Táýelsizdik alǵan kúnnen bastap elimizdiń rýhanı qundylyǵy, salt-dástúri, dini men tili qaıta jańǵyrý múmkindigine ıe boldy. Sonyń ishinde jyl basy, kún men túnniń teńelgen kúni, jańarý men jasarýdyń, bereke-birliktiń meıramy, musylman qazaq ultynyń rýhanı qundylyqqa toly qasterli merekesi áz-Naýryz, dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi QMDB Sharıǵat jáne pátýa bólimine silteme jasap. 

Qazaq halqy erte zamannan beri osynaý kúndi erekshe sezimmen qarsy alǵan. Qystan kúızelip shyqqan, aýzy aqqa tıgen el Qudaıǵa shúkirlik aıtyp, mereke qylǵan. Aǵash otyrǵyzý, ulttyq taǵamdardy ázirleý, túrli sport oıyndaryn ótkizý arqyly halqymyz bul kúnniń qurmetine bir-birin qushaǵyna alyp, tós qaǵystyryp, qaıta jarasyp jatqan, adamdar bir-birine degen renishin umytyp ózine de, ózgege de jaqsylyq tilegen. Dastarqannyń basty asy naýryz kóje bolǵan. Kóje ishý jyl boıy toqshylyq bolýdyń belgisi sanalǵan. Dastarqan basynda jastar úlkenderdiń batasyn alǵan. Atam Qazaq áz-Naýryz merekesinde «Aq mol bolsyn!», «Jaratýshymyz jarylqasyn!» dep, izgi tilekterin aıtqan.

Naýryzǵa qatysty el ishinde ár alýan oı týdyryp, qısynsyz pikir taratýshylar da joq emes. Olar bul meıramnyń ejelgi otqa tabynýshylardyń dinı rásimi ekendigin, ıslamǵa qarsy tustaryn qamtıtyndyǵyn alǵa tartqan. Ertede shyǵys halyqtary Naýryzdyń 21-shi juldyzynda túnde otty alaýlatyp jaǵyp, jańa jyldy jaryqpen qarsy alatyn bolǵan. Naýryz merekesinde olar ot jaǵyp, ústinen sekirgen, solaı ózderin pále-jaladan tazartqan. Alaıda, otqa tabyný ıslam senimi boıynsha Uly Jaratýshyǵa serik qosqandyq (shirk) bolyp sanalady. Hanafı mázhabynyń fıqh jáne pátýa kitaptarynda kezdesetin ǵulamalarymyzdyń naýryzǵa qatysty «toılaý haram, toılaý kúpirlik» sekildi úkimderi tikeleı otqa tabynýshylyq dinine qatysty aıtylǵan. Iaǵnı, otqa tabynýshylyq dinin ulyqtaý maqsatynda azǵyndyq qylyqtar jasaý, rıtýaldaryn júzege asyrý haq senimge qaıshy bolǵandyqtan bul merekeni toılaǵan kisi «kúpirlikke túsedi, haram is jasaǵandardyń qataryna jatady» dep  úkim bergen. Al qazirgi ýaqytta merekeniń aty qalǵanymen, onyń burynǵy mazmuny men mańyzy, ótkizý tártibi túbegeıli ózgerdi, joıyldy. Keıingi dáýirlerde musylman basshylarynyń da naýryzdyń toılanýyna qarsylyq bildirmegeni sondyqtan shyǵar.

Hazireti Álı jáne Mýǵaýıa syndy sahabalardyń Naýryz merekesine qarsy bolmaǵandyǵy tarıh kitaptarynan málim. Tarıhshy ál-Hatyb ál-Baǵdadıdiń aıtýynsha, ımam Ábý Hanıfanyń atasy Nuǵman ıbn Marzýban sahaba Álı ıbn Ábı Talıbke (r.a.) naýryz kúni «fálýzaj» dep atalatyn bir tátti taǵam usynǵan. Hazireti Álı (r.a.): «Bul ne?» – dep, suraǵanda Nuǵman ıbn Márzýban: «Naýryz kúnine oraı pisirilgen tátti taǵam», – dep jaýap bergen. Sonda sahaba Álı (r.a.): «Bizge kúnige osyndaı naýryz taǵamyn ákelip turyńdar», – degen eken.

Ál-Áqýbı óziniń tarıh kitabynda: «Sahaba Mýǵaýıa (halıfa bolyp turǵan tusta) Basranyń ákimi Abdýrrahman ıbn Ábı Bákraǵa hat joldap, ózine naýryz syılyqtaryn ákelýge buıryq bergen» degen derek keltiredi. Eger naýryz merekesi óz aldyna haram bolsa, onda oǵan oraı jasalǵan syılyq ta haram bolýy kerek edi.

Kez kelgen salt nemese dástúr halyqtyń dinı ustanymdaryna qaraı beıimdeledi. Naýryzdyń qazirgi bet-beınesi bizdiń saltymyz ben dinı qundylyqtarymyzǵa ábden sińisken deýge bolady. Búginde naýryz meıramy dinı erekshelikterin joǵaltyp, otqa tabynýshylyq dininiń elementterinen ada, halyq arasynda tek dástúr retinde qalyptasqan. Oǵan dálel musylman tirshiligine qatysty san alýan salalardaǵy is-áreketterdiń zańdylyq sıpatyn anyqtaıtyn fıqh iliminiń negizderinde «Ádet-ǵuryp – tóreshi», ıaǵnı naqtyly dálelder kelmegen keıbir máselelerde adamdar arasynda qalyptasqan ádet-ǵurypqa júginip, solardyń negizinde úkim shyǵarylady degen zańnamalyq qaǵıda.

Naýryz merekesin toılaý sharıǵatqa qaıshy emes, ony buzylǵan dinı senimderge baılanystyrýǵa da eshqandaı negiz joq, kerisinshe osyndaı salt-dástúrlerimiz arqyly halqymyzdyń yntymaq-birligi kúsheıedi, týystyq, dostyq qarym-qatynastar nyǵaıady, súıispenshilikteri artady. Endeshe, áz-Naýryzdy jatsyný, halyq arasynda daý týdyrý, salt-sanaǵa shabýyl jasaý – aǵattyq. Dini men dúnıesin qatar ustaǵan halqymyzdyń buryn bólmegenin búgin bólýdiń eshqandaı máni joq.