«Jasyl ekonomıkaǵa» jalpy bolyp jumylar kez jetti

/image/2019/08/19/crop-3_47_277x492_3c4995bae4d114b51a02d9695e4e6b55_l.jpg

Qazirgi tańda balamaly qýat kózin paıdalaný arqyly energıany únemdeý – kún tártibindegi basty máselege aınalǵan. Sondyqtan álemniń kóptegen eli "jasyl ekonomıkaǵa" kóship jatyr. Tehnologıalar damyp, zaýyttar kóbeıgen qazirgi qoǵamda taza aýa, taza tabıǵatty saqtap qalý álem elderiniń basty problemasy. Zaýyttardan, avtokólikterden shyqqan gazdardyń kesirinen azot qabatyna qaýip tónip turǵany jaıly ǵalymdar dabyl qaǵýda. Osy máseleni sheshýde "Jasyl ekonomıkaǵa" kóshý basty jol sanalady.

Elde 2013 jyly atalǵan baǵyttaǵy bastamalardy jandandyrý úshin arnaıy tujyrymdama qabyldandy. Ondaǵy basym baǵyttardyń qatarynda resýrstardy (sý, jer, bıologıalyq jáne basqa) paıdalaný men olardy basqarý tıimdiligin arttyrý; qolda bar ınfraqurylymdy jańǵyrtyp, jańalaryn salý; qorshaǵan ortaǵa qysymdy jumsartýdyń rentabeldik joly arqyly halyqtyń ál-aýqaty men qorshaǵan ortanyń sapasyn arttyrý; ulttyq qaýipsizdikti, sonyń ishinde sý qaýipsizdigin arttyrý syndy mindetter bar.

"Jasyl ekonomıkaǵa" kóshý boıynsha tujyrymdama úsh kezeńmen júzege aspaq. Aldymen resýrstardy qoldanýda ońtaılandyrý jumystaryn júrgizip, qorshaǵan ortany qorǵaý qyzmetteriniń tıimdiligi kóterilmek. "Jasyl ekonomıkaǵa" ótýge múmkindik beretin qajetti ınfraqurylym qurylmaq. Bul mindettemelerdi 2020 jylǵa deıin iske asyrý josparlanyp otyr.

Ekinshi – 2020-2030 jyldarǵa arnalǵan kezeńde qalyptasqan baza negizinde sýdy paıdalanýda uqyptylyqty basshylyqqa alý, energetıkalyq tehnologıalardy damytý, keńinen óndiriske engizý qolǵa alynbaq. Qurylys jumystaryn salýda energıa tıimdiligi standarttaryn eskerip, sonyń bazasynda baǵdarlaý arqyly otandyq ekonomıkany jańa beleske bastaý kózdelýde.

2030-2050 jyldardy qamtıtyn kezeń "úshinshi ónerkásiptik tóńkeris" atalatyn qaǵıdattarǵa kóshýmen sıpattalmaq. Ol kezeńde tabıǵı resýrstar tolyqtaı jańartylyp, qoldanylýynda turaqtylyq ornaýy tıis.

Germanıa, Ońtústik Koreıa syndy elder búginde "jasyl ekonomıka" salasyndaǵa jetekshi oıynshylar. Olar sonyń arqasynda tek tabıǵatqa qamqorlyq tanytyp, ekologıalyq taza aımaqta ómir súrip qana otyrǵan joq. "Jasyl" tehnologıanyń arqasynda kóp-kórim paıdaǵa kenelý ústinde. Ozyq otyzdyqty kózdep otyrǵan Qazaqstan osy taǵylettes álemdik tájirıbelerge qarap, almasatyn tustardy kóbirek kádege jaratýǵa tyrysýda. Ol úshin áýeli qoqys óńdeý óndirisi qolǵa alynbaq.

Jýyq ýaqytta el boıynsha qoqys óńdeýshi 40-tan astam keshen salý josparlanyp otyr. Sonyń alǵashqy qarlyǵashtarynyń biri – el kindigindegi ıspandyq sońǵy tehnologıalyq jetistikter negizinde jumys jasaıtyn zaýyt. Kásiporyn jylyna 400 myń tonnaǵa deıin qoqys óńdeýge qaýqarly.

Tabıǵatty aıalaý máselesinde halyq mádenıeti deńgeıiniń alatyn orny asa mańyzdy. Qorshaǵan ortany lastamaýǵa árkim múddeli bolyp, sony qadaǵalasa, tabıǵatqa keler zıan men tóner qaýip anaǵurlym azaıar edi. Qazirgi tańda Qazaqstanda da Eýropa elderindegideı tamaq qaldyqtaryna, plasmassa, selofan paketke arnalǵan bólek qoqys jáshikteri qoıylyp júr. Biraq ony durys qoldanyp, ereje saqtap júrgender az. Kóbi barlyq qoqysty "laq" etkizip, bir jáshikke qotara salady. Órkenıetti eldegideı buqaranyń sanasy óspeı, tabıǵatqa janashyrlyq sezimmen qaramaı, istiń ońǵa basýy qıyn. Elimiz mejelep otyrǵan otyz damyǵan eldiń sapynan kóriný úshin tehnologıalyq múmkindigimizben qatar, eldiń mádenıeti men sanasy da kenje qalmaýy tıis.

"Jasyl ekonomıkaǵa" kóshýdiń memlekettik tujyrymdamasy bar. Kóptegen irgeli ister qolǵa alynýda. Endi ózimizdiń, urpaǵymyzdyń bolashaǵy úshin "jasyl ekonomıkaǵa" jalpy bolyp jumylar kez jetti.

Pikir qaldyrý

Qatysty Maqalalar