باياعىدا قوجاناسىر حالىقتى قاتىرىپ الداماقشى بولىپ، ەلگە جاقىنداعاندا ەسەگىنە قامشىنى باسىپ بەرىپ، اۋىلعا شاۋىپ كىرىپتى. ويباي، قوجەكە سىزگە نە بولدى، بالا-شاعا ەمەسسىز مىنا شابىسىڭىزعا جول بولسىن دەگەندەرگە:

-انا جاقتا التىن جاۋىپ جاتىر، سوعان قاپشىق الايىن دەپ ۇيگە كەلە جاتىرمىن،-دەپتىول تۇتىگىپ. مۇنى ەستىگەن حالىق قاپشىق، دوربالارىن الىپ قوجەكەڭ سىلتەگەن جاققا جۇگىرەدى عوي. ولاردىڭ الدانعانىنا قاراپ، ءبىرشاما كۇلىپ تۇرعان قوجەكەڭ ءبىرازدان سوڭ ەشكىم قالماي، ءبارى جۇگىرىپ كەتكەندە، ويپىرماي، شىنىندا التىن جاۋىپ جاتپاسىن، ءبارى دە كەتىپ قالىپتى عوي، دەپ ءوزىنىڭ وتىرىگىنە ءوزى دە الدانىپ، قاپشىعىن الا جۇگىرگەن ەكەن...

         سول سياقتى، ءقازىر ينتەرنەتتە جاۋاپسىز جاڭالىقتار، وتىرىك دەرەكتەر شىقسا بولدى، ونىڭ تەگىن تەكسەرمەي، كەيبىر سەنىمدى دەگەن اقپارات قۇرالدارىنىڭ ءوزى كوشىرىپ باسا بەرەتىن بولدى. ءسويتىپ، حالىقپەن بىرگە ءوزى دە وپ-وڭاي الدانىپ جاتادى...

         سالماقتى سويلەيتىن، ويلى دۇنيە ايتا الاتىن باسىلىمنىڭ ءبىرى سياقتى كورىنگەن سوڭ «قازاق ءۇنى» سايتىن اندا-ساندا قاراپ قوياتىن ادەتىمىز بار ەدى. وسى سايت 5 جەلتوقسانداعى سانىندا «نوبەل سىيلىعىمەن ماراپاتتالعان تۇڭعىش قازاق» دەپ ايعايلاتقان ماقالا بەرىپتى. ويپىرماي، مىناۋ شىن با، شىن بولسا سەنساسيا بولدى عوي، ءبىز قالاي ەستىمەدىك؟ باسقا اقپارات قۇرالدارى نە عىپ ءۇنسىز جاتىر، قاشان الدى ەكەن، كىم بولدى ەكەن دەپ شۇقشيا قاراپ، وقىپ شىقتىق. 

                سويتسەك... سايت دەرەكتى كوپ ادام بىلە قويمايتىن باسقا ءبىر سايتتان الىپتى. (جارنامالاۋ ءۇشىن ونىڭ دەرەگىن جازبادىق). وسى سايت قازاق ازاماتى دوستاي رامانقۇلوۆتىڭ سوناۋ... 2005 جىلى ماگاتە-دە ىستەپ جۇرگەندە نوبەل سىيلىعىن العانىن جازىپتى. ءتىپتى ءۇزىپ-جۇلىپ ءبىر كەزدەردە باسقا باسىلىمدار دا وسىلاي جازعان ەكەن.

         ەگەر بۇل وقيعا شىن بولسا ەندىگى توبەمىزگە كوككە جەتكەندەي قۋانىپ، دوستايدىڭ اتاعىن اسپانعا شىعارار ەدىك قوي. ويتكەنى، نوبەل سىيلىعىن الۋ دەگەن... ادامزاتتىڭ مويىنداۋى دەگەندى ۇقتىراتىن ەرەكشە اتاق. ماسەلە، ءتىپتى ونىڭ اقشاسىنىڭ كوپتىگىندە دە ەمەس، اتاعىنىڭ الەمدەگى ەڭ زورلىلىعىندا.

         ەندى مىنا جالعان اقپاراتتىڭ جايىن ايتىپ كورەيىك. نوبەل سىيلىعىن الۋشىلاردى جىل سايىن تۇتاس ينستيتۋتتار مەن اكادەميالار انىقتايدى. سىيلىققا ۇسىنىلعان جۇزدەگەن ەڭبەكتەردىڭ اراسىنان فيزيولوگيا مەن مەديسينا سالاسىنان لاۋرەات بولاتىن ەڭبەكتى كارولين ينستيتۋتى، ادەبيەت سالاسىنىڭ لاۋرەاتىن شۆەد اكادەمياسى، فيزيكا مەن حيميا سالالارىنىڭ لاۋرەاتىن شۆەدتىڭ كورولدىق عىلىم اكادەمياسى، ال الەمدىك بەيبىتشىلىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتىن نورۆەگيانىڭ نوبەل كوميتەتى انىقتايدى. (بۇرىن شۆەد پەن نورۆەگتىك ۋنيا ءبىر بولىپ، 1905 جىلى عانا بولىنگەن. سوندىقتان نوبەل سىيلىعىنىڭ ءبىر سالاسى بويىنشا لاۋرەاتتى بەلگىلەۋ نورۆەگتىكتەردىڭ ۇلەسىنە تيگەن).

         ءتىپتى بۇل ۇيىمدار وزدەرى دە انىقتامايدى، تەك ولار جاۋاپتى دەپ سانالادى. ال، لاۋرەاتتى انىقتايتىن ءار سالانىڭ بىلىكتى ماماندارىنان تۇراتىن حالىقارالىق كوميتەتتەر. 1969 جىلدان بەرى شۆەسيا بانكىنىڭ باستاماسىمەن ەكونوميكا سالاسى بويىنشا دا سىيلىق بەرۋ بەلگىلەندى. وسىدان كەيىن نوبەل سىيلىعىنىڭ قورى نوميناسيالار سانىن كوبەيتپەۋ تۋرالى ارنايى شەشىم قابىلدادى. ايتا كەتەتىن جايت، الفرەد نوبەلدەن قالعان بايلىق بۇگىنگى باعاممەن 250 ملن. دوللارعا تەڭ بولعان. ال سىيلىقتار وسىنشا قاراجاتتىڭ قۇندى قاعازدارعا سالعان ءوسىمىنىڭ ەسەبىنەن تولەنەدى. سوندىقتان ول جىل سايىن وزگەرىپ تۇرادى. ءبىراق وسى ۋاقىتقا دەيىن 1 ملن. اقش دوللارى كولەمىنەن ءتۇسىپ كورگەن ەمەس.

         ەندى 2005 جىلعى بەيبىتشىلىك سالاسىنداعى نوبەل سىيلىعى تۋرالى ايتايىق. وسى جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا نورۆەگيانىڭ استاناسى وسلو قالاسىندا حالىقارالىق ماگاتە ۇيىمىنا جانە ونىڭ باسشىسى مۇحاممەد ال-بارادەيگە يادرولىق قۋاتتى اسكەري ماقساتقا جۇمساۋعا قارسى جاساعان ارەكەتتەرى ءۇشىن بەيبىتشىلىك سالاسىنداعى نوبەل سىيلىعى بەرىلدى. ءسويتىپ، ءبىر سىيلىق ۇيىم مەن ونىڭ ءتوراعاسىنا ءبولىپ تاپسىرىلدى. ۇيىمنىڭ اتىنان سىيلىقتى باسقارۋشىلار كەڭەسىنىڭ سول كەزدەگى ءتوراعاسى يۋكياامانو (جاپونيا) قابىلدادى. ال، مۇحاممەد ال-بارادەي وزىنە تيەسىلى بولىكتى ءوزى قابىلداپ، توسىنە نوبەل سىيلىعىنىڭ التىن بەلگىسىن قاداتتى. ءسويتىپ، 2005 جىلعى نوبەلدىڭ بەيبىتشىلىك سىيلىعىنا ماگاتە ۇيىمى مەن ونىڭ سول كەزدەگى ءتوراعاسى مۇحاممەد ال-بارادەي يە بولدى دەپ التىن ارىپتەرمەن نوبەلدىك كىتاپقا جازىلدى.

         بار وقيعا وسى. ال ءبىزدىڭ جازعىشتار وسى سىيلىقتى سول كەزدە ماگاتە-دە قىزمەت ەتەتىن دوستاي رامانقۇلوۆ تا الدى دەپ قويىپتى. ءقازىر حالىقارالىق ۇيىمداردا قىزمەت ىستەيتىن قازاق جىگىتتەرى مەن قىزدارى تولىپ جاتىر. دوستاي دا سونىڭ ءبىرى. ول ماگاتە-گە بەرىلگەن سىيلىقتان باسقالارمەن بىرگە ۇلەس الۋى مۇمكىن، الايدا، بۇل نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرى بولدى دەگەن ءسوز ەمەس. سوندىقتان ونى «قازاقتان شىققان تۇڭعىش نوبەل سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى» دەپ داڭعازالاۋ ورىنسىز. 

         ماگاتە مەن م.ءا.بارادەيدىڭ ەسىمدەرى وسى جىلى 200 ۇمىتكەردىڭ اراسىنان تاڭداپ الىنعان. تارتىستىڭ قانشالىقتى قيىن بولعانىن وسىدان-اق كورۋگە بولادى. سوندىقتان بۇيرەگىمىز قانشا بۇرىپ تۇرسا دا قول جەتكىزۋى وتە قيىن سىيلىقتى ءوز قانداسىمىزعا وپ-وڭاي تەلي سالعانىمىز... جۇمسارتىپ ايتقاندا ۇيات بولادى. 

جاقسىباي سامرات،

جۋرناليست