Sońǵy bir-eki jyl ishinde óleń ólkesine Baltabek Nurǵalıev degen «mega-jaǵympaz» atoı sala kelip, aldyńǵy býyn odashylardyń bárine shań qaptyryp ketti. Jalǵyz urany – «prezıdenttik monarhıany» pash etý. Sol úshin ol óziniń Facebook paraqshasynda elbasy Nursultan Nazarbaevqa, onyń ákesi Ábishke, anasy Áljanǵa, qyzy Darıǵaǵa jeke-jeke óleń arnap shyqty. Taqyryptaryna da, tutas bir otbasy músheleriniń erekshelikterine ekpin bergen óleń joldaryna da qatarynan úsh lep belgisin qoıyp turyp silteıdi eken, sabazyń! Áleýmettik jelige tirkelgeli beri, oǵan tek Nazarbaevtar áýletine ǵana arnalǵan jıyrma shaqty, ıaǵnı bir kitapsha shyǵarlyq oda júktegen. Basqa túk joq. Onysyn oqyrmandar ońdyrmaı kelemejdeýde. Al biz jaǵympazdyqtyń da shegi bolatyndyǵyn eskerip, oqyrmandar nazaryna jas aqynnyń «artyq qylamyn dep tyrtyq qylǵan» óleń joldaryn usynbaqpyz.
Elbasynyń el úshin etken eren eńbegin qalamgerlerimiz ádebıet pen jýrnalısıkanyń kez kelgen janryna arqaý etip, hal-qadirinshe nasıhattaı bilse, olarǵa eshkim qoı dep otyrǵan joq. Tek aramyzdaǵy saıasatkerlerdi áýlıege, pirge, paıǵambarǵa, tipti, Qudaıdyń ózine teńep, asyra siltep jiberetin arqaly aǵaıynǵa ara-tura tizgin tarttyryp otyrmasa bolmaıdy. Taıaýda Baltabek Nurǵalıevtiń «Júzinshi esimindeı Jaratqannyń» degen óleńi kópshilik talqysyna túskende, biz osyny oıladyq. Sol arnaýynyń sońǵy eki shýmaǵynda jas aqyn:
«Juldyz bop álem úshin taǵdyr janǵan,
Aınaldym, aq patshamnan, alǵyr jannan.
Asyly adamzattyń Nur-Atamyz,
Mekkege barǵanynda jańbyr jaýǵan.
Aryltqan janardan jas, qabaqtan muń,
Nyǵmetin, shapaǵatyn taratqan myń.
Nursultan degen esim bizder úshin
Júzinshi esimindeı Jaratqannyń!!!», –
dep birden tórt qatege uryndy. Birinshiden, ol Nursultan Nazarbaevty bodanyndaǵy qazaqty ult retinde moıyndamaı, «kırgız» degen jáne adam qurly kórmeı, qynadaı qyrǵan aq patshaǵa teńep otyr. Ekinshiden, «adamzattyń asyly» degen sóz bir damýshy eldiń prezıdentine emes, sońǵy paıǵambarymyz Muhammedke (s.ǵ.s) ǵana laıyqtap aıtylatynyn aqyn bilmeıtinge uqsaıdy. Al bizdiń elbasy Mekkede júrgen kúni jańbyrdyń jaýýy – jaı kezdeısoqtyq qana. Úshinshiden, «Nur-Atamyz» dep kópshe túrde aıtýǵa bala Baltabektiń esh haqysy joq. Oǵan ata bolǵanmen, Nursultan Ábishuly – 30-jyldary týǵan kózi tiri aǵaıynǵa ini, 40-jylǵylarǵa qurdas, zamandas qoı. Tórtinshiden, Alla Taǵalanyń 99 esimi bar ekeni álemge aıan. Eger adam esimi Jaratqan esimine para-par kórine berse, Pýtın, Tramp odashylary da bizdiń Nurǵalıevtiń «nurly» jyrlarynan úlgi alatyndaı-aq eken... Bul rette, aqynǵa «on kúnániń toǵyzy – tilden» degendi eskerte ketken jón.
Kelesi «Aq ana» degen óleńiniń kirispesinde Baltabek búıdeıdi: «Bul dastanymdy Alladan keıingi ardaq tutarymyz, qazaq degen qasıetti eline qaısar ulan syılaǵan, Elbasymyzdyń tarıhı tulǵa bolýyna eren eńbek sińirgen Áljan ananyń áziz rýhy rıza bolsyn degen izgi nıetpen arnadym!». Bul jerde ol kimdi Alladan keıin ardaq tutamyz dep tur? Elbasyn ba, Áljan anany ma? Qos keıipkerdiń qaısysyn aıtsa da, biz taǵy da avtordyń kóp atynan jazǵanyna kelise almaımyz. Sebebi, Alladan keıin aldymen paıǵambarymyzdy (s.ǵ.s), onyń sahabalaryn, sosyn elbasy dúnıege kelgenge deıingi kóptegen uly tulǵa, asyl arystarymyzdy ardaq tutamyz. Odan ári aqynymyz:
«Bar urpaq jan-anadan alar úlgi,
Syılaǵan dúnıege adal uldy.
Oıyma oralǵanda Áljan Áje,
Jas jýyp ketti, shirkin, janarymdy!», –
dep tolǵaıdy. Nege jylady desek, onyń syry mynada eken:
«Eliniń Táýelsizdik alǵanyn da,
Ulynyń Jańa Astana salǵanyn da,
Kórgen joq Asyl Ana birin bunyń,
Júregim tolmas qalaı zarǵa-muńǵa?!».
«Shyn jylasa, soqyr kózden de jas tamady». Al elbasynyń anasyn oılap «muńǵa batqan» Baltekeńniń júregi shynymen «zar jylady» ma, joq pa, ol jaǵyn bilmeımiz. Áıteýir,
«Anasy Paıǵambardyń sekildi edi,
Ámına Anamyzdaı meıirimdi», –
dep otyr, óz kózimen kórgendeı. Sondaı-aq, osy bir uzaq-sonar tolǵaýynyń orta tusynda:
«El kórdi, Álem kórdi Nur-Atamdaı
Ǵasyrdyń ǵıbratty ǵalamatyn!», –
dep salǵan. «Álemniń jeti keremetin» biletin basymyzǵa myna «ǵasyrdyń ǵıbratty ǵalamatyn» syıdyrý da ońaı emes-aý... De-e-ep oılana bastaǵanda, kóz aldymyzda kelesi
«Áljandaı Aq Ananyń tabanynda,
Jatqany ras eken ǵoı jumaq baǵy!», –
degen eki jol jarq ete qaldy. «Jumaq – ananyń tabanynyń astynda» ekenin estýimiz bar, biraq, bir ǵana ananyń emes... Baltabek aqynǵa salsaq, solaı sıaqty.
«Adamzat, fálsafa bar fánıińde,
Qulaq túr qasıetti ýálı-únge.
Osyndaı Asyl Ana bolsa deımin,
Qazaqtyń qabyrǵaly ár úıinde!», –
degenine qaraǵanda, mynaýyń tegin aqyn emes. Fánıdegi fálsafaǵa toly úni – «qasıetti ýálı-ún». Al oǵan qulaq túrsek, mıllıondaǵan qazaq áıelderi asyl ana bola almaı júr eken. Bolsa dep tileıdi Baltabek.
«Sińirgen urpaǵyna tárbıesin,
Kórsetken kúlli jurtqa bar kıesin.
Eske alyp, dastan jazdym shyn nıetpen,
Qazaqtyń Áljan ana – áýlıesin».
Al kerek bolsa! Avtor bizge osy óleńge arqaý etken Áljan ananyń «kıeli», «áýlıe» bolǵany týraly tasqa basylǵan derekti kórsete alar ma eken?..
«Mura bop qaldy bizge jyry mándi,
Áziz Rýh Áljan ana tiri máńgi.
Jumaqtyń eń joǵarǵy bıiginde,
Shalqyp bir jatqan shyǵar nury máńgi!».
Buǵan qandaı jyr «mura bop qalǵanyn» qaıdam, áıteýir, osy shýmaqtyń úshinshi jolyn oqyǵanda, Dúkenbaı Dosjan romanynyń «Elbasynyń esimi perishte dápteriniń eń tóbesinde turýǵa laıyq» degen bólimi eske tústi. Sol daýly shyǵarmada: «Perishte únsiz. Osy kezde Elbasymyz qalyń uıqyǵa ketedi. Álden ýaqytta perishte qaıta oralyp, Prezıdentke til qatady: «Pendem... mana, álgide, óziń uıyqtap jatqan kezińde jazbalarymdy Jaratqan Iege kórsetip alaıyn dep asyǵys aspanǵa ushpaımyn ba? Jaratqan Ieniń aldy bos emes. Yǵysyp, esebin taýyp júrip, aldyna jetip, dápterimdi ashyp kórsetpeımin be? Jaratqan Ie tizimge kóz salyp otyryp, dápter jıegindegi seniń esimińe nazar salǵany... Jaratqan Ie tereń oılanyp, otyryp-otyryp bylaı dedi: «Endeshe, osy pendemniń esimin eń tóbesine jaz...» («Aq Orda» romanynyń 114-beti) dep Allany qaǵazǵa shuqshıyp otyratyn adam deńgeıine túsirgen sózder bar...
Sonymen, Baltabek Nurǵalıev álgi arnaýyn bylaı túıindegen:
«Jyr ettim jazylsyn dep jan jarasy,
Estisin bul Qazaqtyń bar Dalasy.
Shyrqasyn, shabyttana sharyqtasyn,
Án qylyp Adamzattyń ár balasy!»
Bul rette, avtordyń jan jarasy óziniń emes, ózgeniń anasyn jyr etse jazyla ma? Al nege sol bizdiń prezıdenttiń anasy týraly qatege toly odany kúlli adamzat balasy án qylyp, shabyttana shyrqaýy kerek?
«Attaryn Ata Zańǵa engizeıik!!!» dep tur kezekti bir taqyryby. Kirispesi mynaý: «Memlekettik Táýelsizdik sıaqty elimizdiń umytylmaıtyn qundylyqtary týraly Konstıtýsıadaǵy belgili baptyń bir pýnktine Elbasymyzdyń kıeli ata-anasynyń esimderin de engizgen jón dep sanaımyn. Ábish Ata men Áljan Ananyń árýaqtaryn bárimiz el bolyp áspetteýimiz kerek. Osy pikirimdi parasatty Parlament oılansa eken». Bunysy endi... aqyl-esi túzý adamnyń sóz saptasyna tipten sáıkespeıdi! Sosyn Jambyl Jabaevqa eliktep:
«Meniń Pirim – Nazarbaı,
Aty tilge azandaı!», –
dep alady da:
«Jalǵasy áýlıelerdiń Áljan Ana –
Urpaǵy uly baba Jatqanbaıdyń!!!», –
dep Áljan ananyń «áýlıe» ekenin rastaı túskisi kelgendeı keıip tanytady. Oǵan «Kıeli bolǵan eken Ábish Baba» degendi de qosyp qoıýdy umytpapty. Já, onyń osylaısha prezıdenttiń ata-anasyn «áýlıe», «kıeli», «jumaqtyń eń joǵary bıiginde shalqyp jatqan shyǵar» dep ásire áspetteýi men «Nursultan degen esim Jaratqannyń júzinshi esimindeı» degeni aınalaıyn eken, myna «Qazaqstandyq Qudaıym!!!» degen soraqylyqtyń janynda! Ol haltýrshıktiń haltýrasy boıynsha, elbasymyz
«Tańdap bergen tarıhyn, tańbalaǵan taǵdyryn,
Qazaqstannyń Táýelsiz Jaratýshy Iesi!» eken. Alaıda, kelesi shýmaqta keıipkeri ol bıiginen quldyraı qulap, birden áýlıe deńgeıine túsip qalady da, sonyń tórtinshi jolynda qaıtadan qudaılyq dárejesine jetedi. Qarańyz:
«Raıymbekteı raqymdy bola bilgen ylaıym,
Nur-Atamdy men ǵajap Áýlıe dep uǵaıyn.
Qabyl alǵan halqynyń armandaryn, muratyn,
Eren tulǵa Elbasy – Qazaqstandyq Qudaıym!».
Bul joly avtor «kópqudaılylyq» uǵymynyń da shet-shegi bolatynyn eskermeı, elbasyn «qazaqstandyq Qudaı» dep masqaralady. Baryp turǵan saýatsyzdyń naq ózi eken! Eger oqý-toqýy bar bolsa, «Bes keremet bastama» degen arnaýynda «Qazaqstandaı ımperıa – Nur-Atamnyń eńbegi!» der me edi?! Qaıdaǵy ımperıa, aıadaı ǵana Aıagózdi sý tasqyny qursaýynan qutqara almaı jatyp?!
Endi kelesi «Birigip bolashaqqa betteý kerek!!!» degen óleńine keleıik. Onda:
«Nur-Atam Jahandaǵy Qazaqstannyń,
Qasyqtap jınap berdi abyroıyn», –
dep keledi de, bizge «yntymaqty ydyratpaı, birtutas el bolýdy oılaıyq» degendeı aqyl aıtyp alyp:
«Sondyqtan dınastıa ornaý kerek,
El bolyp usynysty qoldaý kerek»... óıtpeý kerek, búıtý kerek syndy «kerekterdi» tizip shyǵyp,
«Teksizder el túbine jetpeý kerek,
«Taq» pen «táj» jat qolynda ketpeý kerek.
Nursultan Atamyzdyń Áýletimen,
Birigip bolashaqqa betteý kerek», – dep elirip baryp, áreń toqtaıdy. Toqtaıdy deımiz-aý,
«Elbasy – dara tulǵa, naǵyz jalǵyz,
Bir soǵan baǵynýǵa paryzdarmyz», –
deıdi odan ári. «Naǵyz jalǵyzy» «paryzdarmyzyna» uıqas úshin alynǵany bolmasa, sol sózdi ózi de túsinbegen shyǵar.
«Eshkim de «taǵyn» tartyp almasynshy,
Atamdy aıaǵynan shalmasynshy.
Jaratqan, jalbarynyp suraıtynym,
Bıligin urpaqtary jalǵasynshy!».
Osy shýmaqty Baltabek Nurǵalıev Muqaǵalı Maqataevtyń «Aqylymdy at tepti me, azdym ba?..» degen ári-sári kúıin keship otyryp jazǵan sıaqty. Al
«Ýa, halqym, Elbasy ǵoı – uly baǵyń,
Shyǵarǵan kóp jeńistiń shyńyna myń.
Nur-Ata qamqorlyǵy bolmaǵanda,
Qazaqstan, shyn aıtamyn, quryǵanyń!», –
degendi «shóp shegip» otyryp nemese «saıtan sýǵa» sylqıa toıyp alyp súıkeı salǵandaı.
«Túgendep Atam otyr upaıyńdy,
Kóndirip AQSH, Reseı, Qytaıyńdy.
Nur-Atam bolmaǵanda, Qazaq Eli,
Kórer em, kórmegen bir quqaıyńdy!!!».
Aıttym ǵoı, saý aqylmen jazdy deý qıyn! Jyndanyp ketkendeı túge!
Kelesi odanyń taqyryby – «Anasy bar qazaqtyń – Sara apaıym!!!». Týǵan kúnge arnalypty. Alǵashqy uıqasy mine:
«Keremet paıymyńyz – dara paıym,
Keremet paıymyńyz – dana paıym.
Týǵan kún qutty bolsyn deımin Sizge,
Anasy bar qazaqtyń – Sara Apaıym!».
Ol kisige «áýlıe-ámbıeliktiń» shalyǵy tımepti, áıteýir. Biraq, dara shapqan darhan júrekti odashymyz: «Ózińiz – el anasy, ult anasy!», – degen sózdi qıǵan eken. Osylaısha, qazaq eliniń ǵana anasy dep oılasaq, taǵy qatelesemiz. Avtor bizge:
«Álemdi anasyndaı áldılegen,
Meıirim padıshasyn bilsin deımin!», –
deıdi. Árıne, onymen shektelmegen aqyn, birde áleýmettik jelisindegi paraqshasyna «Úrimi úzbesinshi ústemdigin!!!» degen taǵy bir odany jarq etkizdi.
«Ultymnan Uly Tulǵa taptym, táýba,
Nur tunǵan nıetimen jarqyraǵan!», –
depti onda. Zar-zaman aqyndary men halyq kompozıtorlary, odan bergi Abaı, Mahambet syndy álemdik deńgeıdegi qazaqtardyń uly tulǵa ekenine kúmáni bar-aý, sirá?.. Osy óleńiniń
«Qadirin bilsin Elim Azamattyń,
Quıylǵan Qudaı Nury qalybyna!», –
degen jerine kelgende, qazirgi qazaq odashylarynyń «rýhanı ustazy» sanalatyn Nesipbek Aıtulynyń «Báıterek» poemasyndaǵy:
«Báıterek – Elbasynyń ór tulǵasy,
Ákelip óz qolymen Táńir qoıǵan!», –
degen joldary sanańda eriksiz jańǵyrady eken. Nesipbek demekshi, onyń Astana qalasy ákimdigimen birlese uıymdastyrǵan «EKSPO-2017 Qazaqstanym-Ǵajapstanym» atty músháırasynda osy Baltabek «El baqyty – Elbasy» atty óleńimen yntalandyrý syılyǵyn ıelengen. Sonda jas aqyn:
«Imannyń ısi tunǵan ıgi azandaı,
Tógilgen shuǵylaly syı ǵazaldaı», –
degen uıqasqa
«Ózegi óleńimniń ójet rýhty –
Birligin baqqan eldiń Bı Nazarbaı!», –
degen eki jol jalǵap, saýsaǵyn sora otyryp, bir shýmaq qurastyrypty. Tarıhtyń jańa betterine sol músháıradaǵy qazylar alqasy men Baltabek bala engizbese, áıgili Áıteke, Tóle, Qazbek bıler bastaǵan tizimde Nazarbaı esimdi bı bolmaǵan sıaqty edi... Ózi taıaýda ǵana Qamshy.kz portalyna bergen «Bizdi Nazarbaevtar dınastıasy ǵana bıleýi kerek» degen suhbatynda elbasynyń «Ádilettiń aq joly» degen kitabyn oqyp shyqqanyn aıtqan-dy. «Ol kisi balalyq shaǵynda joqshylyq kórgenin, qoıshynyń otbasynan shyqqanyn jasyrmaı aıtady. Áıtpese, keıbir laýazymdy adamdar ózderiniń teginen aqsúıektik izdeýge, ózderin dáripteýge qumar», – degen edi. Sonda deımiz-aý, «eldiń birligin baqqan bıdiń» uly qalaısha qoıshy bolǵan?!
«Nur-Atam parasatpen baılam qyldy,
Dalany ulan-baıtaq jaılaý qyldy.
Tanytyp jasampazdyq, Qazaq Elin
Ataqty ımperıaǵa aınaldyrdy».
Bul jerdegi birinshi qatelik – Keńes ókimeti dúrildetip turyp quryp bergen keńsharlar táýelsizdik alǵan alǵashqy jyldary quldyrap, keń jaılaýǵa kıiz úı tigip otyrý dástúri kúrt úzilgen. Mal basy barter jasaý arqyly kemip, Baltabek aıtqan ulan-baıtaq dala ıesiz qaldy. Ekinshi qatelik – «ımperıaǵa aınalý». Bul soraqy sóz saptasqa ol osymen ekinshi ret urynyp otyr. Aýyzana maı! Qansha degenmen, áıgili Kók Túriktiń urpaǵymyz ǵoı, keıin ımperıaǵa aınalyp qalarmyz. Biraq, qazir emes...
«Egemen Elimizdi Nur-Atamyz,
Laıyqty ómir boıy basqarýǵa».
Mynaýyń óziniń «Qudaı» degenine ózi senip otyr. Kúpirlik qyldym-aý dep ımený degenińiz baıqalmaıdy. Ózge de shıki oı, shala uıqasyn tizip qaıtemiz, qysqasy, bul «jyry» bylaı aıaqtalǵan:
«Túskendeı Paıǵambarǵa túsken bilim,
Jaınatqan qudyretti kúshpen gúlin.
Ýa, Táńir!!!
Nazarbaev Nur-Atamnyń,
Úrimi úzbesinshi ústemdigin!».
Elbasynyń ózi «demokratıalyq qoǵam qalyptastyrǵanymyzdy» tynbaı aıtyp júrgende, Baltabektiń «Nazarbaev áýleti ústemdik quryp otyr» degen myna sózi buǵan deıingi jaǵynýlaryn túgeldeı jýyp-shaıyp ketip tur emes pe?! Bul az deseńiz, avtor Allaǵa:
«Kemeńger kósem etip keleshekte,
Tańdashy taq ústine Darıǵasyn!»,–
dep jalbarynýda. Sondaı-aq, onysyn:
«Prezıdent bolashaqta bolsyn deıdi,
Júrekten shyn tileri bar qazaqtyń!», –
dep jappaı bárimizdiń atymyzdan aıta salady. Baltabek Nurǵalıev atty jas aqynnan basqamyz olaı degen joq edik negizi.
«Óreli, ónegeli Darıǵa Ápke,
Aqyly bes myń hannyń bir basynda», –
degeni qalaı ketti? Naqty sanyn kim bilip otyr deısiń dep, bunysyn ózi «aqyly on myń hannyń bir basynda» deı salsa da bolǵandaı eken.
«Bılese tek áýleti Nur-Atamnyń,
Qazaqstan joıylmaıdy jer betinen».
«Bılese tek áýleti Nur-Atamnyń,
Bolmaıdy Qazaqstanda zamanaqyr».
Mássaǵan! Álgi saýatsyz degenimiz – bergi jaǵy, mynaýyń taza sanasyz eken ǵoı! Eki shýmaqtan kezdesken egiz joldaryn eskersek, Darıǵa Nursultanqyzyn prezıdent etpese, bul qazaqtyń jer betinen joıylyp ketý qaýpi bar eken. Endi qaıttik?!. Osyndaǵy kelesi shýmaqtar:
«Bilgenge Ábish Áke – dara dastan,
Qushaǵyn qaharmanǵa ǵalam ashqan».
«Qaıtaryp Ábish Áke kálımasyn,
Qaratqan qubylaǵa qarı basyn.
Aǵaıyn, ádeppenen áz babanyń,
Qoldaıyq bizder birge Darıǵasyn!».
Eske sala ketsek, bastapqyda bul bala «áz baba» – Ábish ákeniń «áýlıe», «kıeli» bolǵanyn aıtyp edi ǵoı. Endi ol kisini «álem qushaǵyn ashqan qaharman» dep otyr. Quddy bir, Darıǵany ádeppen ádiptemese, muqym halyqty onyń atasynyń kıesi uratyn sıaqty.
«Áláýlaıym taýsylsa, halaýlaıym taǵy bar» degendeı, Baltekeńniń «Nemeresi ájeniń Áljandaıyn!!!» degen kelesi óleńi «Prezıdentimiz Nursultan Ábishuly – Ǵasyr Ǵulamasy, Álemge áıgili Parasatty Saıasattyń Paıǵambary!» dep bastalady da,
«Bolashaǵy bul eldiń jarqyn máńgi,
Nur-Atammen, Nur-Ata urpaǵymen!», –
dep jalǵasady. Odan keıingisi túsinikti,
«Jarasady solarǵa prezıdenttik,
Laıyq emes bul taqqa bóten eshkim», –
degendeı laqqan áńgimeler. «Dana qyzy qazaqtyń – Darıǵasy!!!» degen arnaýy da sol, jetisip turǵan joq. Ony «Halyqtyń qalaýy boıynsha osy jyr-shashýymdy Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Ábishuly Nazarbaev Atanyń uly da ulaǵatty urpaǵy Nazarbaeva Darıǵa Nursultanqyzyna shyn júrekten, izgi nıetpen arnadym!» dep bastapty. Bizdiń «qalaýymyz» Baltabekke «jyr-shashý arnatý» bolsa da, Darıǵa Nursultanqyzynyń «uly da ulaǵatty» ekenin odan basqamyz bilmeppiz. Jalpy, halyq atynan sóıleýin qoımaǵan bul kezekti odasynda da:
«Patshaıym bolýǵa, shyn, Siz – laıyqsyz,
Patshaıym bolǵan edi Tumar Hanym!!!», –
degendeı óresizdigin aıǵaqtaıtyn shýmaqtar órip júr. Áıtpese, «patshaıym bolǵan Tumar hanymnan qaı jerińiz kem?» degen emeýrindi qazirgi qazaqtarǵa bildirýdiń túk te qajeti joq edi.
Shyn máninde, bul Baltabek – áleýmettik jeli arqyly atyn shyǵarýǵa tyrashtanyp júrgen Saıat Ábenov degen asaba sıaqty naýqandyq aqyn. Ómirdi tek búgingi kúnmen esepteıdi. Óziniń dál qazirgi sáttegi daqpyrtyn asqaqtatý úshin qaǵaz shımaılaıdy. Oǵan sebep – «Donald Tramppen dostasyp!!!» degen odasy. Elbasynyń AQSH prezıdentimen kezdesýine arnaǵan.
«Kókten nuryń quıylsyn, Nuryńa álem syıynsyn», «Ulysyń, Allanyń jerdegi nurysyń» dep asyra siltep keledi de,
«Donald Tramptyń kútkeni –
Dostyq týyn tikkeni.
Sen bolmasań, Nur-Ata,
Qazaqstannyń bitkeni!!!», –
dep, ádettegideı úsh lep belgisimen bir-aq toqtaıdy. Ony oqyǵan jurt: «Búgingi bılik úshin álgi Ábilázovten de eń qaýipti dushpan – osy!» sarynynda narazylyq tanytyp, shýlasty. Al kóp pikirine pysqyrmaıtyn pátshaǵar «Biz bárimiz patshamyzben birgemiz!!!» degen arnaýynda:
«Prezıdentim turdy aıtqan sózinde,
Paıǵambardyń qudiretti antyndaı!».
«Paıǵambardaı beıbit kúndi qup kórip,
Bar Álemge bolyp júr ǵoı bitimger!».
«Adamzatqa Paıǵambar qyp jiberdi,
Alla ózi jarqyratyp mańdaıyn!», –
dep toqtaýsyz sarnaı berdi. Ókinishke qaraı, bunyń aldynda da prezıdentti paıǵambarǵa teńeý áreketi bildeı bir elge syıly aqyn-jazýshylar arasynda bolǵan. Máselen, Sherhan Murtaza: «Elbasy Nursultan Nazarbaev adamzatty topan sýdan aman alyp shyqqan Nuh paıǵambarǵa uqsap, Qazaqstandy sonaý 90-jyldary Táýelsizdik jolynda bastalǵan kúreste aman alyp shyǵyp, el qyldy», – dedi («Kóbeımesek, kósegemiz kógermeıdi»; «Almaty aqshamy», 22 qazan, 2009 j.). Al Farıza Ońǵarsynova: «Men Nursultandy ózim azamat tarıhyndaǵy eń uly adam dep baǵalaıtyn musylman jurtynyń ardaqty perzenti Muhammed paıǵambarǵa uqsatamyn», – dep anyqtap aıtqan («Shyqqan kúndeı jarq etip...»; «Egemen Qazaqstan», 6 shilde, 2010 j.). Aıtpaqshy, sol Farıza apamyz buǵan 2012 jyly ótken XY Halyqaralyq «Shabyt» shyǵarmashyl jastar festıvaliniń «Poezıa» atalymy boıynsha Gran-prı tabystap turyp: «Baltabek – jaqsy aqyn. Bolashaqta ol myqty rejıser bola ma, álde, ataqty aqyn bola ma, ol – óziniń sharýasy», – degen edi. Mynda biz «rejıser bolǵany jón-aý» dep topshyladyq, «Nazarbaev kóshesi nemese biz rýhanı jańǵyrdyq!!!» degen kelesi óleńine kóz júgirte otyryp. Óıtkeni, 28 jastaǵy jigittiń óleń kirispesinde «Alaqaı!!! Almaty qalasyndaǵy dańǵylǵa Elbasy esimi berildi!!! Tarıhı kúnge tolǵaý-taǵzym!!!», – dep qýanǵany – balalyq emes, shalalyq!
«Uly Kóshe Uly Dala tórinde,
Uly Kóshe Uly Qazaq jerinde!!!
Jer jetkizip qaısar rýhyn Qazaqtyń,
Jaý ókirip jatqan shyǵar kórinde?» –
deıdi. Sóıtip, kósheni «uly» dep ulyqtaýdy birinshi ret estidik. Eger bir kóshege esim-soıyn berdi eken dep jaý kórinde ókiretin bolsa, kóshe turmaq, qalmaqty qamyssha japyrǵan, nemisti qynasha qyrǵan bahadúrlerimizdiń atyndaǵy eldi mekender de tolyp jatqan joq pa?!
«Dańǵyl atap dańqymenen patshanyń,
Shynymenen biz rýhanı jańǵyrdyq!!!».
«Biz rýhanı jańǵyrýdy jalǵaıyq,
Qyrandaıyn Táýelsiz bop samǵaıyq!!!
Elbasynyń eli súıgen esimin,
Elordaǵa – Astanaǵa arnaıyq!!!».
Qaıtsin-aı, elbasynyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty baǵdarlamalyq maqalasyna «aqyn» retinde ózindik ún qosqan túri ǵoı endi!
«Maqala – Máńgilik El jańalyǵy,
Maqala – Uly Dala jańa nury.
Maqala – meıirimniń shuǵylasy,
Maqala – Elbasynyń danalyǵy!», –
deıdi de, shabytty shyraǵym «Ulaǵatty Parlamentke usynys» dep kósiledi taǵy birde. Sondaǵy aıtpaǵy mynaý:
«Bastańyzshy usynysty taǵy da,
Parlamenttiń palatasy – Májilis!
Qazaqstandyq jurtshylyqtyń baǵyna,
Bul bastama – asa qajet, lázim is!
Sizdi pana, Sizdi qorǵan sanaımyz,
Ýa, Qazaqstan Parlamenti Senaty!
«Elordaǵa berilse!» dep qalaımyz,
Nazarbaev Nursultandaı Er Aty!».
«Bul bastama bar halyqtyń tilegi,
Parasatty Parlamenti Elimniń!».
Aıtýynsha, «Nursultansalǵan – keremet kóterińki kóńil kúıde aıtylatyn asyl sóz! Uly sóz!.. Bul sózdi estigen ózge elder bizdiń Elbasymyzǵa degen ıgi qurmetimizden ımenetin bolady... Sebebi, Astanada ótkizilgen qandaı da bolmasyn berekeli bastamalardyń, shuǵylaly sharalardyń barlyǵynyń bir jebeýshisi, bir qamqorshysy Elbasymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaev ekenin dúıim dúnıejúzi jaqsy biledi... Álem úshin Elbasymyzdyń esimi – bárinen bıik brend!..» eken. Qos Palata osy tilegin qup alsa, Baltekeńniń sanasy «rýhanı jańǵyryp», ózine eptep jan kirip qalatyn kórinedi... Já, endi kelesi «Qudaı nuryn Qazaqstanǵa quıypty» degen taqpaqqa kelsek, ol – Maraltaı aǵasynyń elbasynyń aldynda oqyǵan taqpaǵyna uqsas. Aıyrmashylyǵy joq.
«Máńgilik El – qarashyǵy kózińniń,
Máńgilik El – jemisindeı tózimniń...
Máńgilik El – jarqyn joldaý, jan jyry,
Máńgilik El – danalyqtyń dańǵyly.
Bar qazaqty berekege bastaıtyn,
Máńgilik El – ultymyzdyń taǵdyry!».
(Baltabek Nurǵalıev)
«...Máńgilik El – beıbit ómir áýeni.
Máńgilik El – El Anamdaı ádemi.
Máńgilik El – Táýelsizdik tiregi.
Máńgilik El – ult pen ulys tilegi.
Máńgilik El – Nuraǵamnyń dili edi.
Nuraǵamdy búkil álem biledi!
Qazaq degen Kók túriktiń uly eli.
Nuraǵamnyń nur jolymen júredi!!!».
(Maraltaı Raıymbekuly)
Osy oraıda, taǵy da Baltabek Nurǵalıevtiń bizge bergen suhbaty eske túsedi. Sonda ol: «Jaqynda Maraltaı aǵamen Jazýshylar Odaǵynyń aldyndaǵy saıabaqta ushyrasyp qaldym. Ol kisi meni qanattandyryp, «jazýyń jaqsy» dep biraz maqtady», – degen edi. Maqtamaǵanda she...
Sonymen, Nazarbaevtar áýletin ábden masqaralaǵan aqyn keıipkerleriniń jıyntyq obrazy mynadaı: Nazarbaı – bı, Ábish áke men Áljan ana – kıeli áýlıe, áz baba, Nursultan – paıǵambar, «qazaqstandyq Qudaı», Darıǵa – patshaıym. Tipti, jazýshy Nemat Kelimbetovke de «Paıǵambar» atty poema arnaǵan. Soǵan qaraǵanda, ol bala úshin teńgeń bolsa, pende emessiń, kıe-qasıetten kende emessiń. Endi atalǵan kisilerdiń qataryn kóripkel, hanzada, t.b. bireýler tolyqtyrmaı turǵanda, shıkilik shekarasynan shyǵa almaı júrgen Baltabek Nurǵalıev dereý óleń jazýdy doǵarýy kerek! Sol úshin ońbaı qalǵan odalaryna tolyqqandy toqtalýymyzǵa týra keldi. Bıyl onyń osy áreketine belgili aqyn Meıirhan Aqdeýlet te qynjylys bildirdi. «Bizde Aqtóbede Baltabek degen jaqsy, talantty jigit boldy. Monarhıany qoldady ma, Darıǵa apam dep óleń jazdy ma, soǵan namystanyp júrmin», – deıdi ol kisi.
Elge jekkórinishti sıyqtyń elbasyna súıkimi bola qoımas...
Erkeǵalı BOLATULY
