Shavkat Mırzıeevtyń Ózbekstannyń bılik basyna kelip, Prezıdent qyzmetin atqaryp jatqanyna bir jyldyń shamasy boldy. Al Mırzıeevtyń alǵashqy qadamdaryna qarap tarıhqa reformator retinde engisi keletinin baıqaýǵa bolady. Mk.ru saıtynda Artýr Avakov esimdi sarapshynyń maqalasy jaryq kórdi. Osy jaıynda naqtyraq Qamshy aqparattyq agenttigi jazady.
Qarjy reformasy
Postkeńestik memleketter arasynda Ózbekstan óziniń banktik reformasyna osy ýaqytqa deıin esh kóńil bólmegen. Mysaly, birneshe jyl buryn elde bank kartochkalary taratylǵanymen, ony qoldanatyn bankomattar bolmady. Alaıda jańa Prezıdenttiń bılikke kelýimen jaǵdaı basqasha reńk ala bastady. 2017 jyldyń sońyna deıin el astanasy Tashkentte halyqtyń qoldanysyna myń bankomat ornatylyp, turǵyndar barlyq banktiń kartochkasynan qarjy almasýǵa múmkindikke ıe bolmaq. Qurylǵy 50 adamnan astam qyzmetker jumys isteıtin barlyq jergilikti bankterde ornatylmaq.
Aıta ketsek, Ózbekstanda ótken jylmen salystyrǵanda bank kartochkalarynyń sany artqan. Olardy óndiretin taǵy bir kompanıa ashyldy: UzCard 2004 jyldan beri qyzmet etip kele jatyr ,al GlobUzCard 2017 jyldyń 8 sáýir kúni óz jumysyn bastady. Jańadan qyzmetke qosylyp jatqan bank búginde shetelmen qarjy almasý úshin jumystar júrgizýde.
2017 jyly el valútasy 15% -ǵa qunsyzdandy. Búginde 1 dollardyń quny 3820 somǵa teń , al ótken jyly jazda resmı málimetter boıynsha dollar quny 2950 somǵa teń bolǵan.
Jańa óndirister
Ózbekstannyń taǵy bir tabys kózi – maqta. Al elde maqtany áli kúnge deıin qolmen jınaıdy. Qyrkúıek aıynyń basynda osy másele tóńireginde el Prezıdenti Mırzıeev jańa zań qabyldady. Ol zańda áıelderdiń eńbeginiń baǵalanýy , kámelet jasqa tolmamaǵandarǵa arnalǵan bap ta bar, zeınet jasqa jetkenderdiń eńbegi de sóz etiledi. Maqta alańynda jumys isteıtinderdiń basym kópshiligi oqýshylar men stýdentter ekenin aıta ketken jón.
Eldiń syrtqy saıasaty
Mırzıeev memleket basyna kelgeli 10 aıdyń júzi boldy. Osy aı onyń saıasatynda eń tabysty jyldar bolyp sanalady. Oǵan tek syrtqy kórshilerimen ekonomıkalyq baılanys qana ornatyp qoıǵan joq, shekara isin de qolǵa aldy. Atap aıtsaq, Prezıdent atanǵaly beri Túrkimenstan, Qazaqstan, Reseı, Qytaı , Qyrǵyzstan tipti AQSH-pen baılanys ornatty.
Túrkimen jurtynyń Prezıdenti Gýrbangýly Berdymuhamedov Ózbekstanǵa túrkimen porttary arqyly Kaspıı teńizine shyǵýǵa ruqsat berdi. Sonymen qatar kórshi elmen 2020 jylǵa deıin mádenıet, ekonomıkalyq baılanys boıynsha qujatqa qol qoıdy.
Eldiń ishki saıasaty
Ózbekstannyń ishki saıasatynda da birshama qıyndyqtar oryn aldy. Onyń biri eldiń Prezıdenti bir jınalysta jaıyp saldy. Mılısıonerler el úshin emes óz bas paıdalary úshin qyzmet etetinin aıtty. İİB basshylary men prokýrorlarǵa ózderiniń ne ispen aınalysyp júrgenderi jaıynda halyq aldynda esep berýdi talap etti. Eldegi quqyq qorǵaýshylardyń qateligine basshylyqtan bastap jaýap alynatyn aıtty.
2016 jylǵa deıin Ózbekstanda quqyq qorǵaýshylarǵa qoıylatyn shek bolmaıtyn. Jańa zań boıynsha, polısıa qyzmetkerleri áıelder men balalarǵa, múgedekterge, sonymen qatar top adamnyń ishindegi qylmyskerge oq atýǵa bolmaıdy. Al ekinshi jaǵynan olar kez kelgen ýaqytta kez-kelgen úıge kirip, qaraqshylardy ustaýǵa quqyly. Sonymen qatar Ózbekstanda dene jaraqatyn salýǵa tyıym salyndy.
Kúdiktini quqyq qorǵaýshylar soqqynyń astyna almaıtynyn bilý úshin 2017 jyldyń sońyna deıin barlyq tergeý bólimderinde aýdıo jáne vıdeobaqylaý jumys isteıdi.
Eldiń densaýlyq salasyna bet bursaq. Búginde densaýlyqsaqtaý bóliminde barlyǵy jemqorlyqpen tikeleı baılanysyty. Eń jemqor medısına salasynyń qyzmetkerleri retinde Prezıdent akýsherlerdi atady. Prezıdent barlyq jemqor qyzmetkerlerdi jumystanshyǵaryp, jas qyzmetkerlerdi jumysqa shaqyrmaq.
Sonymen qatar eldegi balalar dárigeri men jasóspirimder gınekologıasyn qaıta qolǵa alýdy usyndy. Usynysy naqty sheshimge jalǵasyp, aýyldyq jerlerdegi medısına bólimshelerin kóbeıtýdi iske qosty.
Al Prezıdent Mırzıeevqa keń aýqymdy zańdardy qabyldaýdyń ne keregi bar jáne sońy nemen aıaqtalady?!
Osy suraqqa Djordj Vashıngton atyndaǵy Halyqaralyq Qatynastar ýnıversıtetiniń sarapshysy Rafael Satarov jaýap berdi:
Qabyldanǵan jańa zańdarǵa qaramastan, Ózbekstan saıasatkerleri lıberaldy reformadan qashyp qutyla almaıtyndary jaıly aıtýda. Al Mırzıeev klasıkalyq avtorıtarly memleket basshysy bolyp shyqty. Ol qabyldaǵan zańdar men jańa reformalardyń kópshilik áli de bolsa burynǵy qalyptan damyǵandyǵyn moıyndaı almaı otyr.
Sonymen qatar, Ózbekstannyń BAQ ókilderindegi erkindikti aıtpaı ketýge bolmaıdy. Buryn jýrnalıserdiń mınıstrlerge urysyp nemese memlekettik emes saıasatkerlerge sóz bergenderin baıqaǵan emespin. Bul Reseı úshin qalypty jaǵdaı bolý múmkin, alaıda Ózbekstan úshin úlken bastama. Birtindep halyq óz oılaryn ashyq jetkizýden jaýapqa tartylamyz degen oıdy qoıatyn bolady.
Aýdarǵan: Aıgerim Taýbaı
