2016 jyly Qamshy.kz aqparat agenttigi Qyzylordada Sábıtbek Ómirzaqov bastaǵan qylmystyq toptan ońbaı taıaq jegen Nurlan Turmannyń oqıǵasyn shyǵarǵan bolatyn. «Qyzylorda polısıasy men prokýratýrasy qylmys álemin qamqorlyǵyna alǵan ba?» taqyrybymen jarıalanǵan maqalada Nurlan Turmannan aqsha bopsalap, óziniń las isterine, munaıdy zańsyz tasymaldaý áreketterine aralastyrmaq bolǵan Appaq Sábıt esimdi laqap atpen tanymal Ómirzaqov Sábıtbektiń atyna qansha aryz jazylǵanymen bostandyqta júrgeni, oǵan qatysty isterdiń jabýly qazan kúıinde qalatyny jazyldy.

Búginde aqshasy bardyń múmkindigi de mol zaman ekeni belgili. Zań da, basqasy da qaltalylardyń yǵyna kónetin ádetine birneshe mysal da keltirip ótýge bolady. Nurlan Turman aıtqan Appaq Sábıttiń isi de sonyń bir kórinisi syńaıly...

Qanshama aryz jazyp, talaı esikti tozdyrǵan Nurlan Turmannyń áreketi osy kúnge deıin nátıjesiz boldy. Tipti Elbasyna 6 márte úndeý joldap, Ulttyq qaýipsizdik komıtetine talaı hat jazǵanymen is jabylǵan kúıi qaldy. Endi mine, aǵymdaǵy jyldyń mamyrynda ǵana qylmys áleminiń bedeldi tulǵasy Sábıtbek Ómirzaqovtyń 4 jylǵa qamalǵany belgili boldy. Nurlan Turmannyń aıtýynsha, birneshe bopsalaý men munaı salasyndaǵy zańsyz áreketteri bola tura, onyń 4 jylǵa ǵana qamalýy, onyń ústine tergeý ızolátorynda jatýy naǵyz ádiletsizdik! Al Nurlan Turmannyń ádildik jolynda aıaq tozdyryp júgirgen kúnderi, jazǵan aryzdary – bári qaraýsyz kúıi qalǵan. Qanshama qylmysy bola tura, onyń kóbi yǵystyrylyp, bopsalaý áreketteri úshin tergeý ızolátorynda jatqan Sábıtbek Ómirzaqov temir tordyń ar jaǵynda da shalqyp ómir súrip jatqany jaıynda vıdeo da bar.

«Osynyń bárin aqshamen sheship otyr» degen Nurlan myrza ózine qatysty istiń qaıtadan qozǵalǵanyn talap etip otyr. Budan bólek Sábıtbek Ómirzaqovqa qatysy bar birneshe qylmyskerler toby da qyzmetinen alastatylǵan kórinedi. Sonyń biri Appaq Sábıttiń «kryshasy», aýyldasy, Óskemen oblysy bas prokýratýrasynda general-maıor qyzmetin atqarǵan Baǵban Táıimbetov Kómekbaıuly. Nurlan Turmannyń aıtýynsha, Sábıtbek Ómirzaqov qamaýǵa alynǵan soń Baǵban Táıimbetov jumys ornynan alastatylyp, búginde úı qamaqta otyr. Onyń isine qatysty tergeý amaldary jalǵasyp jatyr. Alaıda Nurlan myrza kóp keshiktirmeı istiń sol kúıi jabylatynyna senimdi.  Shyǵys Qazaqstan oblysy prokýratýrasy óz kezeginde Baǵban Táıimbetovtiń zeınetke shyqqandyqtan búginde qyzmetinen bosatylǵanyn aıtty.

Odan bólek Appaq Sábıttiń qylmystyq isterine qatysy bar Imanqulov Nurbolat, Berkinbaev Aıdos, Tileýov Nurlandardyń da iske tartylyp, qamaýǵa alynbaǵanyna narazy. Nurlan Turmanovtyń oıynsha, Aıdos Berkinbaevtyń úlken aǵasy Reseı dýmada qyzmet etedi, istiń jabylýyna sebepshi bolyp otyrǵan da sol kisi.

Óz otbasyn, óz quqyǵyn qorǵamaq bolǵan, ári ádildik izdegen Nurlan Turmanov óziniń de aryzynyń qaralǵanyn talap etip, redaksıamyzǵa habarlasty.  Osyny eskergen biz de Elbasyna, QR UQK, QR Joǵarǵy soty, Bas prokýratýrasyna birneshe saýal joldamaqpyz?

Nurlan Turmanovtyń aryzy nege qaıta qaralmaıdy? Nege jabýly kúıinde qalyp qoıdy?

Birneshe márte bopsalaý áreketterimen qosa, munaıdy zańsyz tasymaldaýǵa qatysy bar Sábıtbek Ómirzaqov ne sebepti bar joǵy 4 jylǵa qamaldy?

Nurlan Turmannyń «kryshasy», ári aýyldasy Óskemen oblysy bas prokýratýrasynda general-maıor qyzmetin atqarǵan Baǵban Táıimbetov qyzmetinen nege alastatyldy?

Sábıtbek Ómirzaqovtyń qylmystyq áreketterine qatysy bar Imanqulov Nurbolat, Berkinbaev Aıdos, Tileýov Nurlandar iske tartylyp, nege qamaýǵa alynbady?  

Sábıtbek Ómirzaqov pen onyń komandasynan taıaq jep, densaýlyǵynan aıyrylǵan Nurlan Turmanovtyń jaǵdaıy sizderdi alańdata ma?

Osyǵan deıin «Qamshyda» jaryq kórgen Jomart Abdollaulynyń  materıalyn da istiń mán-jaıyn anyq túsiný úshin oqyrman nazaryna usynamyz.

Osydan úsh jyl buryn qyzylordalyq qaraqoldardan qorlyq kórgen Nurlan Turmanov polısıaǵa jasaǵan sansyz shaǵymynan nátıje shyqpaı qynjylýda. Ózin kúsh qoldaný arqyly qala syrtyna alyp ketip, uryp-soǵyp, 20 myń dollar aqsha bopsalamaq bolǵandar áli bostandyqta júrgenin aıtady ol. «2013 jyly kúz aılarynyń birinde bir janazada Qaraǵandy jaqta turatyn quda balam Berkinbaev Aıdos jolyǵyp qaldy. Áńgime barysynda óziniń munaı ónimderin zańsyz satýdy qolǵa alyp jatqanyn, Qaraǵandyda iri bir bandıttermen baılanysta ekenin aıtyp, Qyzylordada kontrabandalyq munaı ónimderin ótkizetin jer taýyp berýimdi surady. Oǵan men qazir zaman basqa ekenin, zańsyz áreketpen alysqa bara almaıtynyn eskertip, mundaı isten aýlaq bolý kerek degen aqylymdy aıttym. Sóz arasynda sondaı-aq, ondaı qylmystyq sharýalardy laqap aty «Appaq Sabıt» (Ómirzaqov Sábıtbek) degen jigittiń retteıtinin estigenimdi jetkizdim. Bári osydan bastaldy», - dep bastady áńgimesin segiz balanyń ákesi Nurlan Turmanov. «Álgi kezdesýden kóp ýaqyt ótpeı Aıdostyn oń qoly Tileýhan qaıta-qaıta «zvondap» kezdesýim kerek edi dep qoımaǵasyn oıymda eshteńe joq bardym. Sol ýaqytta «Toıota-kamrı» avtokóligi kep toqtady. Qasyma Tileýhan otyryp, arttaǵy mashınada Berkinbaev Aıdostyń otyrǵanyn sol kezdesý úshin kelgenin aıtty. Arttaǵy mashınanyń esigin ashsam Aıdos otyr eken. «Nureke, otyryńyz sharýa bar, sóıleseıik» dep mashına rólinde otqan jigitke «Qalany aralap júre ber, munyn artynda «hvost» bolýy múmkin» dedi. Aıdos «Men osy qalany ustap otqan «Appaq Sábıtti» qurtam» dedi. Men «Ondaı sharýaǵa aralaspaımyn» dedim. Ol balalar kep tur solardy qaıtarý úshin maǵan on myń aqsh dollary kerek dedi. Mende aksha joq dep em problema bop tur dedi. Sosyn mende jana Toıota Raw 4 avtokoligi bar degesin men onda sende shyn problema bop tursa ózimniń Mersedes bens140 avtokoligimdi bereıin dedim. Ol ornyna Raw 4 avtokóligin berip jiberetin boldy. Sodan túnde taǵy bir kezdesýge shaqyrdy. Aıdospen birge onyń úı jaǵyna barǵanymda ol jaqta «Appaq Sábıttiń» ózi birneshe balasymen tur eken. Aıdos oǵan «Ózderiń biletin jaqqa kele berińder» dedi de, biz júrip kettik. Qala syrtyna shyqqanda mashına toqtap, eki jaqtaǵy esik ashyldy. Basyma aq mata orap, belgisiz bir ǵımaratqa aparyp, soqqynyń astyna aldy. Basymdaǵy qapty sheshkende aldymda 40 shaqty jigitpen «Appaq Sábıt» turdy», - deıdi ol. «Kózimdi baılap qoıdy, ish kıimimdi ǵana qaldyryp sheshindirdi de bir ǵımaratqa kirgizdi. Kirgennen bastap soqqynyń astyna aldy. Tyrnaǵymnyń astyna, shabyma deıin biz tyqty. Ár soqqynyń arasynda meniń krımınaldy munaı saýdasyna kómektespegenim úshin aıypty ekenimdi, sol úshin anamnyń aınalysyp otyrǵan shashtarazy men shaǵyn dúkenin solarǵa berý kerektigimizdi aıtty. Men bas tarttym. Sol kezde jigitter meni kóterip alyp, beton edenge bar kúshterimen sanap turyp 10 ret laqtyrdy. «Basqalardy eki-úsh laqtyrsaq esinen tanyp qalady, mynaý esinen tanar emes» dep aıýandyqpen qınady», - deıdi jábir kórgen azamat. N. Turmanovtyń aıtýynsha, qaraqshylar denesinde qatty jaraqat qaldyrmaý úshin keýdesine, ishine taqtaı qoıyp, onyń ústinen aǵash taıaqpen urǵylaǵan. Osylaısha túnimen tepkiniń astyna alǵan. Aıtqandaryna kónbegen ony Syrdarıaǵa aparyp, sýǵa aǵyzyp jibermekke oqtalady. Osy kezde N. Turmanov sońǵy kúshin jınap, Aıdosqa úıindegilerge keterinde «Aıdosqa baramyn» dep ketkenin, ózin óltirse, báribir Aıdostyń áshkere bolatynyn aıtady. Qaraqshylar N. Turmanovqa «Aman qalǵyń kelse bizge «obshakqa» 20 myń dollar aqsha qosasyń, zańsyz munaı satýmen aınalysasyń» degen talap qoıady. Bul iske aldyn ala daıyndalǵandary sonshalyq, oǵan qaı balasy qaı mektepte, neshinshi synyp oqıtynyn, mektepke qaı jolmen baryp, qaı jolmen qaıtatynyna deıin aıtyp beredi. Aıtqandaryna kónbese, balalaryn kóz aldynda óltiremiz dep qorqytqan. Osylaısha, ol qaraqshylarǵa bankten 20 mıllıon teńge alyp beretin, nesıeni ózi jabatyn bolyp shyǵady. Qansyraǵan Nurlandy qaraqshylar tańǵa jýyq esiginiń aldyna ákep tastaıdy. «Olar meni úıge ákep tastaǵanymen jaı qoımady. Kúndiz-túni úıimniń aldyna qaraýyl qoıyp, ańdýmen boldy. Kez-kelgen sátte úıge kirip kelip, qarýly jigitter «Qaı balańnan bastap óltireıik» dep qorqytatyn boldy. Sóıtip, úıden de shyǵa almaı bir jarym aıdan soń jasyrynyp shyǵyp, dárigerge bardym», - deıdi ol. Sot-medısınalyq saraptama N. Turmanovqa denesiniń ár bóligine 37 ret biz qadalǵanyn, úsh qabyrǵasynyń synyp, eki bel omyrtqasy synyp qısaıǵanyn anyqtaıdy. Saraptamadan soń ol qaraqshylardyń ústinen aryz jazý da N. Turmanovqa ońaıǵa soqpaıdy. Úıin torýyldaǵan «Appaq Sabıttiń» adamdary ony attap basqyzbaıdy. «Bankte barlyq qujat daıyn, bizben baryp, qol qoıyp, 20 mıllıon alyp ber de, jaıyńa júre ber» dep kidińdegenin aıtady N. Turmanov. «Bir jylǵa jýyq ýaqyt ótkende bir kúni «ÝBOP-taǵylar» shaqyryp jatyr degesin bardym», - degen ol osy jerde qorlyqqa toly taǵy bir kezeń bastalady. Qaraqshylar tánin qorlap, óziniń ǵana emes, otbasynyń basyna qaýip tóndirse, polısıa qyzmetkerleriniń salǵyrttyǵy men qylmyskerlerge tıisti shara qoldanbaýy janyn azaptap, úreı qushaǵynda kún keshýge májbúrleıdi. «Polısıada kezekshi meni Uıymdasqan qylmyspen kúres basqarmasynyń (ÝBOP) bastyǵy Ermek Iskakovqa alyp bardy. Bolǵan oqıǵany tegis aıtyp, aryz jazdym. E. Iskakov meni jábirlegenderdiń basqa da qylmystary baryn, jaqynda qolǵa túsiretinin aıtyp, shyǵaryp saldy. Keshke... Úıge «Appak Sabıttiń» ózi kelip, meniń polısıaǵa jazǵan aryzymdaǵy sózderdi ózime qaıtalap aıtyp berdi», - deıdi N. Turmanov. Qylmystyq top serkesi tipti, polısıa bastyqtarynyń birazy óz adamdary ekenin, sondyqtan, eshteńeden qam jemeıtinin aıtyp maqtanǵan. «Meniń aryzymdy polısıada eki-aq adam biletin. Sonyń bireýi bárin Sábıtke jetkizip barǵan», - dep ashynady N. Turmanov. Biraq, Nurlannyń aryzy boıynsha «Buzaqylyq» babymen (!!!) qylmystyq is qozǵalǵan. Keıin kóp uzamaı álgi is jabylyp qalǵan. «E. Iskakov basynda bárin jabamyz, qamatamyz degenmen, keıin sózshinen taıqyp, «Bular saǵan tıispeıdi, densaýlyǵyńdy qalpyna keltirýge kómektesedi. İsti qysqartaıyq» dep shyqty. Meniń olardyń kinásin dáleldeýge degen talpynystarymnyń bári jaýapsyz qaldy», - deıdi jábirlenýshi. N. Turmanov Astanaǵa birneshe shaǵym jazyp, Bas prokýrordyń tapsyrmasymen is qaıta qaralý kerek bolǵan. Sol kezdegi Bas prokýror A. Daýylbaev óziniń aǵa kómekshisi R. Bólekbaevaǵa tergeý barysyn baqylaýǵa alýdy tapsyrǵan. Bas prokýratýra oblystyq, ol qalalyq prokýratýraǵa ista tekserý týraly hat joldaıdy. Oblystyq prokýratýranyń 2-basqarmasy bastyǵy E. Qojanov qala prokýroryna tapsyrma bergenin aıtyp, N. Turmanovty sendiredi. Oblystyq prokýratýra N. Turmanovqa jazǵan jaýabynda «Buzaqylyq» babymen qozǵalǵan istiń toqtatylýy asyǵystyq bolǵanyn, tergeýdiń qaıta bastalǵanyn, tergeýshilerge birqatar naqty tapsyrmalar berilgenin, prosesýaldyq tártip buzýshylyqtar úshin Qyzylorda qalasy İİB-niń tergeýshisi A. Omarovqa, isti tıisti baqylaýǵa almǵany úshin tergeý bóliminiń bastyǵy Q. Áýezhanovqa jáne onyń orynbasary B. Qopanovqa tártiptik óndiris ashqany, istiń ary qaraıǵy tergelýin qala prokýrory jeke baqylaýyna alǵany aıtylǵan. N. Turmanovtyń shaǵymyna İİM-niń ortalyq apparaty da nazar aýdaryp, İshki qaýipsizdik departamenti (DSB) bastyǵy qyzylordadaǵy baǵynyshtylaryna barlyq jaǵdaıdy jan-jaqty, obektıvti tekserýdi tapsyrady. Jábirlenýshini osydan keıin oblystyq İshki qaýipsizdik basqarmasyna (ÝSB) shaqyryp, jaýap alady. N. Turmanov is boıynsha Iskakovqa barlyq jaıdy aıtqanyn jetkizedi. Al, İQB (ÝSB) qyzmetkerleri qalalyq İİB-den isti suratqandaryn, onda qylmystyq istiń tabylmaǵandyǵyn aıtqan... «Men sol kezde ol istiń ashylǵanyna da kúmándana bastadym. Eger shynymen sondaı bolsa men «Appaq Sábıttiń» qudyretine esh kúmánim qalmaıdy», - deıdi amaly taýsylǵan jábirlenýshi. «Soǵan qaramastan byltyr tamyz aıynyń sońyna taman iste biraz alǵa jyljý boldy. «Bopsalaý» baby boıynsha is qaıta qozǵalyp, onymen «ÝSB» qyzmetkerleri aınalysa bastady. İİM tapsyrmasy boıynsha Qyzylorda oblystyq İİD ishki qaýipsizdik basqarmasy bastyǵy Erlan Esahaev tekserýdi bastap, birqatar pogondy qylmyskerlerdiń de izine túse bastady. Men istiń bulaısha alǵa basatynyna úmittenbegen de edim. Ádildik izdep qanshama tabaldyryqty tozdyrdym. Az ǵana ýaqyttan soń jábir kórsetkender jazalanyp, men ózimniń jáne otbasymnyń ómirine tóngen qaýipten arylatyndaı boldym. Amal ne, qylmyskerler de qarap otyrmapty, polısıa basshylyǵy isti tergeýge alǵan Esahaevty laýazymynan alyp tastady. Bul jerde men jergilikti mafıa polısıadan da pármendi ekenine taǵy kóz jetkizdim. Sábıt maǵan birneshe ret prokýratýra men polısıada qanshama is tyndyratynyn, tipti, kadrlyq máselelerdi de sheshe alatynyn aıtqan edi», - deıdi N. Turmanov. Osylaısha, ár kúni úreı qushaǵynda ótip jatqan N. Turmanov zań oryndarynyń dármensizdigine nalıdy. Basynan ótken jaǵdaı men polısıanyń nemquraılyǵy týraly birneshe respýblıkalyq aqparat quraldary jazsa da, istiń ońalar túri joq. Ózin jábirlegender áli bostandyqta júr. «Qalalyq prokýratýra 10 tamyzda joldaǵan hatynda «aryzda aıtylǵan jaǵdaılardyń dáleldenbeýine baılanysty qylmystyq istiń toqtatylǵanyn» aıtyp otyr. Bul – kúlkili jaǵdaı. Meni jábirlegenderdiń ishki ister, prokýratýra organdarynda qoldaýshylary bar, týystary qyzmet etedi. Solardyń qamqorlyǵynda bolǵan soń olar osylaı erkinsıdi» deıdi N. Turmanov. N. Turmanovtyń aıtýynsha, Astanaǵa deıin shaǵymdanyp, aqparat quraldaryna jarıalaǵannan soń «Appaq Sábıttiń» adamdary qoqan-loqqy kórsetýin qoıǵan. «Alaıda, bul adam ómiri men densaýlyǵyna qater tóndirip, iri kólemde aqsha bopsalamaq bolǵandardyń qylyǵyn aqtaýǵa negiz bola ala ma?», - deıdi Nurlan».