سالىنادى. 162 مىڭ تۇرعىنى بار 67 ەلدى مەكەن ورتالىقتاندىرىلعان سۋ جۇيەسىنە قوسىلادى. 

2024 جىلى اۋىزسۋدىڭ ساپاسىنا سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قاداعالاۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن 241 سۋ قۇبىرى تەكسەرىلدى. ونىڭ 209-ى اۋىلدىق جەردە، 24ء-ى قالالاردا، 8–ءى توپتىق سۋ قۇبىرلارى. انىقتالعان زاڭ بۇزۋشىلىقتاردى جويۋ تۋرالى 44 نۇسقاما بەرىلدى. جالپى العاندا، ەلىمىزدىڭ سۋ قۇبىرلارىنان الىنعان 66 مىڭنان استام سىناما زەرتتەلدى. 

«بىزگە جالپى مەملەكەتتىك باعدارلاما قاجەت. باۋ-باقشانى سۋارۋ ءۇشىن اۋىزسۋدى پايدالانۋعا بولمايدى. ونىڭ ورنىنا سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگياسىن قولدانىسقا ەنگىزىپ، جەر استىنان جاڭا سۋ كوزدەرىن ىزدەۋ قاجەت»،- دەپ اتاپ ءوتتى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا 2024 جىلى «قازگيدروگەولوگيا» ۇلتتىق گيدروگەولوگيالىق قىزمەتى قۇرىلدى. مەكەمە ەلىمىزدەگى سۋ تاپشىلىعى بار وڭىرلەردە جەراستى سۋ رەسۋرستارىن يگەرۋ جانە پايدالانۋ ءۇشىن ىزدەۋ-بارلاۋ جۇمىستارىن جۇزەگە اسىرادى. رەسپۋبليكانىڭ باتىسىنداعى ەلدى مەكەندەردى جەراستى كوزدەرىنەن اۋىزسۋمەن قامتاماسىز ەتۋگە ەرەكشە نازار اۋدارىلدى. 

بولجام بويىنشا، قازاقستانداعى جەراستى سۋلارىنىڭ قورى شامامەن 40 ملرد تەكشە مەتر، ونىڭ 15 ملرد تەكشە مەترى پايدالانۋعا دايىن. ەلىمىزدە جىل سايىن اۋىزسۋ قاجەتتىلىگى ءۇشىن 1،2 ملرد تەكشە مەتر سۋ جۇمسالاتىنىن ايتا كەتكەن ءجون. 

جەرۇستى سۋلارىنىڭ كولەمىن ۇلعايتۋ ءۇشىن 2030 جىلعا قاراي جالپى كولەمى 2،6 ملرد تەكشە مەتر سۋ جيناي الاتىن 42 جاڭا سۋ قويماسىن سالۋ جوسپارلانىپ وتىر.  

«ءبىز قوعامدا رەسۋرستاردى ۇنەمدەپ پايدالانۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ ماڭىزدى ەكەنىن تالاي جىلدان بەرى ايتىپ كەلەمىز. ءبىراق ازاماتتارعا ۇندەۋ تاستاۋ جەتكىلىكسىز. بۇدان بولەك، رەسۋرستاردى تۇتىنۋدىڭ الەۋمەتتىك نورمالارىن ەنگىزۋ قاجەت. ۇلگى ەتۋگە بولاتىن جاقسى مىسالدار بار»،- دەدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ ماقساتىندا سۋ سالاسىن سيفرلاندىرۋ، زاماناۋي سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋدى ىنتالاندىرۋ جانە قۇرعاقشىلىققا ءتوزىمدى اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارىنا كوشۋ، سونداي-اق ءىرى ەلدى مەكەندەردە تازارتىلعان سارقىندى سۋدى قايتا پايدالانۋ بويىنشا كەشەندى جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. سونىمەن قاتار تۇرمىستىق جاعدايدا سۋ ۇنەمدەۋ بويىنشا ادىستەمەلىك نۇسقاۋلىق بەكىتىلدى. 

سۋ ۇنەمدەۋ وزىق تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋدى جەدەلدەتۋ اياسىندا كاسىپورىنداردى ونەركاسىپتە سۋدى قايتا پايدالانۋ جۇيەلەرىنە كوشۋگە ىنتالاندىرۋ بويىنشا ءىس-شارالار ازىرلەندى.

سۋ كودەكسىنىڭ جاڭا رەداكسياسىندا كاسىپورىنداردا بەس جىل مەرزىم ىشىندە سۋدى اينالىمدى جانە (نەمەسە) قايتا پايدالانۋ جۇيەلەرىنە كوشۋ جوسپارىنىڭ بولۋى جونىندەگى تالاپ قاراستىرىلعان. ءار وبلىستاعى ونەركاسىپ ورىندارىندا سۋدى قايتا پايدالانۋدى ۇلعايتۋ بويىنشا 2030 جىلعا دەيىن مودەلدىك جوسپار ازىرلەندى جانە بەكىتىلدى.

2030 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ەكونوميكا سالالارىنداعى سۋدى قايتا پايدالانۋ ۇلەسىن 17%-دان 28%-عا دەيىن ۇلعايتۋ جوسپارلانىپ وتىر.

سونىمەن قاتار، تۇرمىستىق جاعدايدا سۋ ۇنەمدەۋ بويىنشا ادىستەمەلىك نۇسقاۋلىق بەكىتىلدى، قۇجات كراندارداعى اقاۋدى ۋاقىتىلى جويۋ، اەراسيالىق كراندى پايدالانۋ، ەكى تۇيمەلى سۋ اعىزۋ سيستەرنالارىن قولدانۋ، اۆتوماتتى سەنسورلىق سۋ ارالاستىرعىشتاردى ورناتۋ، كىر جۋاتىن ماشينانى تولىق جۇكتەمە كەزىندە عانا قوسۋ جانە ت.ب. ءىس-شارالاردى قامتيدى.

2024 جىلى ەلىمىزدىڭ 6 وڭىرىندە جەكە تۇلعالار ءۇشىن اۋىزسۋدى تاريفتەۋ ءتارتىبى قايتا قارالدى. تۇتىنۋدىڭ الەۋمەتتىك نورمالارى ەنگىزىلدى(ايىنا 3 م3 ارتىق سۋ تۇتىنعان جاعدايدا، نورمادان اسىپ كەتكەن سۋ كولەمى ءۇشىن تاريف جوعارىلايدى).

بۇل شارا 6 وڭىردە: اقمولا، اقتوبە، تۇركىستان، ۇلىتاۋ وبلىستارى مەن الماتى جانە شىمكەنت قالالارىندا ايىنا ورتا ەسەپپەن 1،65 ملن تەكشە مەتر سۋ ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەردى. تۇتىنۋدىڭ الەۋمەتتىك نورمالارى ەنگىزىلگەنگە دەيىن بارلىق 6 ءوڭىر بويىنشا اۋىزسۋدى تۇتىنۋدىڭ ورتاشا كولەمى 21،1 ملن تەكشە مەتر ەدى، بۇگىنگى تاڭدا بۇل كورسەتكىش 19،5 ملن تەكشە مەترگە دەيىن تومەندەدى. 

سۋ شارۋاشىلىعى ينفراقۇرىلىمىن تولىق جاڭعىرتۋ، سۋدى ۇنەمدەيتىن وزىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ، سۋدى ەسەپكە الۋ جۇيەسىن سيفرلاندىرۋ، حالىق پەن كاسىپورىندار اراسىندا سۋدى ۇنەمدەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ قازاقستان حالقىن جوعارى ساپالى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.