بالانىڭ تۋعان كۇنىن مەرەكەلەۋگە بايلانىستى "شىلدەحانا" سالتى قازاق مادەنيەتىنىڭ ماڭىزدى بولىگى بولىپ تابىلادى. بۇل جاڭا تۋعان نارەستەنىڭ قۇرمەتىنە ارنالعان العاشقى ءراسىم جانە ادەتتە نارەستە تۋىلعاننان بىرنەشە كۇن وتكەن سوڭ جاسالادى. بۇل كۇنى وتباسى سىيلىقتار اكەلەتىن جانە باتا بەرەتىن قوناقتاردى شاقىرادى.
بۇگىندە بۇل ءراسىم دە وزگەرىسكە ۇشىراۋدا. قازىرگى قالالىق ءومىر جاعدايىندا "شەلدەحانا" كوبىنەسە وتباسىنىڭ تار شەڭبەرىندە وتكىزىلەدى، ال مەرەكە ۇيدە دە، كافە نەمەسە مەيرامحانا سياقتى ارنايى ۇيىمداستىرىلعان جەرلەردە دە ءوتۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار، قازىرگى اتا-انالار ماڭىزدى ءساتتى ءتۇسىرۋ ءۇشىن ءىس-شاراعا كاسىبي فوتوگرافتار مەن ۆيدەوگرافتاردى ءجيى شاقىرادى.
ەكىنشى جاعىنان، جاڭا تۋعان نارەستەلەرگە قاتىستى "بەسىك توي" (بالانى بەسىككە سالۋ مەرەكەسى) سياقتى داستۇرلەر ءداستۇرلى تۇردە ساقتالۋدا. كوپتەگەن وتباسىلار ءالى كۇنگە دەيىن ۇلتتىق بەسىكتەردى پايدالانادى جانە ءراسىمنىڭ ءوزى بالا مەن وتباسىنىڭ ومىرىندەگى ماڭىزدى كەزەڭ بولىپ قالا بەرەدى.
قازىرگى قوعامداعى «قۇدا ءتۇسۋ» سالتى قالاي اتالىپ ءوتىپ جاتىر؟
"قايدا ءتۇسۋ" – قازاق مادەنيەتىندە تەرەڭ تامىرى بار ماچ جاساۋ ءداستۇرى. ول قالىڭدىق پەن كۇيەۋ جىگىتتىڭ وتباسىلارى اراسىنداعى كەلىسسوزدەردەن باستاپ، ەكى جاقتىڭ دا نەكەگە سالتاناتتى كەلىسىمىمەن اياقتالاتىن بىرنەشە كەزەڭدەردى قامتيدى. بۇرىن بۇل ءراسىم نەكە قيۋدىڭ ماڭىزدى بولىگى بولدى، مۇندا وتباسىلىق بايلانىستار، مارتەبە جانە داستۇرلەر ماڭىزدى ءرول اتقاردى.
بۇگىنگى تاڭدا قازاقستانداعى جاستار ءوز بەتىنشە جۇپتى تاڭدايتىنىنا قاراماستان، "قايدا ءتۇسۋ" ءراسىمى جەڭىلدەتىلگەن تۇردە بولسا دا قولدانىلا بەرەدى. رەسمي كەلىسسوزدەر مەن كوپتەگەن راسىمدەردىڭ ورنىنا قازىرگى وتباسىلار مۇنداي سالتاناتتى راسىمدەردى قالامايدى. الايدا، سيمۆولدىق ماعىنا وزگەرىسسىز قالادى-بۇل قالىڭدىق پەن كۇيەۋ جىگىتتىڭ وتباسىلارى رەسمي تۇردە تانىسىپ، دوستىق قارىم-قاتىناس ورناتقان ءسات.
بۇل ءراسىم قازىرگى قالا ومىرىنە دە بەيىمدەلەدى. ءداستۇرلى تاعامداردىڭ ورنىنا وتباسىلار ۇلتتىق تاعامداردى دا، باتىستىق اسپازدىق ەلەمەنتتەردى دە قامتيتىن زاماناۋي ءمازىردى تاڭداي الادى. سونىمەن قاتار، الماتى جانە استانا سياقتى ءىرى قالالاردا "قايدا ءتۇسۋ" ءراسىمىن وتكىزۋ ءۇشىن ارنايى راسىمدەلگەن زالداردى ۇسىناتىن مەيرامحانالاردى كەزدەستىرۋگە بولادى، بۇل ءومىر سالتىنىڭ وزگەرۋىنە قاراماستان ونىڭ سيمۆولدىق ماڭىزدىلىعىن ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
پىكىر قالدىرۋ