ونى انىقتاۋ ءۇشىن اۋەلى ءبىلىمنىڭ مانىنە ءۇڭىلىپ كورەيىك. وكىنىشكە قاراي، ءبىز ماماندىقتى دا بىلىمگە جاتقىزىپ ءجۇرمىز. جاتقىزىپ جۇرگەنىمىز جوق، جالپى ءبىلىمدى سول دەپ قابىلدايمىز. سوندىقتان ماماندىق الۋ ءۇشىن شەتەل اسىپ كەتەتىندەردى دە ءبىلىم الىپ ءجۇر دەپ ويلايمىز. بىلگەن ءجون. ول – ءبىلىم ەمەس.
ءمان بەرسەك، ءبىلىمدى بىزگە جەتى اتاسىنا دەيىن بالاعاتتاپ جۇرەتىن سسسر بەرەتىن. ءسسسر-دىڭ كادىمگى ورتا ءبىلىمىن اۋزىن ايعا بالاپ جۇرگەن شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارى دا بەرە بەرمەيتىن. الايدا بۇل ويدى نوبەل سىيلىعىن نەگىزىنەن شەتەلدىكتەردىڭ الۋى جوققا شىعارىپ كەلدى. ءبىراق ءبىز ولاردىڭ تەك كاسىبي تۇرعىدا عانا العا شىققانىنا جەتە ءمان بەرە قويعان جوقپىز. ال ونى ءبىز، جوعارىدا دا ايتقانىمىزداي، ءبىلىم ساناتىنا قوسپادىق.
جارايدى. ءبىز مۇنى وي جارىسى ءۇشىن ايتتىق دەلىك. ءبارىن ءبىلىم دەپ-اق قابىلدايىق. ال، سوندا ادامزات نە ۇتتى؟ جالپى ءسىز ءوزىڭىز قول جەتكىزگەن بىلىمىڭىزدەن نە ۇتتىڭىز؟ شەتەل اسىپ كەلگەندەر نە ۇتىپ جاتىر؟ ءبىز الىپ جاتقان بىلىمدەر قانداي ماقساتقا نەگىزدەلگەن؟ سول يەلىك ەتكەن ءبىلىم نەگىزىندە قۇرىلاتىن الدىڭعى قاتارلى وزىق مەملەكەت (ءبىز ونى قۇرىلادى دەپ سەنەيىك) قانداي دەڭگەيدە بولادى؟ سول – ادامزات ارمانىنىڭ كوكجيەگى مە؟
ءبىز بۇل ساۋالداردى تالداماي-اق قويالىق. ءوزىڭىز دە اڭعارعانىڭىزداي ول «ءبىلىمنىڭ» ەشقايسىسى اللاتانۋعا قىزمەت ەتپەيدى. ءتىپتى ونى تانۋدى قاجەت دەپ تە سانامايدى. ءبىز مۇنى جاي ءبىلىم يەسىن انىقتاۋ ءۇشىن ايتىپ وتىرمىز. ال ەندى ءسىز وسىنداي قوعامداعى ءدىني وقۋ ورىندارى، ونىڭ اتتارىن ايتىپ مەنى قورقىتپاي-اق قويىڭىز، اللاتانۋعا قىزمەت ەتەدى دەپ ويلايسىز با؟ الەمدىك دەڭگەيدە بيلىك جۇرگىزىپ وتىرعان الپاۋىت جۇيە سوعان شىنىمەن جول بەرە مە؟ بىلگەن ءجون. ولار اللانى وزدەرى قۇرعان قوعامعا ۇيلەسەتىندەي نەگىزدە تانىتادى. سوندىقتان ول وقۋ ورىندارىن تۇگەسكەن ماماندار دا الگى قوعامعا قىزمەت ەتەدى. ءاۋ باستان سولاي. ال، اللانى شىن مانىندە تاني العاندار ۇدايى قۋدادالىنىپ وتىرادى. ءبىز ءبىلىم يەسى دەپ سول قۋدالانىپ جۇرگەن ادامدى ايتامىز.
ۇعىنىقتىلىق ءۇشىن ءبىر اۋىز ءسوز قوسايىق. ءتىل – قاتىناس قۇرالى. بۇل – بوگدە تىلگە قاتىستى قابىلدانۋى ءتيىس انىقتاما ەدى. شىنتۋايتىنا كەلگەندە انا ءتىلى – ۇلتتىق بولمىس. سوندىقتان بوگدە تىلدە ءتىلى شىققان بالا تەك سول ۇلتتىڭ پەرزەنتى بولادى. مۇنى ءسوز ورايىنا قاراي ايتتىق. ايتپاعىمىز، وزگە ءجۇز ءتىلدى مەڭگەرسەڭ دە ول تەك قاتىناس قۇرالى قىزمەتىن اتقارادى. ال ءبىز ونى ءبىلىم دەپ ەسەپتەيمىز. ماسەلەنى وسىلاي سارالاساق، وندا سول ءتىلدى جەتىك بىلەتىن حالىقتىڭ ءبارىن دانىشپان وي تۇيۋگە بولادى. ءبىز مۇنى پالەنشە تۇگەنشەلەردى اراب ءتىلىن بىلگەندىگى ءۇشىن ءبىلىم يەسى كورەتىندەرگە قاراتا ايتىپ وتىرمىز. سونداي-اق قۇران جاتتاعان قاري دا ءبىلىم يەسى بولا المايدى. راس، ول يگەرگەن نارسەلەر ءبىلىم يەسىنە قىزمەت ەتەدى. مىنە، وسى جەردە ءبىلىم يەسىن تانۋ اقيقاتتىڭ ايقىندالۋىنا جول اشادى. سەبەبى، ۇيرەنگەن ءتىل مەن جاتتاعان قۇران ىبىلىسكە دە قىزمەت اتقارا بەرەدى. ءبىز ونىڭ اتىن سىپايىلاپ «ادامزات ارمانداعان قوعام» دەپ قويدىق. ءبىزدىڭ ول قوعامنان گورى اڭعال-ساعال قازاقى اۋىلدى اعساي بەرەتىنىمىز سوندىقتان. ونىڭ ۇستىنە ول اۋىلدا ءداستۇرلى ءدىن بار ەدى. «يشان» دەگەن اتقا يە ءبىلىم يەلەرى ءار اۋىل سايىن توردە وتىراتىن. وكىنىشكە قاراي، ءبىز ولاردىڭ ورنىن كاسىبي ماماندارمەن الماستىرۋعا كۇش سالىپ كەلەمىز. بۇل – قوعامنىڭ قالاۋى. ال حالىقتىڭ قالاۋى – ءداستۇرلى ءدىن. وسى ەكى قالاۋ ۇيلەسكەندە قوردالانعان ءدىني ماسەلەلەر دە ءوز شەشىمىن تابادى.
قۇديار ءبىلال
پىكىر قالدىرۋ