1812 jyly ótken soǵysqa qatysqan qazaqtar týraly arhıv málimetteri paıda boldy Bul týraly check-point.kz saıty jarıalady. Parıjdi basyp alý kezindegi Orynbor jáne Oral polkiniń kóp bóligi kishi júz qazaqtarynan quralǵan.
Áskerı vedomstvonyń qujattary boıynsha, soǵysqa keminde 3-5 myńnan astam qazaq qatysqan. Soǵys kezinde erlik kórsetkeni úshin berilgen nagradalar men raporttar saqtalǵandyqtan birneshe qazaqtyń aty-jóni belgili boldy:
Iakov (Jaqyp) Belákov — kishi júzden shyqqan 3-shi Orynbor kazak polkiniń maıory; Parıjge deıin birneshe joryqqa qatysqan. Kýtýzovtyń ózi nagradtaǵan.
Nıkolaı (Kazybaı) Chernysh — 4 kazak polkiniń komandıri. Parıj mańynda qaza tapty. Áýlıe Anna jáne Áýlıe Djordj ordenderimen marapattaldy.
Ákim Býlatov, Maılybaıuly — Borodıno shaıqasyna qatysqan. Napoleonnyń eski gvardıasyna shabýyl jasaý kezinde qaza tapty.
Karynbaı Zyndaǵululy —1-shi Teptár polkiniń jaýyngeri; Borodıno shaıqasynda kórsetken erligi úshin kúmis medalimen marapattaldy.
Murat Qulshoranuly — horýnjıı áskerı ataǵyn ıelengen; 1812 jyly 27 shildede kavalerıalyq qaqtyǵysta erligimen kózge túsken.
Eris Azamatuly — horýnjıı áskerı ataǵyn ıelengen; Platova jasaǵynyń qatarynda bolǵan.
Boranbaı Shashýbaıuly — Romanova aýylyndaǵy shaıqasta erligimen kózge tústi.
Yqsan Aýbakıruly — esaýyl áskerı mártebesiniń ıegeri; Romanova aýylyndaǵy shaıqasta erligimen kózge tústi.
Saǵıt Hamıtuly — esaýyl áskerı mártebesiniń ıegeri; III dárejeli Áýlıe Anna ordenimen marapattalǵan.
Narynbaı Janjıgıtuly — Áýlıe Djordj ordenimen marapattalǵan jaýynger ári aqyn; Parıjge deıin birneshe joryqqa qatysqan.
Ámen Baıbatyruly — jaýynger-batyr Parıjdi basyp alǵany úshin kúmis medalmen marapattaldy.
Bul áskerge qatysqan qazaqtardyń bir bóligi ǵana. Kóbiniń esimi resmı qujattarda saqtalmaǵan.
Qazaqtardyń esimi nelikten umytyldy?
- Ásker tizimderinde etnıkalyq eseptiń bolmaýy: qazaqtardyń kóbisi kazaktar nemese teptárı dep jazyldy.
- Ataýlardy orystandyrý: Jaqyp Iakovqa, Qazybaı — Nıkolaıǵa aınaldy, bul olardyń qazaq ekeni týraly aqparatty joıdy.
- Keńestik tarıhnama 1812 jylǵy soǵysty "orys" jeńisi dep sanaýdy jón kórdi, al dala halyqtarynyń úlesi eleýsiz qaldy.
"1982 jylǵy soǵysqa qazaqtardyń qatysqany týraly tarıhı derekter umtylsa da, bul - eýrazıalyq tarıhtyń eń mańyzdy bóligi. Bul tarıhı derekti zertteý qazirgi zamanǵy Qazaqstan men Reseı arasyn jaqyndastyra túsiredi. Sondaı-aq Parıj basqynyna qatysqan qazaq jaýyngerlerin izdeýge túrtki bolady", dep jazǵan Ermek Nıazov.
