Óskemen qalasy «Vostochnık-3» baýbaqsha qoǵamdastyǵyna qarasty saıajaı basshysy Shýshannıkov G.P kúshine mindi. Jergilikti turǵyndarǵa qazaq tilinde habar berip, qazaq tilinde jınalys ótkizýden bas tartyp otyrǵanyn aıtyp shaǵymdanǵandardy qyspaqqa alyp jatyr. Sondaǵy oılap tapqany ne deısizder ǵoı, óz pikirin aıtyp, shaǵymdanǵandardy qoǵamdastyq músheliginen shyǵaryp, jaryq, sýdan ajyratamyn dep qorqytypty.
Keshe «Vostochnık-3» baýbaqsha qoǵamdastyǵynyń saıajaı turǵyndaryna ashqan jınalysta, turǵyndardy jınap alyp rezonans týdyrǵandardy múshelikten shyǵarýdy qarastyrylyp jatqanyn aıtqan. Netken ózine degen senimdilik dersiń. Quddy bir atalǵan saıajaı Qazaqstan terıtorıasynda emes, jeke dara memlekette turǵandaı. Óz zańdary bar, saıajaıda qandaı sheshim qabyldaımyn, nendeı zań shyǵaramyn dese de óz erki. Ol Qazaqstan Respýblıkasynyń Ata-Zańyna sáıkes kele me, joq pa, oǵan bas qatyryp jatqan eshkim joq. Óıtpeı qaıtsin? Birneshe jyl boıy Qazaqstan Respýblıkasynyń Til týraly zańyn belshesinen basyp keledi. Oǵan áı deıtin áje, qoı deıtin qoja joq. Mundaǵy áje men qoja jergilikti halyq emes, quzyrly organdar. Sebebi halyq burynnan beri bul bassyzdyq pen zańsyzdyqqa óz narazylyǵyn bildirip keledi. Alaıda nátıjesiz. Basyndaǵy máselesin aıtyp, prokýratýraǵa da aryz jazdy, ákimdiktiń de tabaldyryǵyn tozdyrdy. Halyqtyń muńyna qulaq asar bir resmı organ tabylmady.
Shýshannıkov turǵyndardyń shaǵymy aıaq asty qalyp jatqanyna kýá bolǵan saıyn turǵyndarǵa degen óktemdigin qataldata túskendeı.
Zańger Abzal Quspan bul máseleniń kúrmeýin sheshý ońaı ekenin aıtady. Prokýratýraǵa jiberiletin aryzda Shýshannıkovtyń qandaı áreketteri naqty qaı zańdy buzyp otyrǵanyn tizbektep shyǵý kerek ekenin aıtady. Zańger Prokýratýranyń naqty fýnksıasy anyqtalyp, kórsetilmegendikten, aryz naqty zań boıynsha kórsetilmegendikten ony qaramaı otyr degen oıda.
- Meniń zańger retinde keńesim, turǵyndardyń árqaısysy 20 myńnan jınap saýatty, ultjandy, tabandy ıýrısti jaldaǵany abzal. Shýshannıkovtyń QR Til týraly zańyn buzyp otyrǵany aıdan anyq. Shýshannıkovke shaǵymdanǵandardy kooperatıv músheliginen shyǵaryp, jaryqty, sýdy óshirý týraly sheshimdi qaraýynyń ózi zańsyz. Sebebi jaryqty, sýdy tek onyń aqshasyn tólemegen jaǵdaıda ǵana qıa alady, deıdi zańger.
Abzal Quspan aıtpaqshy, bul zańsyzdyqqa zań aıasynda toqtaý qoıý jeńil, biraq birneshe jyldan beri Shýshannıkovqa, qoǵamdastyqqa prokýratýranyń da, ákimshiliktiń de tisi bata almaı otyr. Zańger Rýslan Túsipbekov te qoǵamdastyqtyń tilge qatysty júrgizip otyrǵan saıasatynyń naqty qandaı bap boıynsha buzyp otyrǵanyn aıtyp berdi.
- Kóbisi orys tili resmı til dep oılaıdy. Alaıda orys tili resmı til emes. Sebebi Qazaqstanda resmı til degen uǵym joq. Memlekettik til degen uǵym bar. Al memlekettik til – qazaq tili.
QR Ata-zańynyń 7-babynda bylaı dep jazylǵan – «Orys tili resmı emes, biraq tek memlekettik organdarda resmı qoldanylady» delingen. Konstıtýsıanyń 7-babyna súıensek, orys tili resmı til bolyp sanalady. Al memlekettik emes organdarda qazaq tili mindetti túrde qoldanylý kerek. Eń birinshi basymdylyq qazaq tiline berilýi tıis. Sebebi, taǵy qaıtalap óteıin – qazaq tili memlekettik til.
Zańger aıtyp ótken 7-bapqa tolyǵyraq toqtalaıyq. 7-baptyń ekinshi taraýynda «Orys tili resmı emes, tek memlekettik organdarǵa resmı til retinde qoldanylady» delingen. Aıyrmashylyq bar ma, bar. Kóbi qatelesip, «Elbasynyń ózi engizdi ǵoı, orys tili – resmı til» dep qatelesip jatady.
Zańgerdiń aıtýynsha, kez kelgen qazaqstandyq Qazaqstannyń kez kelgen jerine baryp, qazaq tilinde qyzmet kórsetýin talap etýge tolyq quqyly. Odan bas tartsa, sotqa shaǵymdanýyna da bolady.
QR Til týraly zańda zań tasqa tańba basqandaı jazylǵan. Alaıda Shýshannıkov bul zańdy oqymaǵan nemese oqyǵysy kelmeıdi.
Qazaqstanda tilge qatysty osyndaı máseleniń týyndaýynyń ózi eldigimizge syn. Zańger Rýslan Túsipbekov mundaı jaǵdaı ekinshi márte qaıtalanbaýy úshin arnaıy quzyrly organ qurý kerek ekenin aıtady.
- Bizben qatar táýelsizdik alǵan Baltyq elderi – Latvıa, Lıtva, Estonıa ana tilderin qorǵap, damytý úshin til polısıasyn qurǵan. Bizge sondaı organ qajet. Onyń ataýyn polısıa deımiz be, álde basqalaı qoıamyz ba, ol jaǵyn oılaný kerek. Qazaq tiliniń durys qoldanylýyn qadaǵalap, til týraly organ zań júzinde shara qoldana alatyn, jazalaı alatyndaı bolý kerek. Sot arqyly máseleni sheshý kóp ýaqytta talap etedi.
Zańgerler aıtpaqshy, bul máseleni sheshý ońaı bolǵanymen, ony qıyndatyp júrmiz. Zań buzýshylyq oryn alǵanyn shyryldap aıtyp júrgen turǵyndar birneshe jyl boıy osy zańsyzdyqtyń qurbany bolyp keledi.
Qamshy.kz aqparat agenttigi Óskemende osy ispen aınalysa alatyn saýatty, qazaq dese shybyn jany shyrqyraıtyn zańger izdeıdi. Qyzmeti tólenedi.
