Qazaqtyń qyzy kim? Al Qazaqstan arýy kim?  Qazaqstan arýy men qazaq qyzynyń aıyrmashylyǵy qandaı? Osy eki ataqtyń biri ulttymyzdyń namysyn jerge kómse, biri ultymyzdy órge súıreıdi. Qazaqtyń batyr da dana qyzynyń kelbeti men sulýlyǵyn kitaptan ǵana oqı alatyn jaǵdaıǵa jetkendeımiz. Qaıran qazaq qyzy, dana da, sulý da, ınabatty da bola bilgen ultymyzdyń bolashaǵy... Qazirgi kezde sol «ultymyzdyń bolashaǵynyń» jaǵdaıy qandaı deńgeıde? Nelikten biz QAZAQ QYZY degen qadirli de qurmetti atty Qazaqstan arýy degen qarabaıyr ataqqa aıyrbastap jiberdik?

Men qazir qazaqstandyq qyzdardyń barlyǵyna birdeı kúıe jaǵaıyn dep otyrǵan joqpyn.  Tek qana álem sahnasyna jartylaı jalańash músinin kórsetkenimen qoımaı, kók baıraǵymyzdy jamylyp shyqqan qara kóz qazaq qyzdaryn kórip namystanamyn, uıalamyn. Biz shynymen de qazaq qyzy degen atqa kir keltirgen, jalańash denesin búkil álemge kórsetken qyzdardyń jarnamasyna sonshalyqty zárýmiz be? Álem arýy degen ataq úshin búkil álemge jalańash denesin kórsetý kerek pe?! Bul qyzdardyń kóshede tánin satyp, saýdalasyp júrgen qyzdardan qaı jeri kem? 

Búkil álemdi sulýlyǵymen tańqaldyrǵysy kelgen qazaq qyzy esh qymsynbastan álem sahnasynda «sheshindi»... Mine olardyń «qazaq qyzynyń sulýlyǵyn kórsetip, álemdi tańdaı qaqtyramyz», - degen sózderi joǵarydaǵy sózderge uqsaıdy. Bir ǵana aıyrmashylyq bar. Alǵashqy sóılem dóreki estilse, ekinshi sóılem qalypty, mádenıetti estiledi.  Álem arýyna qatysqan qaı qyzdyń suhbatyn qarasańyz «Búkil álem qazaq qyzynyń sulýlyǵyn kórsin, tańqalsyn», - degen sózdi estısiz. Dál osylaı álemdi tańqaldyrmaı-aq qoıaıyqshy. Jartylaı jalańash denesin kórsetken Qazaqstan arýy qazaq qyzy degen qasterli ataqqa jarnama jasamaı-aq qoısynshy. Tipti qazirdiń ózinde Qazaqstan arýy degen sózdiń dál qasyna qazaq qyzy degen atty jazǵym kelmeıdi. Sebebi ekeýi jer men kók sekildi eki bólek uǵym, eki bólek álem...

Qazaqstan arýy degen ataqqa ıe bolyp, tanymal bolý  qazirgi qara kózderdiń aýrýyna aınalǵan sekildi. Barlyǵy osy ataqqa qol jetkizip, ataqty bolǵysy keledi. Qazirgi jańarý kezindegi qyzdardyń arman-maqsaty usaqtalyp, deńgeıi tómendep ketken be? Kezinde Abaı atamyz qarsy shyqqan máteldiń biri, atyń shyqpasa jer órteniń kebi bolyp tur. Ataq úshin búkil abyroıyńdy kórsetip, masqara bolǵansha, «jer órteginiń artyq» qoı, Qazaqstan arýy... Bul ataqty qazir aqshasy barlar alady degendi de estip júrmiz. Qazaqsha áripterge tili kelmeıtin keı qyzdar da Qazaqstan arýy atandy. Ne úshin? Osy kezde aqshaǵa satyp ala ma degen kúmánniń paıda bolatyny shyndyq. Qazaqsha tili kúrmelip suhbat bergen qyzǵa Qazaqstan arýy degen dardaı ataqty berýdiń sebebin basqasha qalaı túsinýge, túsindirýge bolady?!

Búkil Qazaqstannyń atynan shyǵyp turǵan qyzdyń qazaqsha bilmeýi sumdyq emes pe? Qazaqstan arýy ádemi, symbatty bolýymen qatar bilimdi, talantty bolýy kerek. 

Osydan biraz jyl buryn bir boıjetken teledıdardaǵy Qazaqstan arýyn kórip, «men de osy qyz sekildi ataqty bolsam ǵoı», - dep armanyn ájesine aıtqan eken. Sol kezde jaqtyrmaǵan keıip tanytqan ájesi «Ataqty bolarsyń, biraq bar baılyǵyń bolǵan abroıyńnan, uıatyńnan aıyrylarsyń. Abyroıyńnan aıyrylǵanyń tárbıelep otyrǵan bútin bir otbasyńnan da bas tartqanyń, olardyń tárbıesin aıaq asty etkeniń», - degen eken. Sol sátten  bastap boıjetken qyz óz armanynan bas tartypty.

Qazaq qyzy qasterli uǵym edi. Biraq qazir quny da tómendep bara jatyr. Bir kún ústine búrmeli kóılegin kıip, oramalyn taqqan qyz sýretke tússe «naǵyz qazaq qyzy» dep pikir jazamyz. Kelesi kúni dál sol qazaq qyzy sýretke túsedi, alaıda ashyq-shashyq kıimmen, búkil abyroıyn maqtanyshpen kórsetip sýretke túsedi. Keshegi qazaqtyǵy qaıda qaldy sonda?! Qazaq qyzy qarapaıym, ıbaly, ınabatty deımiz. Sol minezimiz qaıda qaldy? Barlyǵy ata-babalarymyzben birge jerge kómilip ketpegen shyǵar?!

Qazirgi kezde jastardyń sanasyn ýlaıtyn birden-bir dúnıe ǵalamtor men teledıdar. Sondyqtan qazaq qyzynyń Qazaqstan arýy degen ataqqa qumarlyǵyna sebep bolǵan birden bir faktor – teledıdar men ǵalamtor. Jyl saıyn  uıymdastyrýshylar, namysymyzdy aıaqqa taptaıtyn osyndaı sulýlyq saıystardy ótkizip, boıjetken qyzdardy kastıngke shaqyrady. Sonymen birge bul saıys memleketik telearnalardan kórsetiledi. Demek memleket qoldaý bildirip otyr. Biraq ne úshin? Qandaı maqsatpen qyzdarymyzdyń abyroıyn tógetin saıystardy qazaqstandyq telearnalar kórsedi? Bul suraqtyń jaýaby da belgisiz, túsiniksiz, qupıa...

Sulýlyq saıystaryn qoldaıtyndardyń, aqtaıtyndardyń bir jaýaby bar. Ol – qazir XXI ǵasyr, zamanaýılyq. Qazaq qaı ǵasyrda da qazaq!  Qazaq qaı ǵasyrda da qazaqtyǵynan, namysynan aıyrylmaıdy. Aqtaýshylardyń dál osy jaýaby da qazaqtyń abyroıyn aıaqqa taptaǵan jartylaı jalańash qyzdy da, ony qoldap saıysqa daıyndaǵandardyń  qateligin túzete de, túsindire de almaıdy.

Qashannan beri qazaq qyzy «meniń sulýlyǵymdy kórińder, senderdi tańǵaldyramyn» dep maqtanǵan edi. Qazaq qaı kezde de óz ápke-qaryndasynyń, qyzynyń sulýlyǵyn jasyrýǵa tyrysqan. Sebebi qyzǵanǵan, namysynyń taptalýynan qoryqqan. Sondyqtan qazaq qyzynyń dárejesi qaı zaman da bolsyn qadirli, qasterli boldy.  Osy qasterli ataǵymyzdy abyroısyz ataqqa aıyrbastamaı-aq qadirimizdi, ataq-abyroıymyzdy saqtap qalǵanymyz jón...

Avtory: Ásel Bolatqyzy