وتكەن 20-عاسىردا ەكونوميكاسى مەن عىلىم-تەحنيكاسى قارىشتاپ دامىعان امەريكادا نارىقتىق مۇددەنى كوزدەيتىن امبەباب ونەردىڭ (كينو، تەلە سەريال، ەسترادالىق مۋزىكا) توسكە ورلەپ، وزگە ەلدەردىڭدە رۋحاني كەڭىستىگىن جاۋلاپ، ءداستۇرلى ونەرلەردى (ادەبيەت، تەاتر، كلاسسيكالىق مۋزىكا) توردەن ىعىستىرعانى بەلگىلى. ەگەمەن ەل اتانىپ، قىزىل يدەولوگيانىڭ بۇعاۋىنان قۇتىلعان  ءبىزدىڭ جادىمىزدى جاڭعىرتىپ  ۇلگەرمەستەن ارزانقول امبەباب ونەردىڭ، امبەباب ونەردى وزەك ەتكەن امەريكا مادەنيەتىنىڭ تۇتقىنىنا اينالعانىمىز انىق اڭعارىلادى.

كينو، كوركەمونەر وكىلدەرىن ايتپاعاندا، ساياسات ساحاناسىنداعىلاردىڭ ونىڭ ىشىندە نازىك جاندىلاردىڭ توسىن ءسوزى مەن  ارەكەتى دە بۇگىنگى رۋحاني حال كۇيىمىزدى ايشىقتاپ تۇرعانداي. ەكس دەپۋتات باقىت سىزدىقوۆانىڭ توقال الۋدى زاڭداستىرماق بولىپ قاعىنعان ەر ارىپتەستەرىنەن قالىسپاي، كوپ كۇيەۋگە ءتيۋدى ۇسىنعانى، بيلىكپەن اراز  گۇلجان ەرعالييەۆانىڭ ينتەرنەتتە تىرداي جالاڭاش شەشىنگەنى جۇرتتىڭ كوز الدىندا. اتى مەن زاتى قابىسپايتىن «استارلى اقيقات» باعدارلاماسىندا دينا تولەپبەرگەن جىنىسىن وزگەرتكەندەر، ولىكپەن ويناسقا تۇسكەندەر جايىندا ەش شىمىرىكپەي اڭگىمەلەيدى. اتىس، شابىس، زورلىق-زومبىلىق، زيناقورلىق، ازعىندىق كورىنىستەرىن بۇرىنعىداي امەريكا كينوسىنان ەمەس، كۇندەلىكتى جاڭالىقتاردان تاماشالايتىن بولدىق. سۇلۋلىقتى، احلاقتى، وسكەلەڭ رۋحتى اسپەتتەيتىن ءداستۇرلى مادەنيەتتەن باستى ايىرماسى، توبىرلىق امبەباب مادەنيەت وزىق تەحنولوگياعا (نارىقتىق، جاھاندىق) ارقا سۇيەگەن، ياعني، جوعارى تەحنيكا مەن ادامزاتتىڭ قاناعاتسىز ءىندىنىنىڭ ءوزارا ۇشتاسۋىنان پايدا بولعان شاھۋاني مادەنيەت. ونىڭ ەلىكتىرگىشتىگىنىڭ سىرى وزىقتىعىندا، كوركەمدىك ساپاسىندا ەمەس، كەرىسىنشە، جاۋىزدىقتىڭ قاينارى بولىپ تابىلاتىن ءناپسىنى بەينەلەۋ وبەكتىسى ەتۋىندە، پەنپەلەردىڭ بەيساناسىن بوياماسىز سۋرەتتەۋىندە جاتىر. ءناپساۋي ءتۇس العان رۋحاني ونىمدەرمەن سۋسىنداپ، توبىرلىق مادەنيەتتىڭ بەسىگىندە ەرجەتكەن تۇلعالاردا ار-ۇجدان جاۋاپكەرشىلىگى بولمايدى. امەريكانىڭ ەكس پرەزيدەنتى بيل كلينتوننىڭ اق ۇيدە اشىنا ويناۋى، تەمىر جۇدىرىق تايسىننىڭ الەم ارۋىن زورلاپ تۇرمەدەن ءبىر-اق شىققانى، روك بي پاتشاسى مايكول جەكسوننىڭ ءوسپىرىم بالالارعا جىنىستىق زورلىق جاسادى دەپ ايىپتالىپ، سوتتان كوز اشپاي كەتكەنى، ءانشى مادوننانىڭ ابيىر جاپقىشىن لاقتىرىپ تاستاپ، جالاڭاش سۋرەتتەر البومىن شىعارعانى سونىڭ دالەلى. امەريكا قوعامىن جاي­لاعان مۇنداي ءناپسىقۇمارلىق تەندەنسيانى وزدەرىنىڭ ءۋاجى بويىنشا، امە­ريكالىق دەموكراتيانىڭ كورىنىسى، جىنىس ازاتتىعى قوزعالىسىنىڭ جە­ءمىسى دەپ تۇسىندىرۋگە بولعانمەن، ءناپ­ءسىنىڭ جەتەگىندە كەتۋدى ازعىندىق سانايتىن شىعىس جۇرتىنىڭ، اسىرەسە، مۇسىلمانداردىڭ نازاسىن، قارسىلىعىن ورشىتەتىنى ايداي اقيقات. امەريكانىڭ نومەرى ءبىرىنشى قاسجاۋى بولعان بەن لادەن كەزىندە امەريكا كينولارىنىڭ الەم، سونداي-اق، مۇسىلمان جاستارىن تەرىس جولعا باستايتىنىن، سول ۇشىندە امەريكالىقتارعا قارسى جيھات جاريالاعانىن الدە نەشە رەت مالىمدەگەن بولاتىن. امەريكاندىق مادەنيەت پەن ءدىني ۇشقارى ەلەمەنتتەردىڭ اراسىنداعى تەكە-تىرەستىڭ اۋىر احۋەتكە الىپ كەلگەنى «11 قىركۇيەك» وقيعاسىنان بەلگىلى. امەريكا مەكتەپ اۋلالارىندا ءجيى ءجۇز بەرەتىن، ءوزىنىڭ سىنىپتاس­تارىمەن مۇعالىمدەرىن قانعا بوك­ءتى­ءرىپ، اتا-اناسىن زار جىلاتقان «بالا رامبولار» مەن «بالا تەنمي­ناتور­لاردىڭ» ىس-ارەكەتى دە ءناپسىنى، جاۋىزدىقتى جارنامالايتىن امەريكا كينولارىنىڭ وسكەلەڭ ۇرپاققا تيگىزەتىن زاردابىنىڭ قاندى كورىنىسى. گولليۆۋد فيلمدەرى قاھارماندارىنىڭ ءپروتيۆى كوركەم ادەبيەتتەن، «امەريكا ادەبيەتىنىڭ ەكى قوشقارى» ەرنەست حەمينگۋەي مەن ۋيليام فولكنەر كەيىپكەرلەرىنەن باستاۋ الادى. ءوز ەلىنىڭ وسى زامانعى مادەنيەتىندە ايرىقشا ورنى بار حەمينگۋەي كەيىپكەرلەرى ولىمنەن قورىقپايتىن جاۋ جۇرەك، مەرگەن، ۇرىس ونەرىنە جەتىك، قاتىن قۇمار، قۇمارپاز، تاۋەكەلشىل بولىپ كەلسە، ال، فولكنەر كەيىپكەرلەرى كەرىسىنشە، جانى دا، ءتانى دە جارالانىپ پسيحيكاسى اۋىتقىعان، رۋحاني مۇگەدەك تۇلعالار. ءبىزدىڭ ەستىگەندە دەلەبەمىزدى قوزدىراتىن، «جاۋ مالىن تالاپ العان» قيالىمىزداعى باتىرلارىمىزبەن مۇلدەم كەرەعار. قازىرگى عالامتور جالپىلاسقان جاھان­دانۋ داۋىرىندە، رۋحاني ءقاۋىپ­سىزدىكتىڭ وزەكتىلىگى، مەملەكەتتىڭ تۇتاس­تىعى مەن ورنىقتىلىعىن ساقتاۋدىڭ العى شارتى ەكەنى ايتپاسادا تۇسىنىكتى. قازاقستان بيلىگىنىڭ كەزىندە بۇل سالادا بەيعامدىق تانىتىپ، قولىن مەزگىلىنەن كەش سەرمەپ، سوڭىنان قامدانىپ، سالدارىمەن كۇرەسىپ جاتقان ءجايى بار. ۇلتتىق مۇددەنى شىعار ءتۇيىن ەتكەن يدەيالىق، زاڭدىق باقىلاۋدىڭ جوقتىعىنان رۋحاني كەڭىستىگىمىزدى جات پيعىلدى ءدىني سەكتالار، ۇلتتىق ەتيكامىزعا قايشى امەريكاندىق قۇندىلىقتار مەن امەريكاندىق قالىپتان شىققان رەسەيدىڭ توبىرلىق مادەني ونىمدەرى جاۋلاپ العان. وسى ارادا اشالاپ ايتاتىن نارسە، جات اعىمداردىڭ الدىن الۋداعى شاراسىزدىعىمىزدىڭ باستى سەبەبى، ماسەلەنىڭ بارلىق ءتۇيىنى قوس تىلدىلىك ساياساتتا جاتىر. ءدىلى­ءمىزدى، ۇلتتىق بولمىسىمىزدى كۇي­رەتۋشى رۋحاني ۆيرۋستاردىڭ باستى تاسىمالداۋشىسى، ارينە، ورىس ءتىلى. ماقالامىزدىڭ باسىندا تىلگە تيەك ەتكەن باقىت سىزدىقوۆا دا، گۇلجان ەرعالييەۆا دا ورىسشا ءبىلىم العان، ورىسشا ءتۇس كورەتىندەر. «استارلى اقيقاتتا» ورىس­شا باعدارلامانىڭ قازاقشا نۇسقاسى. قازاقتىڭ ارعى-بەرگى تاريحىن پاراقتاساق، كەڭەس زامانىنداعى اسىرە قىزىل شىعارمالاردى قوسپاعاندا، ۇلتتىق ەتيكادان شىققان، ءداستۇردى بەلدەن باسقان، تەكسىزدىككە ىنتالاندىراتىن شىعارمالار اتىمەن جوق. قورىتا كەلگەندە قازىردەن باستاپ تومەنشەكتەگەن تۋعان ءتىلىمىزدى، ءتول مادەنيەتىمىزدى تۇعىرىنا قوندىرىپ، يدەيالىق قورعانىسىمىزدىڭ ىرگە تاسىن بەكەمدەمەسەك، جاھاندىق مادەنيەتكە جۇتىلىپ كەتۋىمىز بەك مۇمكىن.

ەسبول ۇسەن ۇلى