Qazaqstanda repatrıanttardyń (qandas) jeke múlkine qatysty mindetti tólemder men alymdardy tóleýden bosatýdy qarastyratyn normatıvtik-quqyqtyq aktiler bekitilip, jekelegen túzetýler qabyldanǵan. Sonymen, «Halyqtyń kóshi-qony týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń 2011 jylǵy 22 shildedegi № 477-IV Zańy 23-babynyń 4-1 tarmaǵyna sáıkes etnıkalyq qazaqtar jáne olardyń otbasy músheleri (qandas) Qazaqstan Respýblıkasynyń aýmaǵyna kelgen kezde Qazaqstan Respýblıkasynyń halyqaralyq sharttaryna jáne (nemese) keden zańnamasyna sáıkes, kólik quraldaryn qosa alǵanda jeke paıdalanýǵa arnalǵan múlkine kedendik tólemderdi tóleýden bosatylady, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi .

«Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy kedendik retteý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń 2017 jylǵy 26 jeltoqsandaǵy №123-VI Kodeksiniń            354-babynyń 2-tarmaǵyna sáıkes eger Qazaqstanǵa turǵylyqty turýǵa, qonys aýdarýǵa nıeti bar repatrıanttar (qandas) nemese jeke tulǵalar Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqtyń kedendik aýmaǵyna taýarlar ákeletin bolsa jeke paıdalanýǵa arnalǵan taýarlarǵa qatysty kedendik bajdar, salyqtar tólenbeıdi.

Budan basqa, osy qujatta 351-baptyń 17-tarmaǵyna sáıkes Qazaqstan Respýblıkasyna turǵylyqty turýǵa qonys aýdarýǵa, bosqyn, repatrıant (qandas)  mártebesin alýǵa nıeti bar sheteldik jeke tulǵanyń ótkizetin jeke paıdalanýǵa arnalǵan taýarlaryna qatysty ýaqytsha saqtaýǵa ornalastyrylatyn taýarlarǵa tólem qarastyrylmaǵan.

Atalǵan zańdardyń halyqaralyq sharttarǵa sáıkestigine qatysty aıtar bolsaq, kórsetilgen tarmaqtar Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaq isiniń qaǵıdalaryna qaıshy kelip qana qoımaı, Eýrazıalyq ekonomıkalyq komısıa keńesiniń «Jeke paıdalanýǵa arnalǵan taýarlarǵa baılanysty jekelegen máseleler týraly» (3-qosymsha) 2017 jylǵy 20 jeltoqsandaǵy                          № 107 sheshimimen bekitilgen, olarǵa sáıkes Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaq eline turǵylyqty turýǵa qonys aýdarǵan bolyp tanylǵan sheteldik jeke tulǵa kedendik bajdar men salyqtardy tóleýden bosatyla otyryp kez kelgen ádispen kólik quralyn ákele alady. Negizgi talaptar mynaǵan kelip saıady.

Kedendik jáne salyqtyq jeńildikterdi berý sharttary:

– kólik quraly jeke paıdalaný úshin qoldanylýy tıis;

– jeńildikter kóliktiń árbir túriniń 1 birligine beriledi (jeńil avtokólik, motokólik, tirkeme);

– Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqtyń kedendik aýmaǵyna aldyńǵy turǵan elden ákelý qonys aýdarýshynyń qujaty berilgen kúnnen bastap 18 aıdan keshiktirilmeı júzege asyrylady;

– jeke paıdalanýǵa arnalǵan kólik quraldary 6 aıdan kem emes merzimde nemese Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqqa múshe memlekette bekitilgen ózge de asa qatań merzim ishinde jeke menshikte bolatyn (mysaly, Reseıde merzim         12 aıdan kem emes);

– buryn mundaı jeke tulǵa Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqtyń kedendik aýmaǵyna ákelýdi júzege asyrmaǵan.

Otandastardy ákeletin kólik quraldaryna kedendik tólemder men salyqtardy tóleýden bosatý boıynsha Reseı praktıkasy:

Reseı Federasıasyna turǵylyqty turýǵa qonys aýdaratyn jeke tulǵalar Shetelde turatyn otandastardyń Reseı Federasıasyna óz erkimen qonys aýdarýyna járdem etý jónindegi memlekettik baǵdarlama qatysýshysynyń kýáligine ıe bolsa kedendik tólemder men salyqtardy tólemesten bir kólik quralyn ákelýge quqyǵy bar. 

Bul rette tehnıkalyq reglament (Eýro 4-ten tómen emes ekonomıkalyq klassqa sáıkestigi) atalǵan baǵdarlama boıynsha Reseıge ákelinetin avtomobıl tehnıkasyna áreket etpeıdi. Buǵan qosa, kádege jaratý alymy da baǵdarlama qatysýshylary ákeletin kólik quraldaryna qatysty tólenbeıdi.

Mysal. Reseıde kólik quralyn tirkeý jáne esepke qoıý úshin qonystandyrýdyń memlekettik baǵdarlamasy boıynsha eń aldymen kelgendigi týraly federaldyq kóshi-qon qyzmetin habarlandyrýy qajet (shetel azamattary úshin Reseıde ýaqytsha turýǵa ruqsat alý – ÝTR 3 jylǵa beriledi). Budan ári kedendik qyzmetke ÝTR, tólqujat, baǵdarlama qatysýshysynyń kýáligin, kóliktiń tehnıkalyq tólqujatyn kórsetý qajet. Osydan keıin qatysýshy KQT (kólik quralynyń tólqujaty) alady. Memlekettik jol qozǵalysy qaýipsizdiginiń ınspeksıasyna kólik quralyn tirkeý (memlekettik nómir alý) úshin KQT, tólqujat, ÝTR, baǵdarlama qatysýshysynyń kýáligi, kólik quralyna arnalǵan saqtandyrý polısi, memlekettik bajdyń tólengendigi týraly túbirtek qajet. Nátıjesinde kólik quralyn ÝTR sıaqty 3 jyl merzimge tirkeıdi.

Qazaqstan men Reseıde repatrıanttardyń kólik quraldaryn rásimdeýi kezinde jeńildikter berý máselesin zerdeleý barysynda eki memlekette de repatrıanttardy qoldaý qarastyrylǵandyǵy anyqtaldy, degenmen eki elde qabyldanǵan tetikterdiń aıyrmashylyqtary bar. Reseıde normatıvtik-quqyqtyq aktiler qarapaıym ári naqty túsindirilgen (reseı zańnamasynda jeńildikterdi alý prosedýrasy anyq jáne túsinikti, al qazaqstandyq normatıvtik-quqyqtyq aktilerde kedendik tólemder men salyqtardan bosatý tetikteri kúrdeli ári júıesiz túsindirilgen. Sonymen, Qazaqstanda qabyldanǵan zańdar men kodekster kólik quralyn tirkeý kezinde kádege jaratý alymyn tólemeýge túsiniksiz jaǵdaıda múmkindik bere me jáne olardyń avtokólikteriniń ekologıalyq klassy Eýro 4 talaptaryna sáıkes kelmese ne isteý kerek?

Nátıjesinde, repatrıanttarǵa Qazaqstanǵa kólik quraldaryn ákelý kezinde kedendik bajdar men salyqtardy tóleýden bosatýǵa bas tartqanda, olar avtokólikti bastapqy tirkeýden ótýge jáne ony esepke qoıýǵa mindetti (tómendegi aqparatty qaraý).