Qazirgi ýaqytta qazaqstandyq jáne halyqaralyq sarapshylar pýly jasyl ekonomıkaǵa kóshý jáne úzdik qol jetimdi tehnologıalar prınsıpterin talqylaýda. Árbir óndiristik nysan ózdigimen jumys istep jatyr. Tehnologıalyq aýdıt júrgizip, zerttelgennen keıin qaı tehnologıany engizý kerek ekendigi belgili bolady.

«Halyqaralyq «jasyl tehnologıalar» jáne «ınvestısıalyq jobalar» ortalyǵy» AQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary Maqsut Ábilqaıyrovtyń aıtýynsha,  halyqaralyq «jasyl tehnologıalar» jáne ınvestısıalyq jobalar ortalyǵy jyl saıyn jasyl tehnologıalardy engizý, jasyl ınvestısıalardy tartý boıynsha konferensıa ótkizedi.

– Parıj kelisimi aıasynda ár el qorshaǵan ortany, áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵdaıdy jaqsartý úshin qajetti ekologıalyq standarttardy engizýi kerek. Qazaqstan jańa Ekologıalyq kodeks aıasynda úzdik joǵary tehnologıalardy engizýge umtylýda. Úzdik qol jetimdi tehnologıalar prınsıpin engizý qajettiligi týraly norma aıtyldy. Biz Eýropalyq Odaqtyń, Reseı Federasıasynyń, Ońtústik-SHyǵys Azıa elderiniń tájirıbesin qabyldaımyz. Búgingi tańda kez-kelgen mekemeden tartylatyn kez-kelgen ınvestısıa ekologıalyq tazalyqty qamtamasyz etýi kerek. Iaǵnı, shetelden tartylǵan ár dollar ekologıalyq saraptamadan ótýi kerek. Barlyq qarajat ekologıalyq standarttarǵa saı bolýy kerek: energıa tıimdiligi bolýy, CO2 (kómirqyshqyl gazy) shyǵaryndylaryn azaıtýy kerek. Bul biz jaýap beretin bizdiń ortalyqtyń ekinshi baǵyty, – dedi Maqsut Ábilqaıyrov.

Úzdik qol jetimdi tehnologıalar qaǵıdatyn engizý máselesi uzaq merzimdi jáne aýqymdy proses ekenin atap ótken jón. Halyqaralyq «jasyl tehnologıalar» jáne ınvestısıalyq jobalar ortalyǵy bul jumysty byltyrdan beri júrgizip keledi.

Kelesi jyldan bastap shaǵyn, orta jáne mıkro kásipkerlikti qarjylandyrý úshin «jasyl» qarjyny belsendi túrde tartý bastalady. Iaǵnı, eger jobany qarjylandyrýǵa ınvestısıa tartylsa, onda kásiporyn belgili bir talaptarǵa saı bolýy kerek, mysaly CO2 shyǵaryndylaryna baǵyttalǵan bolýy múmkin, nemese eger kompanıa jabdyq satyp alsa, ol energıany únemdeýi kerek degen sıaqty.

Munymen qosa, múddeli kásiporyndar QR Ekologıa, geologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligi, «Báıterek» ulttyq basqarýshy holdıńi jáne «Damý» kásipkerlikti damytý qorymen baılanysqa shyǵa alady. Halyqaralyq jasyl tehnologıalar men ınvestısıalyq jobalar ortalyǵy da keńes berýge daıyn ekenin jetkizdi.

Koronavırýstyq pandemıa ekonomıkanyń turaqty modelderine kóshý qajettigin kórsetti. Osy modelderdiń biri birneshe jyldan beri aıtylyp kele jatqan «jasyl» ekonomıka bolyp sanalady.

«Kıpr» analıtıkalyq tobynyń jetekshisi Erlan Smaıylov EAEO elderindegi ekonomıkalardyń qurylymdary uqsas bolǵandyqtan, ekologıalyq problemalarǵa kózqarastar uqsas degen pikirde.

– Artyqshylyǵy – Qazaqstan problemalarǵa nazar aýdarady. Memlekettiń mindetteri oryndalýda – normatıvtik jáne ákimshilik shekteýler qoıylyp, tıisti baqylaýshy organdar kompanıalarǵa nemese halyqqa ekologıalyq standarttardy saqtaýǵa májbúrlep, syndarly retteýshi qysym jasaıdy. Osy baǵytta odan ári jumys júrgizilýde. Bul týraly Qazaqstan Prezıdentiniń qyrkúıektegi joldaýynda naqty kórsetilgen, – dedi ol.

Nátıjesinde kompanıalar qorshaǵan ortaǵa kóbirek ınvestısıalaı bastady. Ekologıa, geologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrliginiń málimetteri boıynsha byltyr jer qoınaýyn paıdalanýshylar tehnologıalardyń ekologıalyq tazalyǵyn jaqsartýǵa 174 mıllıard teńge ınvestısıalady. «Jasyl» ekonomıkanyń bolashaǵy týraly aıtatyn bolsaq, bul másele ózekti kún tártibinde bolýy jáne jańartylatyn energıa kózderi jobalary odan ári iske asyrylýy mańyzdy.

Al 22 qazanda Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń qatysýymen Ulttyq senim keńesiniń tórtinshi otyrysy ótken bolatyn. Ulttyq senim keńesiniń múshesi Arman Qashqynbekov jańa tetikterdi engize otyryp, 2030 jylǵa deıingi ulttyq turaqty damý baǵdarlamasyn jasaýdy usyndy:

– Ulttyq senim keńesi bir jyldan astam ýaqyt ishinde óziniń qundylyǵy men ózektiligin dáleldedi. Bizdiń azamattarymyzdyń ómirine áser etken kóptegen ártúrli usynystar qaraldy jáne iske asyryldy. Memleket basshysy óziniń Joldaýynda aıtqan turaqty damý jáne jasyl ekonomıka taqyryby qazirdiń ózinde HHİ ǵasyrdaǵy qoǵamnyń alǵa jyljýynyń ajyramas bóligi bolyp tabylady. Turaqty damý degenimiz – bolashaq urpaqtyń óz qajettilikterin qanaǵattandyrý qabiletine nuqsan keltirmeı, qazirgi urpaqtyń qajettilikterin qanaǵattandyrý, – dedi ol.

Ulttyq senim keńesi 2030 jylǵa deıingi onjyldyqqa arnalǵan ulttyq damý baǵdarlamasyn ulttyq deńgeıdegi jobalardy keńeıtý maqsatynda ekojúıe, jabyq ekonomıka sıaqty jańa tetikter men termınderdi engize otyryp ázirleýdi usynyp otyr. Prezıdenttiń bıylǵy Joldaýynda jáne Úkimet otyrysynda sóılegen sózinde ulttyq parkterdi damytý, ekotýrızm, ekologıalyq bilim, janýarlardy qorǵaý jáne t.b. sıaqty turaqty damý men jasyl bastamalarǵa erekshe nazar aýdarylǵany belgili.

Sonymen qatar, Qazaqstan 4 jyl buryn Klımattyń ózgerýi týraly Parıj kelisimin ratıfıkasıalady jáne biz osy arqyly 2030 jylǵa qaraı kómirqyshqyl gazynyń shyǵaryndylaryn 15% tómendetýge mindetteme aldy.

Jaqynda iri qalalardaǵy aýa sapasy týraly máseleleleri talqyǵa salyndy. Munda Ulttyq senim keńesi qalalardaǵy qazirgi aýanyń sapasyn anyqtaý jáne ekonomıkalyq yntalandyrý men taza aýa men ınfraqurylymǵa ınvestısıalardy damytý úshin Ekologıa mınıstrligi, BUU-nyń Qazaqstandaǵy Damý baǵdarlamasy jáne «Talap» aýa sapasy ortalyǵy arasynda birlesken aýa sapasy jobasyn usyndy.