الەم ەلدەرىندەگى بالەت
بالەت — ويدى قوزعالىس، دەنە قيمىلى ارقىلى كورسەتەتىن بي ونەرى. العاشىندا يتاليانىڭ توي-دۋماندارىندا پايدا بولعان ءبيدىڭ بۇل ءتۇرى ەۋروپا ەلدەرىنە جىلدام تارادى. حح عاسىردا بۇل ونەر شىعىس ەلدەرىنە دە جەتتى. الايدا، مۇسىلمان مەملەكەتتەرى بالەتتى حارام ساناپ، جاقسى قابىلدامادى. مۇنىڭ سەبەبى دە جوق ەمەس. «بالەت ونەرى يسلام ءدىنىنىڭ قاعيدالارىنا قايشى كەلەدى، نيۋ ستيلىندەگى ونەردى، ياعني جالاڭاش ادامدار بەينەسىن ناسيحاتتايدى. بالەت بيلەيتىندەردىڭ كوپشىلىگى قىز بالالار. ال بالەت قىزداردىڭ دەنساۋلىعىنا زيان» دەگەن پىكىرلەر ءجيى ايتىلادى. كوپتەگەن حالىقتاردىڭ مەنتاليتەتىندە ەر ادامنىڭ بيمەن شۇعىلدانعانى جات سانالادى. پاچكا دەپ اتالاتىن بالەتمەيستەرلەرگە ارنالعان كيىم ادامنىڭ ءمۇسىنى بويىنشا لايىقتاپ تىگىلەدى جانە ادام تەرىسىمەن تۇستەس بولادى. بۇل دا بالەتكە تىيىم سالۋعا سەبەپشى بولعان.
بالەت دەنساۋلىققا زيان با؟
دارىگەر-گينەكولوگ باعدات ابديلماجيتوۆا: بالەتتىڭ دە، كوركەم گيمناستيكانىڭ دا، سپورتتىڭ دا قىزدىڭ دەنساۋلىعىنا ەش زيانى جوق. جاس قىزداردىڭ كوپشىلىگىن «بالەتپەن اينالىسقاننان قىزدىعىم جويىلىپ كەتپەيدى مە؟» دەگەن سۇراقتار الاڭداتادى ەكەن. بۇل – قاتە تۇسىنىك. قانداي سپورت تۇرىمەن، قانداي بيمەن اينالىسسا دا، ارينە، قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاپ جۇرگەن ءجون. ءبىراق، قىز بالاسىنا بالەتتىڭ زيانى جوق دەپ تولىق نەگىزدە ايتا الامىن.
بالەتتى تەك جاستار بيلەيدى
بالەتتىڭ تاعى ءبىر كەمشىلىگى — ومىرلىك كاسىپ ەمەس. بالەت ارتىستەرىنىڭ جاسى شەكتەۋلى. سوندىقتان، وسى سالادا جۇرگەن جاندار ورتا جاستان اسقان سوڭ جۇمىسسىز قالادى. كەڭەس زامانى كەزىندە بالەت ارتىستەرى 38 جاستا زەينەتكە شىعاتىن. زەينەتكە شىقسا دا، ساحنادا بيلەپ جۇرەتىندەرى بولعان. ال الەم ساحنالارىندا 40 جاستان اسقان بالەت ارتىستەرى بار. بالەت — سۇلۋلىقتى تالاپ ەتەتىن ونەر بولعاندىقتان، ونداعى ءبيشىنىڭ فيزيكالىق جاي-كۇيى اسا ماڭىزدى. سوندىقتان، ءقازىر جىلدان-جىلعا بالەت تەاترلارىنىڭ ترۋپپاسى جاسارىپ كەلەدى.
وزگە ەلدىڭ توپىراعىندا تۋعان بالەت ونەرى قازاق حالقىنىڭ دۇنيەتانىمىنا سايكەس كەلمەيدى دەپ جاتادى. دەسە دە، 1938 جىلى «قالقامان − مامىر» تۋىندىسىمەن تۇساۋى كەسىلگەن قازاق بالەتى تالايلاردى ءتانتى ەتتى. بۇگىندە قازاق بالەتى ەۋرازيالىق كەڭىستىكتەگى بالەت ونەرىنىڭ كوشباسشىسى ەكەندىگىن دالەلدەدى.
اۆتورى: دانا ماراتوۆا
پىكىر قالدىرۋ