Qańtar oqıǵasynan keıin qylmystyq kodekstiń 287-baby 4-tarmaǵy boıynsha (qarý tasymaldady) kúdikke ilinip, qamaýda otyrǵan Nurbolat Smaǵulov jáne Baqtıar Taıshovvtyń áıelderi kúıeýlerin úsh aptadan beri kórmegenin, kúshtik qurylymdar tarapynan kóptegen zańsyzdyqtar bolǵanyn aıtady.
Nurbolat Smaǵulov pen Bahtıar Taıshov tanys adamdar. Ekeýi de Almaty oblysy Eńbekshiqazaq aýdanynyń turǵyny. Nurbolat – Esik qalasynda, Bahtıar – Qazaqstan aýylynda turady. Bulardan bólek aýdannyń taǵy úsh turǵyny osy bap boıynsha aıyptalyp otyr.
Áıgerim Musaǵulova kúıeýi Nurbolat Smaǵulov 25 qańtar kúni túngi ýaqytta qajylyqtan oralǵan tanysyn áýejaıdan kútip alǵannan keıin qańtar oqıǵasyna qatysy bar degen kúdikpen ustaldy dep otyr.
Aıtýynsha, kúıeýi ustalǵannan keıin beıtanys nómirden habarlasyp, úılerine Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń adamdary keletinin eskertken.
– Kúıeýim habarlasqanda daýsy birtúrli shyǵyp turdy. Men onyń sóıleý tonyn bilemin ǵoı. Ar jaǵynda basqa adamdar tyńdap turǵanyn, maǵan eriksiz sóılep jatqanyn sezdim. Kúıeýime "jýrnalıserge habarlasyp, jazyqsyz adamdy qamap jatqanyn jetkizemin" dedim jylap. Ol "jaraıdy, óziń bil" dep telefon tutqasyn qoıa saldy. Erteńinde kúıeýimdi izdep, qalaǵa shyqtym. Biraq ári izdep, beri izdep taba almadyq. Men qalada júrgende keshki 5-ter shamasynda arnaıy organnan adamdar kelip, úıdiń astan-kestenin shyǵarypty. Ábden tintý júrgizgen. Úıdiń esigin buzyp kirgenderi kórinip tur. Men úıge kelgenimmen, olar tyǵatynyn tyǵyp, salatynyn salyp ketetinderin bildim. Sóıtip túngi 12 jarymda úıge kelsem, esikti mórlep ketken, – deıdi ol.
Áıgerim Musaǵulova kúıeýiniń qaltasynan ustaǵan kezde 3 oq tabylǵanyn, ony organ qyzmetkerleri ózi salǵan bolýy múmkin dep sanaıdy.
– Kúıeýimdi 26 qańtardan beri kórmedim. Aýyryp qaldy ma dep qatty ýaıymdaımyn. Davlenıesi bar, júregi aýyrady. Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń ǵımaraty aldynda bir apta úmitpen júrdim. Biraq kezdesý de, sóılesý de múmkin bolmady. Olar úıimizden qarý tabyldy, kúıeýimniń qaltasynan oq tabyldy degenimen qoımaı, sherýge qatysty dep te aıyp taǵyp otyr. Esik qalasynan shyqpaǵan adamǵa qalaı ǵana aıyp taǵýǵa bolady?, – deıdi Áıgerim Jumaǵalıqyzy.
Áıeli "Qamshy" portalyna júgingen ekinshi kúdikti Baqtıar Taıshovty shetelge ushar aldynda qonaqúıden ustap alyp ketken. Gúlsinaı Bektursyn 25 qańtarda balasyn emdetý úshin ári saýda-sattyq salasyndaǵy shaǵyn otbasylyq kásipteriniń sharýalarymen Túrkıaǵa baraıyn degenderinde reıs ýaqyty 3 ret keıinge shegerilip, qonaqúıge turaqtaǵanyn jetkizdi.
– Biz reıs ýaqyty aýysqanyn áýejaıǵa kelgende biraq bildik. Sodan bıletti qaıtaryp, Eır-Astananyń keshki saǵat 5:55-tegi reısine bılet taptyq. Qalada úıimiz bolmaǵandyqtan kesh batqansha júremiz be dep áýejaı jaqtaǵy qonaq úıge ornalastyq. Sosyn qonaq úıden kelesi reıske endi shyǵaıyn dep jatqanda telefonymyzǵa taǵy da reıs ýaqyty aýysqany týraly habarlama keldi. 5:55-tegi reısimiz túngi 9-ǵa aýysypty. Taǵy da kúttik. Sodan keshki 9-ǵa deıin birshama ýaqyt bolǵandyqtan "GÝM" saýda úıindegi kıim dúkenimizdi kórip qaıtpaq boldyq. Sóıtip keshki 7-ler shamasynda áýejaıǵa qaraı shyqtyq. Jolda reıs tańǵy 10:00-ge aýysqany týraly taǵy da habarlama keldi. Bir kúnde 3 ret reıs ýaqyty ózgergenine tańbyz. Taǵy da tosý kerek. Sodan Kók bazarǵa jaqyn mańdaǵy "Túrkistan" qonaq úıine turaqtadyq. Sol jerde tamaq iship, qonaq úıge kelip demalyp, jatqanbyz. Túngi 2-ler shamasynda áldekimder esikti qatty tarsyldady. Kúıeýim esikti ashpaqshy bolyp edi, men mas adamdar shyǵar dep ashqyzbadym. Biraq olar da kete qoımady. Odan beter tarsyldatyp, tebe bastady, – dedi ol.
Gúlsinaıdyń aıtýynsha, esikti eshkim ashpaǵan soń syrttaǵylar bólmege basa kóktep kirip kelgen. Sóıtse, olar OMON qyzmetkerleri bolyp shaǵady. Kóz aldynda kúıeýi men shyǵaryp salý úshin júrgen inisiniń qolyn qaıyryp, uryp-soǵyp, jerge tize búktirip otyrǵyzǵan.
– OMON-dar kúıeýime kúsh kórsetip, myltyǵymen basynan urdy, aıaǵynan tepti. Maǵan "Sen balańa qara" dep avtomattaryn basyma taqady. Qoryqqanymnan atyp jiberer dep aıtqandaryn istedim. Óıtkeni prezıdent Toqaevtyń "eskertýsiz atyńdar" degen buıryǵy bar. Kúıeýimdi arashalaıyn desem, myna jaqta balam qalyp qalady, balama qaraıyn desem kúıeýimdi qınap jatyr. Bir jaǵynan kúıeýimniń qaltasyna birdeńe salyp jiberme degen qorqynysh boldy. Sálden keıin bir adam jaqyndap, ózin ulttyq qaýipsizdik komıtetinenmin dep tanystyrdy. Aty-jóni múldem esimde qalmapty. Esimde qalǵany kúıeýimniń atyn atap, 287-bap boıynsha kúdikke ilingenin aıtqany. Meni syrtqa shyǵýymdy surady. Biraq men dalaǵa shyǵýdan bas tarttym. Avtomattaryn kezep, áıtpese atamyn degendeı ıshara tanytty. Kıinip, balamdy da kıindirip telefonymdy almaqshy boldym. Biraq olar qolymdy qaıyrdy da telefonymdy alyp, laqtyryp jiberdi. Ózimshe sol jerde vıdeo túsirmek bolǵanmyn. Sóıtip OMON-dar kıimimdi de kıgizbesten ıterip-ıterip dálizge qaraı qýyp shyqty. Olar balamnyń baryn da eskergen joq. Dálizde 2 saǵattaı turdym. Maǵan basqa bólmege baryńyz dedi. Biraq men barmaımyn dep qasarysyp turyp aldym. Olar meni dálizde myltyqpen kúzetip turdy. Kúıeýim men inim ishte qaldy, – dedi ol.
Jábirlenishý áıeldiń sózinshe, sol ýaqytta bólmedegi kereýetiniń astynan qarý-jaraq, oq tabylǵan.
– Qarýdy ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń adamdary qasaqana qoıyp otyr. Bólmede qarý bolmaǵanyn bilemin. Olar shkafta turǵan kýrtkany alyp, kimniń kýrtkasy ekenin surady. Kúıeýimniń kýrtkasy qaısysy ekenin bilgennen keıin qaltasynan "geroın" tabyldy dep, ótirik alyp shyqty. Eger de olar shynymen kýrtkadan kúdiktense, kimniń kýrtkasy dep suramas edi. Meni bólmeden shyǵaryp jibergennen keıin ishte ne bolǵanyn bilmeımin. Tek kúıeýimniń "Meniki emes ol, meniki emes" degen ashshy daýsyn estidim. Sóıtsem, olar sol ýaqytta tósektiń astynan gúldi-gúldi paketten myltyq, 1 rasıa, 5 oq taýyp alypty. Bizde ondaı zattar túgili chemodan bolmaǵan. Balamyzdyń kıimin salǵan kishkentaı sýmkamen ǵana kóship júrdik. Eger de ózimizben birge chemodanymyz bolsa, oǵan da jala jabatyn edi. Biraq biz chemodandy "kamera hranenıaǵa" qaldyryp ketkenbiz. Tipti bizde ondaı zattar bolǵan kúnniń ózinde áýejaıǵa bılet alýǵa barǵanda-aq ustap alýshy edi. Bylaı qarasaq, olardyń taýyp alǵandary logıkaǵa syımaıdy. Kúni boıy aeroportta shapqylap júrgende ondaı sýyq qarýdy qalaı alyp júrýimiz múmkin. Eger bolǵan kúnniń ózinde aeroportta anyqtalatyn edi ǵoı. Zańsyzdyqtar, bassyzdyqtar kóz aldymyzda boldy, – deıdi Gúlsinaı Bektursyn.
Kelinshek "quzyrly organ qyzmetkerleri qonaqúıde kúıeýine "tabylǵan qarý-jaraq meniki" dep kúshtep moıyndatyp, eki vıdeo túsirip aldy" dep otyr. Keıinnen OMON-dar inisin jiberip, kúıeýin ózderimen alyp ketken.
– Olar aqyr sońynda kinási joq adamdy "terrorıst" qylyp shyǵarady. 26-sy kúni tańǵy saǵat 6-da kúıeýimdi qınap, qonaqúıde 2 ret vıdeo túsirip aldy. Barlyq kináni májbúrlep moıyndatqan. Kúıeýimdi alyp ketkeli, meni suraqqa alyp, kúmándi zattardyń tabylýyn ózimizge japty. Tipti maǵan "siz kúıeýińizben qandaı da bir kelisimge kelip alǵansyz" dep uıalmaı jala jaýyp otyr. Kúıeýimdi alyp ketkennen keıin oqıǵanyń qalaı bolǵanyn qonaq úıdiń vıdeokamerasynan qaramaqshy bolǵanbyz. Alaıda admınıstrator "eshteńe joq" dep basyn alyp qashty. Jazbany kórsetkisi kelmedi. Sóıtip men aýylǵa kelip, balamdy úıge tastap kettim. Kúıeýim KNB-nyń tergeý ızolátorynda ekenin bildim. OMON-dar kúıeýimdi alyp ketken kezde maǵan tıesili 2200 dollar aqsha, 2 kóligimniń kiltin, kaspıı gold kartochkamdy, Aıfon 12 pro mah uıaly telefonymdy alyp ketti. Meniń jeke zattarymdy áli kúnge deıin bermeı otyr. Ol qarajat Túrkıaǵa balamnyń emine arnaıy jınaǵan aqshamyz edi. Men prokýrorǵa balamdy emdetý úshin bara jatqanym týraly anyqtamalyq qaǵazdy kórsettim. Qazir bizde kúndelikti kúnkóriske aqsha qalmady. Ózimiz saýda-sattyq jasap, úsh otbasyny asyrap otyrǵan jandarmyz, – deıdi ol.
Gúlsinaı qalada júrgende úıine OMON-dar kelip, tintý júrgizgenin jetkizdi. "Iesiz úıdiń syrtynan qarý-jaraq salynǵan sýmka taýyp alǵan. Mundaı zattar úı aýlasynan tabylýy múmkin emes" dep senbeı otyr. Sózinshe, bul da "qasaqana" jasalǵan is bolýy yqtımal.
– 26-sy kúni aýyldaǵy ıesiz úıimizdi tintip, úı aldynda OMON-dar órip júrgenderin aıtty. Sodan enem úıimizge qonýǵa kele jatsa, esik aldy toly OMON-dar eken. Enem olarǵa aıqaı salyp, ne istep júrgenderin suraǵan. Olar kúıeýimdi "qarý-jaraq tasyǵan" dep aıyptap, úıge tintý júrgizgen. Az ýaqyttan soń olar "mine, taýyp aldyq" dep aıdalada turǵan ot jaǵatyn úıdiń ústinen sýmka alyp shyǵypty. İshinde qarý-jaraqtar, telefon, dýbınka bar eken. Mıtıńke qatysty zattardyń bárin ákelip, bizdiń úıdiń aýlasynan taýyp alǵandaı úıip qoıǵan. Ustalǵan 5 adamnyń barlyńynyń úıine birdeı sýmka salyp, "úılerinen kúdikti zat tabyldy" dep alyp shyqqan. Endi ne isterisizdi bilmeımiz. Úkimet nege osylaı dármensiz áıeldi qańǵyrtyp qoıady? Men balama júgiremin be, kúıeýime júgiremin be? Qazir kúıeýimnen góri balamnyń jaǵdaıy múshkil. Tez arada emdetpese, asqynyp ketedi. Eger kúıeýimdi shyǵarmasa, aqshamyzdy qaıtarmasa, ózime qol jumsaımyn. Maǵan bulaı ómir súrýdiń ne keregi bar... Balam aýrýshań, kúıeýim qamaýda. Adamdy ábden basynyp bitti. Adamdar kinásiz ólip-tirilip jatsa da bularǵa báribir, – deıdi Gúlsinaı Bektursyn.
Kelinshek kúıeýin ustap áketkeli múldem kórmegen. Tek advokat arqyly halin bilip otyr. Aıtýynsha, birinshi kúni tergeý ızolátorynda uryp-soqqan.
– Olar kúıeýimdi birinshi kúni uryp-soqqan. Kúıeýimniń halin bileıin desem kezdestirmeıdi. Prokýratýraǵa da ótinish jazdym. Jaýap bolmady. Advokatym men oqıǵa ornynda bolǵannan keıin tek kýáger retinde kýálik etetinimdi aıtty, – deıdi ol.
Pikir qaldyrý