Jer jánnaty – Jetisý ólkesi álmısaqtan beri aýyzdyǵa sóz bermegen aqyndardyń mekeni bolyp sanalady. Jyr súleıi Súıinbaı Aronuly bastaǵan aıtys aqyndarynyń uly kóshi qazaq dalasyn jyrǵa bólep, eldiń dańqyn aspandatty. Osyndaı ot aýyzdy, oraq tildi aqyndardyń biri – Qalqa Japsarbaev. Qara halyqtyń Qalqasyna aınalǵan jyr janbozynyń esimi el esinde máńgi saqtalary haq.
Jeltoqsannyń 28-shi juldyzynda kıeli Kóksý jerinde El Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵyna oraı Almaty oblystyq mádenıet basqarmasynyń jáne Kóksý aýdany ákimdiginiń uıymdastyrýymen jyr dúldúli –Qalqa Japsarbaevtyń týǵanyna 130 jyl tolý mereıtoıy atap ótildi. Tarıhtyń óshpes betterinde ózindik oıyp alar orny bar semser sózdiń sardaryna arnalǵan mereıtoı berekeli de merekeli Muqyry aýylyndaǵy aqyn eskertkishine gúl shoǵyn qoıý rásimimen bastaldy. Qalqa Japsarbaev atyndaǵy orta mektep oqýshylary Qalqa aqynnyń dastandary men arnaýlaryn jatqa oqydy. Babaǵa qurmet kórsetilgennen keıin ıgi shara aýdandyq Mádenıet úıinde «Qalqasy edi halyqtyń» atty oblystyq aqyndar aıtysymen jalǵasyn tapty.
Aıtys dese ishken asyn jerge qoıatyn jyr súıer qaýym alys-jaqynnan taıly-tuıaǵy qalmaı jınaldy. Topty ortada dýaly sóz bastap toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıinin tarqatqan aqyndardy el bastaǵan serkeler qaı zamanda da áspetteı bilgen. Kóksý aýdanynyń ákimi Almas Ádil el ishinde «Qanjar aqyn» atanǵan halyq aqyny Qalqa Japsarbaevtyń 130 jyldyǵyna at arytyp arnaıy kelgen kópshilikke alǵysyn bilidrip, jyr dodasyna túsetin aıtys aqyndaryna sáttilik tiledi.
Jetisý dalasyn jyrymen terbetken jyr dúldúlin jyrlaǵan aıtys aqyndary esh aıanyp qalmady. Halqyna qadiri artqan Qalqa aqynnyń týǵan jerinde jyr marjany tógilip, jyrdan shashý shashylyp jatty. Bir kúnge sozylǵan tartysty dodada myqtylar saralanyp, jyr máresine súrinbeı jetken aqyndar belgili boldy. Bas júldeni Taldyqorǵan qalasynyń aqyny Aıakóz Serikqyzy qanjyǵasyna baılady. Birinshi oryndy Jambyl aýdanynyń aqyny Jalǵas Sadyr ıelense, ekinshi orynǵa Raıymbek aýdanynan kelgen Aıbyn Jamalı jaıǵasty. El ishi-syrtyndaǵy jyr dodalarda top jaryp júrgen Arzygúl Qaıyńbek úshinshi oryndy qanaǵat tutty. Qarasaı aýdanynyń aqyny Altynbek Ibragımov te úshinshi oryndy ıelendi. Kóksý aýdanynyń aqyny Zıragúl Nurdanbek el anasy atanǵan Zylıha Tamshybaeva atyndaǵy syılyqqa laıyq dep tanyldy. Jyr básekesine túsken barlyq aqyndarǵa qarjylaı jáne baǵaly syılyqtar tabys etildi. Halyq aqyny Qalqa Japsarbaevtyń esimi qara orman halqymen birge ýaqyt kóshine ilesip, bolashaq urpaq esinde máńgi saqtalmaq.
Alash TURSYNÁLİ
