Qazaqtyń kıimin keńestik kezeńde túsirilgen fılmderdegi kóılektermen shatastyrmaý kerek. Ústinde jeńi men etegi uzyn búrmeli kóılek, kishkene qyz bolsa, shashynda sholpy, turmysqa bergen qyzynyń basynda jelek, ájesinde kımeshek bolǵan. Jańa qabyldaǵan zańda másele bastaǵy búrkelgende emes, túpki sanadaǵy dinı túsinikpen kúresýdi kózdegen. Biraq dinı saýaty az adamdar Qudaıǵa seniminen jik-jikke bólingen eki tarapty shatastyryp alýy ábden múmkin.

Q.Toqaev mekteptegi oramal tóńiregindegi daýǵa qatysty pikir bildirgen soń endigi kezekte Mádenıet jáne aqparat mınıstri Aıda Balaevanyń sózi talqyǵa túsip jatyr. Qoǵamdyq oryndarda hıdjab kımeńder degen talabynyń artynda ne jatyr?

"Din máselesi ózekti bola bastady. Másele halyqtyń dindarlyǵynda emes, dinı saýatsyzdyǵynda. Dástúrli emes dinı aǵymdardyń dástúrli aǵymdarmen qatar qanshalyqty belsendi jumys istep jatqanyn kórip otyrmyz. Sondyqtan mınıstrlik úsh baǵytta jumys istep jatyr. Bul destrýktıvti materıaldardy anyqtaý maqsatynda áleýmettik jelilerge táýlik boıy monıtorıń júrgizildi. 1 qańtardan qyrkúıektiń sońyna deıin terorızm men dinı ekstremızmdi nasıhattaý qaǵıdattaryn qamtıtyn 14 860 materıal anyqtaldy", – dedi Balaeva.

Ol bul iske teologtar, jurtshylyq, sarapshylar men qoǵamdyq uıymdar tartylady dep ýáde berdi. Elimizdiń din týraly zańy da ózgeredi. Ol qataıtylýy múmkin. Atap aıtqanda, qoǵamdyq oryndarda hıdjab kıýge tyıym salynady.

"Eń bolmaǵanda qoǵamdyq oryndarda. Men bul tájirıbeni búkil álemde kórip júrmin. Óıtkeni bul ulttyq qaýipsizdik máselesi. Qoǵamdyq oryndarda betin bólek jaýyp turǵan jerdi taný óte qıyn. Bul taǵy da birge zertteletin bolady. "Biz ýákiletti organ retinde osy baǵyttaǵy jumystardy kúsheıtip, osy baǵytta zańnamalyq normalardy qataıtýǵa kúsh salamyz", – dedi mınıstr.

Birinshi kezekte jalpy taraptan alsaq, qoǵamdyq orynda ashyq júrýdi talap etý kóp narazylyqqa ákelýi múmkin. Dinı shart boıynsha, kerisinshe áıel adam úıinde qalaǵan kıimin kıip, syrtqa shyqqanda oranady. Bundaı talappen dıstrýktıvti aǵymdaǵylardy tyıa almaımyz. Dástúrli baǵyttaǵy oramal taǵatyn qyzdarǵa kesirimiz tıip ketedi. Kópshilik eki taraptyń aıyrmashylyǵyn syrttaı uǵyna almaıdy. Bul jerde hıdjab emes, nıkab dep betti tumshalaý ekenin anyq aıtý kerek edi. Zańdy júzege asyramyn dep qoǵamdaǵy ár adam umtylyp, qarapaıym qyzdarymyzdyń basynan oramaldy julyp almasyna kim kepil? Dinı jaǵdaı asqynǵan shet elderde qyz balalar kóshede erkin júre almaıtyn deńgeıge jetken.

Osy sózimizge dálel bolatyn jaǵdaı ózge emes, májiliste bolǵan. Jınalystan shyqqan depýtat Aıgúl Quspanǵa suraq qoıǵan jýrnalıs «Saláfıt emessiz be?» dep oǵash suraqpen tarpa bas salǵan. Meshitke barǵanda taqqan qoıý kók tústi oramalyn meńzep, dinı ustanymyna shek keltirgen. Depýtatqa osylaı shabýyl jasaǵanda, qarapaıym qyzdardyń jaıy ne bolmaq?

– Qazaqtyń jas qyzdary mını ıýbka, jyrtyq djınsy kımegen, narkotık tartpaǵan. Keı adamdar bilse de, bilmese de saláfıt dep aıta salady. Bireýdiń janyna, júregine kirip-shyǵa almaısyz. Bunyń bári halyq arasyna iritki salady. Bas basymyzben bólinip ketsek, syrttan kelgen jaý bir kúnde ala salady. Kımeshek pen oramalda qıyndyq joq. Másele qoǵamdyq dıalogta, tazalyqta. Arǵy apa-ájelerimiz kımeshek kıgen, balıǵat jasyna tolǵan qyzdar oramal taqqan, – dep jaýap qaıyrǵan depýtat tilshiniń qıturqy ár suraǵyna dinı orta men qarapaıym adamdar arasyn bólmeýdi, qylmys pen zorlyq-zombylyq eki tarap ókilderinen de shyǵyp jatqanyn aıtty.

Hıdjab degen – búrkený. Bul tarapqa keń, uzyn kıim kıetin, oramaldaǵy qyzdar da kirip ketedi. Qarapaıym jeńi uzyn kıimdegi qyzdardy tek oramal taǵady dep aıta alamyz. Al oramaldy qazaqta bolmady dep joqqa shyǵara almaımyz. QR Konstıtýsıasynda: «Adamnyń jáne azamattyń óz quqyqtary men bostandyqtaryn júzege asyrýy basqa adamdardyń quqyqtary men bostandyqtaryn buzbaýǵa, konstıtýsıalyq qurylys pen qoǵamdyq ımandylyqqa nuqsan keltirmeýge tıis», dep jazylǵan.

Meıli, qysqa kısin, meıli etegi uzyn bolsyn – bul ár adamnyń óz erki! Kıim dindarlyqtyń syrt kórinisi, al biz ishki kórinisi – teris ustanymdarmen kúresýimiz qajet!