اۋداندا وتكەن جىلدارعا قاراعاندا وزگەرىس ەلەۋلى. 
بيىل «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىن ورىنداۋدىڭ تاجىريبەلىك كەزەڭى باستالعان جىل. وسىعان وراي سارقان اۋدانىندا  اتقارىلعان ىستەر اۋقىمدى. ەلدى مەكەننىڭ ەكونوميكالىق ءوسىمى دە ءونىمدى. ۇلت جوسپارىنىڭ «يندۋستريالاندىرۋ جانە ەكونوميكالىق ءوسىم» اتتى ءۇشىنشى باعىتىن جۇزەگە اسىرۋدا ينۆەستيسيا تارتۋ جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ نەگىزگى مىندەتى بولىپ تابىلادى. اعىمداعى جىلدىڭ ءۇش توقسانىندا ەكونوميكادا قول جەتكىزىلگەن قارقىن ساقتالعان. اۋدانداعى ءىس-شارالاردىڭ بارلىعى نەگىزگى باسىمدىقتى ءوندىرىستىڭ تومەندەمەۋىنە، جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا، حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن ءارى قاراي كوتەرۋگە باعىتتالعان. اۋداندا ينۆەستورلارعا قولداۋ كورسەتۋ، سونداي-اق، كوزدەلگەن زاڭنامالىق دەڭگەيدە زاڭدى تۇلعالار ءۇشىن ينۆەستيسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ جۇمىستارى جاسالۋدا. اتاپ ايتقاندا «LOYALMATY GROUP» ج ش س «اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىن جانە ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن ءوندىرۋ ماقساتىندا اگروونەركاسىپتىك كاسىپورىن سالۋ» جوباسىنا لەپسى اۋىلدىق وكرۋگىنەن جەر ۇسىنىلعان. قازىرگى ۋاقىتتا كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلىپ جاتىر. سونداي-اق «اقتوعاي رەسايكلينگ» ج ش س «اقتوعاي تاۋ-كەن بايىتۋ كومبيناتىنىڭ ونەركاسىپتىك الاڭدارىنان جانە ۆاحتالىق قالاشىقتاردان ءونىم قالدىقتارىن شىعارۋ جانە قايتا وڭدەۋ» جوباسى دا ىسكە اسۋدا. «100 قادامدى» جۇزەگە اسىرۋ باعدارلاماسى اۋدان كاسىپكەرلەرى ءۇشىن ۇلكەن مۇمكىندىكتەر تۋعىزۋدا. اتاپ ايتقاندا،  رۇقسات بەرۋ قۇجاتتارى قىسقارتىلدى، يندۋستريالدى ايماقتاردا جەر تەلىمدەرىن بەرۋ ارەكەتتەرى جەڭىلدەتىلدى، ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىم دايىندالدى. سارقان اۋدانى كورىكتى جەرلەرىمەن دە ەل ەسىندە ەكەنى بەلگىلى. سوندىقتان مۇندا تۋريستىك ساپارعا شىعاتىن شەتەلدىكتەر كوپتەپ تارتىلۋدا. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۋريستىك سالاسىن دامىتۋدىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسى بويىنشا اۋداندا  24 تۋريستىك ينفراقۇرىلىم بار. قازىرگى ۋاقىتتا سارقان فيليالىنىڭ «وسينوۆايا»، «ۇلكەن باسقان»، «تۇقىمباق» ورمانشى ۇيلەرىندە كەلۋشىلەردى قابىلدايتىن 35 ورىندى 3 دەمالىس ورنى جابدىقتالعان. 
بۇگىندە وڭىردە بالقاش كولىنىڭ جاعالاۋىنان باستالاتىن  تۋريستىك مارشرۋتتىڭ باعىتىن ازىرلەۋ قولعا الىنعان. بالقاش كولىنىڭ جاعالاۋى – لەپسى اۋىلىنداعى م. تولەبايەۆ اتىنداعى مۇراجاي،  كيەلى كوتەنتاۋىپ كەسەنەسى، قايالىق ارحەولوگيالىق قالاشىعى، م. جۇمابايەۆ اتىنداعى «ولكەتانۋ» مۇراجايى، چەركاسسك قورعانىسى مۇراجايى جاڭا تۋريستىك باعىتتار بولىپ بەلگىلەنگەن. بولاشاقتا مۇندا 14 تۋريستىك مارشرۋتتىڭ پاسپورتى جوسپارلانۋدا. 

اۋدان ورتالىعىنداعى ساپارىمىز «سامال» شارۋا قوجالىعىنداعى قانت قىزىلشاسىن جيناۋ بارىسىن كورۋدەن باستالدى.  كولىكتەن تۇسكەنىمىزدە كوزىمىزگە ىلىنگەن تىنىمسىز تىرلىكتەن تۇرعىنداردىڭ ىسكە بەكەم، جۇمىسىنا مىعىم ەكەنىن بايقادىق. ەرمەك قالييەۆ باسشىلىق ەتەتىن شارۋا قوجالىعىنىڭ تابىسى شاش-ەتەكتەن. اتالمىش شارۋا قوجالىعى 1997 جىلى قۇرىلىپ، 2012 جىلى تۇقىم شارۋاشىلىعى ستاتۋسىن العان. سودان بەرى جۇمىسى ءونىمدى، تابىسى بەرەكەلى. شارۋا قوجالىعىنىڭ 1004 گەكتار اۋىلشارۋاشىلىق جەرى بار. اعىمداعى جىلى 7 گەكتارعا قانت قىزىلشاسى، 50 گەكتارعا كۇزدىك بيداي،  361 گەكتارعا ارپا، سونداي-اق  مايبۇرشاق جانە كوپجىلدىق ءشوپ سەبىلگەن. مۇندا 35 ادام ەڭبەك ەتەدى. كەلەسى بولىپ نازارىمىز تۇسكەنى جاستاردىڭ قۋانىشى بولعان «جاستار ساياباعى». اتالمىش ب ا ق جاڭعىرتۋدان ءوتىپ، كىرەبەرىسىندە كوزگە بىردەن ىلىگەتىن جۇرەكشە قويىلعان. قالا اكىمىنىڭ قولداۋىنىڭ ارقاسىندا جۇزەگە اسقان تەمىردەن جاسالعان ءساندى كورىنىستەر ساياباقتىڭ ءمانىن ارتتىرىپ تۇر. سونادايدان كوزگە ىلىككەن تابىسۋ ورىندىعى دا ب ا ق كەلبەتىن كىرگىزگەن. سونداي-اق بۇل جەردە جاستارعا ارنالعان جازعى بي ورتالىعى، روللەر كلۋب قاراستىرىلعان. ايتارلىعى بارلىق جۇمىس جاستاردىڭ باستاماسىمەن اعا بۋىنىڭ قولداۋىمەن ىسكە اسقان. 
اۋدانداعى جاعىمدى جاڭالىقتىڭ ءبىرى – قالا تۇرعىندارىنا ءۇي سالۋ ءۇشىن بەرىلەتىن جەرلەردى وڭدەپ، جارىق تارتىپ، سۋ كىرگىزۋ جۇمىستارى. جوسپار بويىنشا  بۇل يگىلىكتى ءىس اعىمداعى جىلدىڭ سوڭىندا اياقتالماق. قالا ورتالىعىندا 26،6 گا. جەردە ينجەنەرلىك-كوممۋنيكاسيالىق جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر. ناتيجەسىندە بەرەكەلى ءىس باستالىپ، جەكە مەنشىك تۇرعىن ۇيلەر قۇرىلىسى قولعا الىنعان. جول ايرىقتارى بەلگىلەنىپ، كارىز جۇيەلەرىنىڭ ترانشەياسى قازىلۋدا. ءقازىر دە كارىز جۇيەسىنىڭ 20 قۇدىعى ورناتىلىپ بىتكەن. مۇندا 16  قۇرىلىسشى جانە 6 ءتۇرلى تەحنيكا – كۇن-تۇن تىرشىلىك ەتۋدە. 

اۋدان بويىنشا الدىڭعى ورىننان كورىنەتىن ءبىلىم وردالارى  جەتەرلىك. سونىڭ ءبىرى  ن. وستروۆسكيي اتىنداعى مەكتەپ-ليسەيى. ءبىلىم ساپاسى دا، ماتەريالدىق جاعدايى دا جوعارى. مەكتەپ ديرەكتورى كۇلشات مۇقاشيەۆا جاڭا تەحنولوگيالىق كابينەتتەرىن كورسەتتى. مەكەمە 1872 جىلى ءتورتجىلدىق باستاۋىش مەكتەپ بولىپ جۇمىسىن باستاعان. ءبىلىم ساپاسىن باستى ورىنعا قويعان مەكتەپكە 1993 جىلى ليسەيلىك ستاتۋس بەرىلگەن. ءۇش قاباتتان تۇراتىن ءبىلىم ورداسى جوندەۋدەن ءوتىپ، جاڭعىرتۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىندە جارقىراپ-اق تۇر. مەكتەپتىڭ قىسقا قالاي قامدانعانىن دا سۇرادىق. عيمارات سۇيىق وتىنمەن جىلىتىلادى. كوزبەن كورگەنىمىزدەي جىلىتۋ ماۋسىمىنا دا ساقاداي-ساي. ايتا كەتەرلىگى ءبىلىم ورداسىنىڭ باسشىسى بۇرىننان قۇرىلعان مەكتەپ ىشىندەگى مۇراجايدى قايتا جانداندىرىپ، جاڭارتىپ جەكە كابينەت اشقان. ول جەردە مەكتەپ قۇرىلعالى بىتىرگەن تۇلەكتەردىڭ ءاتى-جونى، سۋرەتتەرى مەن جەتكەن جەتىستىكتەرى جازىلعان قۇندى قاعازدار بار ەكەن. 

وتكەن جىلى ءىسىن باستاعان «سارقان جىلۋ» مەملەكەتتىك كوممۋنالدىق كاسىپورنىنىڭ جۇمىسى كوڭىل قۋانتادى. 
بىلتىر قۇرىلىس جۇمىستارى تولىعىمەن اياقتالىپ، ورتالىق جىلۋ قازاندىعى قولدانىسقا بەرىلگەن بولاتىن.  اتالعان جىلۋ قازاندىعىندا ءارقايسىسىنىڭ جالپى قۋاتتىلىعى 6،5 گكال قۇرايتىن، 3 سۋ قازاندىعى ورناتىلعان. ولاردىڭ جالپى قۋاتتىعى 19،5 گكال قۇرايدى. ونىڭ ەكەۋى  نەگىزگى جۇمىستى اتقارسا، بىرەۋى قوسالقى كومەك كورسەتەدى. وتكەن جىلى  جالپى اۋدانى 35 مىڭ شارشى مەتردى قۇرايتىن 32 عيماراتقا جىلۋ بەرىلگەن بولاتىن. ال بيىل ولاردىڭ قاتارى        24 عيماراتقا تولىقتى. بىلگەنىمىز اعىمداعى جىلى ورتالىق جىلۋ جۇيەسىنە تاعى دا قوسىمشا جالپى اۋدانى 15 مىڭ شارشى مەتردى قۇرايتىن  كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇي، 1 زاڭدى تۇلعا،  دۇكەن،  اۆتوجۋۋ ورتالىعى جانە 15 جەكە تۇرعىن ءۇي قوسىلىپتى. سونداي-اق، اۋداندا شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتىپ، «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020»، «جۇمىسپەن قامتۋ جول كارتاسى – 2020»، باعدارلامالارىن ءتيىمدى پايدالانىپ، جۇمىستارىن جانداندىرعان كاسىپكەرلەر دە جەتەرلىك. سولاردىڭ ءبىرى – قۇرىلىس ماتەريالدارى مەن جيھازداردى ساتاتىن «اسەمگۇل» ساۋدا ءۇيى. مۇندا تۇرعىندارعا قولايلى بارلىق جاعداي قاراستىرىلعان. تۇتىنۋشىلار تاۋاردى 1-3 جىل كولەمىندە نەسيەگە دە الۋعا  مۇمكىندىگى بار. بريفينگ بارىسىندا اۋدان باسشىسى وڭىردەگى اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستاردىڭ نەگىزگى باعىتتارىنا توقتالىپ، تىلشىلەر تاراپىنان قويىلعان سۇراقتارعا   جاۋاپ بەردى. «100 ناقتى قادام – ۇلت جوسپارىن» جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ءتورت قارجىلاندىرۋ كوزى جۇمىس ىستەيدى. 

ۇلتتىق قوردان، رەسپۋبليكالىق، جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن جانە جەكەمەنشىك ينۆەستيسيالاردان قۇيىلعان قارجى ءوڭىر وركەندەۋىنە جۇمسالۋدا. جارقىن جوبالاردى اتاپ وتكەن اۋدان اكىمى  الدا وتە اۋقىمدى جۇمىس كۇتىپ تۇرعانىن  تىلگە تيەك ەتتى. العا قويعان ماقساتتارعا قول جەتكىزۋ ءۇشىن جۇمىلا ەڭبەك ەتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. ءيا، سارقانداعى ءبىر كۇندىك  ساپارىمىزدى وسىلاي تامامدادىق. قاي قىرىنان الساق تا اۋدانداعى اۋقىمدى جۇمىستار كوز قۋانتىپ، كوڭىل شاتتاندىرادى. جەتكەن جەتىستىكتەر مەن جۇيەلى جۇمىستىڭ كوپ ەكەندىگىن اڭعارىپ قايتتىق. 

قۇرالبەك ءسابيتوۆ، «جەتىسۋ» گازەتى