الەمنىڭ قىرىقتان استام ەلىندە 5 ميلليوننان استام قازاق تۇرادى. ءبىزدىڭ الىستاعى اعايىنعا كومەكتەسىپ جاتىرمىز دەپ جيىرما جىل بويى جار سالعانىمىز تەك قانا ولاردىڭ وسىمدىك پايىزىن كوشىرىپ اكەلۋمەن عانا شەكتەلىپ وتىر. ال ەندى جيىرما جىلدا تاعى دا ءبىر ميلليون قازاقتى كوشىرىپ الامىز دەسەك تە، ودان ارى ءبارىبىر تاعى دا 5 ميلليون قازاق جاۋدىرەي قاراپ قالا بەرەدى. 
بۇگىندە سول «جاقىندا بولسا الىس، الىستا بولسا جاقىن وتىرعان» قانداستارىمىزدىڭ حال-كۇيىنە ۇڭىلەر بولساق ويلانىپ-تولعاناتىن ماسەلە ءالى دە بولسا شاش-ەتەكتەن. بىتىرگەنىمىزدەن بىتىرمەكشى – قولعا الاتىن قوماقتى جۇمىسىمىز ءتىپتى دە كوپ. 

ءبىر ميلليوننان استام ەتنيكالىق قازاعى بار ەجەلگى كورشىمىز رەسەيدە ءبىر عانا قازاق مەكتەبىنىڭ بولۋى دا قابىرعانى قايىستىرادى. ءتىپتى ەندىگى جەردە ءبىز لاتىن الىپبيىنە كوشكەندە رەسەيدە وتىرعان باۋىرلارىمىزبەن رۋحاني بىرلىگىمىز ءتىپتى دە الىستاي بەرەدى دەگەن ءسوز. 

رەسمي دەرەكتەر بويىنشا، سوڭعى جيىرما جىلدىڭ ىشىندە ىشكى قىتايدان 45 ميلليون حالىق شىڭجاڭعا قونىس اۋدارىپتى. وسى ولكەدەگى 400-گە جۋىق تازا قازاق مەكتەبىندە 2008-2009 وقۋ جىلىنان باستاپ ساباقتار جاپپاي جۇڭگو تىلىندە وقىتىلا باستاعان. وزدەرىنىڭ وقۋ جۇيەسى بويىنشا اتى «قوس ءتىلدى» وقىتۋ دەپ اتالعانىمەن، شىن مانىندە، «قازاق ءتىلى» مەن «ادەبيەت» پانىنەن باسقا پاندەردىڭ بارىندە ساباق ءبىر عانا تىلدە (قىتايشا) جۇرىلەدى. قازاق تىلىندە بىردە-بىر بالاباقشانىڭ بولماۋىنا بايلانىستى قىتايشا وقۋ ءۇردىسى قازاق مەكتەپتەرىنىڭ تابيعي تۇردە جابىلۋ جاعدايىن تۋعىزدى. بۇرىن قازاق مەكتەپتەرى ۇلتتىق دەنەشىنىقتىرۋ جانە ۇلتتىق ءان-بي، كۇي، ايتىس، ويۋ-ورنەك سەكىلدى كوركەمونەر ساباقتارىنا ايرىقشا ءمان بەرىپ، ۇلتتىق ءسالت-داستۇر، نانىم-تانىم، كيىم-كەشەك، ۇلت تاريحى جونىندەگى ءبىلىم جاستاردىڭ بويىنا دارىپ جاتاتىن ەدى. ال ءقازىر مەكتەپتەردىڭ بىرىگۋىمەن بۇل ءۇردىس جويىلىپ، ءاتى-جونى قازاق بولعانمەن، ءتۇر-تۇلعاسى، كيىم-كەشەگى، ويلاۋ جۇيەسى قىتايلاردان اۋمايتىن اتى قازاق، زاتى جۇڭگو جاڭا بۋىن پايدا بولدى. قازىرگى تاڭدا مۇنداي وقۋ ورىندارىندا دومبىرا ويناپ، كۇي تارتا بىلەتىن بالانى تابۋ تۇگىلى ۇرپاقتار اراسىنداعى بايلانىستىڭ ءۇزىلۋى، قازاقى بولمىس پەن ءسالت-داستۇردىڭ وزگەرۋى، انا ءتىلىنىڭ ءوشۋى سەكىلدى ۇلتتىڭ جويىلۋ فاكتورلارى قالىپتاسىپ ۇلگەردى. 

كورشى باۋىرلاس وزبەكستاندا 500-گە جۋىق قازاق مەكتەبىنىڭ جارتىسى جابىلدى، قالعاندارى ارالاس مەكتەپتەرگە اينالدى. مۇنىڭ ءوزى بۇل ەلدەردەگى قازاق ەتنوسى ون بەس-جيىرما جىلدىڭ اينالاسىندا تولىعىمەن تىلىنەن دە، دىلىنەن ايىرىلادى دەگەندى بىلدىرەدى.

ال ءسالت-داستۇر، ءتىلى قازاقشا ساقتالىپ، سونى وزدەرىنىڭ ۇلكەن مەرەيى ساناپ كەلگەن موڭعولياداعى قازاقتاردىڭ باسىنا دا تۇمان ءۇيىرىلدى. جاقىننان بەرى موڭعولدانعان قازاق جاستارىنىڭ «ءبىلىم جۇيەسى ءبىرىڭعاي – موڭعول ەلىنىڭ تەستتىك جۇيەسىنە باعىنۋى كەرەك» دەگەن ءوتىنىشىن وپ-وڭاي قابىلداۋعا بەيىمدەلگەن ونداعى وقۋ باسقارمالارى ەندىگى جەردە وقۋلىقتارىن تەك قانا موڭعول تىلىندە باسىپ شىعارۋدى قولعا الا باستادى. ولاي بولسا ونداعى قازاقتاردىڭ دا «ولەر كۇنى تاياۋ». 
ال ەۋروپا ەلدەرىنە شاشىلعان قازاقتار ونسىز دا كۇن ساناپ ارى قاراي كەتىپ بارا جاتىر.
ەندەشە، از عانا ادام ەمەس، 5 ميلليون ساندى ۇستاپ وتىرعان باۋىرلارىمىزدىڭ جانىنا شيپا بولارلىق دارۋمەندى قايدان تابامىز؟ ولاردى قالاي قۇتقارۋ كەرەك؟

قىلىشىنان قان تامعان كەڭەس وداعى زامانىندا قازاقتىڭ قازاقتىعىن امان الىپ قالعانى – ولاردىڭ ءانى، كۇيى، كىتابى، ساحنالىق شىعارمالار توڭىرەگىندەگى كينو، تەاترى، راديو-تەليەۆيزياسى جانە دە سونبەگەن ۇلتتىق رۋحى ەدى. ول تۇستا قازاق مەكتەپتەرى بۇتىندەي جابىلماعانىمەن، ۋاقىت وتە كەلە قازاقتاردىڭ ءوز انا مەكتەبىن مەنسىنبەي، تابيعي تۇردە «مەملەكەتتىڭ يەسى، مادەنيەتتىڭ كوكەسى» سانالعان ورىس مەكتەپتەرىنە بۇيرەك بۇرۋى قالىپتاسقان-دى. وعان «ءدىننىڭ ۋلى اپيىنعا اينالعانىن» قوسىڭىز. وسىنداي قيىن كۇندە دە جوعارىدا اتالعان ونەر جانە مادەنيەت سالاسىنداعى قازاقىلىق ولاردىڭ جانىن ساقتاپ قالدى. ال ەۋروپا قازاقتارى جالعىز اللادان عانا مەدەت سۇرادى. ءتىلىم امان قالماسا دا، ءدىنىم امان بولسىنشى دەگەندى رۋحاني تىرەككە اينالدىردى. كوزى ءتىرى كونە قارتتار بالالارىن قاراشىعىنداي قورعادى. قازاق مەكتەپتەرى جوق دەمەسەڭ، العاش ات باسىن تىرەگەگەن باۋىرمال تۇرىك حالقى ولاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ورتاسىنان شۋاعىن اياعان جوق. باسقا مۇسىلمان ەلدەرىندە دە تىلدەن باسقا وگەيلىگى از بولدى. شەت جۇرتتاعى شەر كوكىرەك قانداستارىمىز ۇرپاق تاعدىرىن الاڭداي باستاعاندا، اللا كوكتەن سۇراعانىن جەردەن بەرىپ قاسيەتتى قازاق شاڭىراعى بوي كوتەردى. 

ال «قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاتىپ جاتىرمىز» دەگەن مىنا بەيبىت كۇندە ەندى ولارعا قول ۇشىن قالاي بەرەمىز؟ قيىن زاماندا ساقتاپ كەلگەن التىننىڭ سىنىعى، اسىلدىڭ قيىعى كەلەشەك ۇرپاققا قالاي اماناتتالادى؟

بارىنە دە «جوق-جوق!»، «قيىن-قيىن!»، «مۇمكىن ەمەس!» دەگەن سەكىلدى سەنىمسىزدىك پەن ۇمىتسىزدىككە تولى جاۋاپ بەرگەننەن گورى، وزىمىزدە بار مۇمكىندىكتەردى قاراستىرساق، قازاق حالقى ءوزىنىڭ التىن داۋىرىنە قادام قويعان بۇگىنگى كۇندە جۇرەكتەن شەشسە، قولىنان كەلەر تەڭدەسىز كۇش-قۋاتقا يە.

تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىنگى جەردە الىستاعى اعايىننىڭ رۋحاني قاجەتىن قاناعاتتاندىرادى دەگەن سەنىممەن دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى ءبىراز يگى شارالارعا مۇرىندىق بولىپ ەدى. اسىرەسە مارقۇم قالداربەك نايمانبايەۆتىڭ تۇسىندا داۋىرلەگەن بۇل ۇيىم ءوزىنىڭ تاريح الدىنداعى قارىز بەن پارىزىن دا وتەگەندەي بولدى. دەگەنمەن سوڭعى جىلدارى اتالعان ۇيىم زامانا اعىمىنان كەيىن قالدى دا، شەتتەگى قازاقپەن بولعان رۋحاني بايلانىس مەيلىنشە قۇلدىرادى. ءتىپتى شەتتەگى قازاقتى جىلىنا ءبىر بارىپ قايتاتىن «كۋروت ايماعى» ساناۋشىلاردىڭ كەسىرىنەن اتالعان ۇيىمنىڭ جۇمىسى ىرىقسىز كۇيگە ءتۇستى. كوشى-قونعا قاتىستى قۇزىرەتتى ورگاندار سان مارتە وزگەردى. مارتەبەسى وسكەنى سول، ءساتسىز قادامدارعا كوبىرەك جول بەردى. ءسويتىپ باعىنۋعا ءتيىستى رۋحاني كەڭىستىگىمىزدىڭ ءورىسىن ءوز قولىمىزبەن تارايتتىق. ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟

جاڭادان جاساقتالىپ جاتقان دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ جاڭا باسشىلىعىنان كۇتەر ءۇمىت كوپ. 

اۋەلى الەمدىك تاجىريبەلەرگە زەر سالساق، وركەنيەتتى ەلدەر رەپاتريانتتاردىڭ ءوز ەلدەرىنە قونىس اۋدارۋىن ەڭ الدىمەن شەت ەلدەردە ۇيىمداستىرادى. ولاردا وتانىنا كوشىپ كەلگىسى كەلەتىندەردىڭ بارلىعى الدىن الا تىزىمدەلەدى. سوسىن بارىپ، ورنالاستىرۋ ماسەلەلەرىن تولىقتاي شەشىپ الىپ بارىپ قانا شاقىرادى. 

ال، وزگە جۇرتتا وتىرعان ءوز تۋىسقاندارىنا كومەكتەسۋدىڭ دە الەمدىك تاجىريبەسى از ەمەس. قانداستارىنا قول ۇشىن بەرۋدى پارىز ساناعان باۋىرمال ەلدەر شەت ەلدەگى ۇلتتىق مادەني ورتالىقتارىنا بيۋدجەتتەن ارنايى قارجى ءبولىپ، ناقتى قولداۋ جاساۋ ارقىلى وزگەنىڭ قۇشاعىنداعى ءوز ۇلتىنىڭ وكىلدەرىنە بەلسەندى كومەكتەر كورسەتە الادى. مىسالى، وڭتۇستىك كورەيا الماتىداعى ادك مادەنيەت سارايىن ساتىپ الىپ، كورەي مادەني ورتالىعىنا اينالدىردى. ال سولتۇستىك كورەيا بولسا جۇڭگو مەملەكەتىمەن ەڭبەك كەلىسىم شارتى ارقىلى ءار جىلى ءوز قانداستارىن توپ-توبىمەن ەلدەرىنە اكەلىپ مەرزىمدى ەڭبەك ەتتىرەدى. سول ارقىلى ولاردىڭ ۇلتتىق بولمىسىن ساقتاۋىنا، ءتىپتى ازداپ قونىس اۋدارۋىنا دا بەلگىلى دارەجە ىقپال كورسەتە الادى. گەرمانيا ەلى دە قازاقستانداعى نەمىس مادەني ورتالىقتارىنا ناقتى قارجىلاي كومەك كورسەتىپ كەلەدى. ءتىپتى ءوزىنىڭ «وتانى جوق» دەپ كەمسىتۋگە ۇشىراپ جۇرگەن ۇيعىر تۇرىكتەرىنىڭ دە ءار ەلدە (ءبىزدىڭ ەلدە دە) مادەني ورتالىقتارى بار. يزرايل مەن گەرمانيانىڭ وزىق تاجىريبەسىنە سۇيەنەر بولساق، ولار مەملەكەتكە الاقان جايعاننان كورى ۇلت پاتريوتتارى ارقىلى «ۇلتتىق كوشى-كون قورىن» قۇرۋ جولىمەن دە ءوز قانداستارىنىڭ مۇددەسىنە ءتيىمدى ءبىراز ماسەلەنى شەشىپ وتىر. جۇڭگو ۇلتى دا ءوز توپىراعىنداعى حالىق سانىنىڭ قاۋىرت ارتۋىنا بايلانىستى حان ۇلتى جۇمىسكەرلەرىن وزگە ەلدەرگە اپارىپ جۇمىستاندىرۋشىلارعا ءار ءتۇرلى قارجىلىق قولداۋ ءبىلدىرىپ وتىرادى.

جوعارىداعى تاجريبەلەردەن قاراعاندا قانداستارىمىزدى كوشىرىپ اكەلۋ ماسەلەسىنىڭ ەڭ الدىمەن سول ەلدەگى ەلشىلىكتەرىمىز ارقىلى ىسكە اساتىندىعىن باعامدايمىز. ال تاقىرىبىمىزعا وراي ايتار بولساق، سول ەلدەردەگى قانداستارعا كورسەتىلەر رۋحاني كومەك، ارينە، مادەني ورتالىقتار ارقىلى جۇزەگە اسادى. ەلشىلىك قىزمەتىنىڭ – سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ قۇزىرەتتىلىگندە بولۋىنا بايلانىستى ول وزگە ەلدىڭ ىشكى ىسىنە ارالاسا المايدى. ال قازاق مادەني ورتالىقتارىنىڭ ۇلت بىرلىگى ارقىلى اتقارار جۇمىسىنىڭ اياسى كەڭ. 

كەڭەستەر وداعىنداعى قازاقتاردىڭ ءتىلىن ساقتاپ قالعان ءان، كۇي، كىتاپ، كينو، تەاتر، راديو-تەلەديدار، قازاق مەكتەپتەرى... تاعى باسقالار دەگەندى جوعارىدا ايتىپ وتتىك. بۇگىنگى ءبىزدىڭ قولىمىزدا بار ەڭ ۇلكەن كومەك تە وسى ونەر مەن مادەنيەت سالاسىنداعى رۋحاني تىرەكتى پايدالانۋدى ەسكە سالادى. اسىرەسە، قوماقتى تۋىسقاندارىمىز وتىرعان جۇڭگو، رەسەي، وزبەكستان، موڭعوليا، قىرعىزستان سەكىلدى قاناتتاس-كورشىلەس وتىرعان ەلدەردىڭ بىزبەن ءار ءتۇرلى رۋحاني-مادەني قارىم-قاتىناستا بولۋىنىڭ نەگىزى باسىم.

بۇل جۇمىستى اتقارۋدىڭ ەڭ نەگىزگى العى شارتىنىڭ ءبىرى ەڭ اۋەلى ق ر ۇكىمەتى جانىنان «قازاق دياسپوراسى ورتالىعىن» قۇرۋدىڭ قاجەتتىلىگىن ۇقتىرادى. كەمىندە كوشى-قون كوميتەتىنىڭ جانىنىن «قازاق دياسپوراسىنىڭ مادەني ورتالىعى» سىندى ارنايى ءبولىم جۇمىس اتقارۋى كەرەك. وسى قۇرىلعان ۇيىم ءوز ەلىمىزدىڭ ۇكىمەتتىك جانە قارجىلىق مۇمكىندىكتەرىن پايدالانا وتىرىپ، قۇزىرلى مينيسترلىكتەرمەن تىعىز بايلانىس ورناتىپ، شەتتەگى قازاقتارمەن رۋحاني بىرلىك قالىپتاستىرۋ قاجەت. 

بۇل بارىستا قازاقستان تاراپى بايلانىس جاساۋشى ەلمەن ەكى جاقتى قارىم-قاتىناستاردىڭ كۇشەيۋىن جانە ستراتەگيالىق ارىپتەستىك قاتىناستاردى پايدالانا وتىرىپ، ونداعى قازاقتاردىڭ ءتول مۇددەسىنە ساي كەلەتىن جانە ۇلتتىق رۋحىن نىعايتاتىن جۇيەلى، نىسانالى جانە بايىپتى ساياسات جۇرگىزۋى قاجەت بولادى. مۇندا اسىرەسە مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى مەن ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ كومەگىنە كوپ زارۋلىك تۋادى. اتاپ اتيقاندا شەتەلدەگى قازاقتىڭ رۋحاني الەمىنە تىكەلەي اسەر ەتەتىن – كىتاپ، گازەت-جۋرنال، كينو، راديو-تەليەۆيزيا، ان-كۇي، بي، سۋرەت سىندى ونەر تۋىنىدارى، ءار ءتۇرلى مادەنيەت الماسۋلار، وقۋشىلاردىڭ بىر-بىرىنە بارىس-كەلىسى ارقىلى وتەتىن وليمپيادالارى، سپورتتىق باسەكە، ت.ب. 

قازىرگى زاماننىڭ ەڭ وتكىر اقپارات قۇرالىنىڭ ءبىرى ارينە، راديو-تەليەۆيزيا. ولاي بولسا، بىرىنشىدەن، قانداستار وتىرعان كورشىلەس ەلدەردىڭ «قازاق راديوسىن» تىڭداپ، «حابار»، «قازاقستان ۇلتتىق تەلەارناسىن» كورەتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، راديو-تەليەۆيزيادا شەتەل قازاقتارىنا قاتىستى (نەمەسە «شەتەلدەگى قازاقتار» دەگەن تاقىرىپپەن) ارنايى باعدارلاما اشۋ ءجون سەكىلدى. مۇمكىن بولسا وندا شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ وتكەن تاريحى، بۇگىنگى تىرلىگى، ايگىلى ادامدارى، بولاشاقتىق باعىتى كورسەتىلىپ وتىرۋى كەرەك. ءارى قانداستار تۇرعان سول ەلدەگى قازاقتاردىڭ راديو-تەليەۆيزيا تاراتۋ ورىندارىمەن ارنايى بايلانىسقا شىعىپ، قازاق ەلىندە تۇسىرىلگەن فيلمدەردى («قازاقفيلم» نەمەسە باسقا دا ستۋديالار) ولارعا سىيعا بەرىپ، تەگىن تاراتۋ ءىسىن قولعا العان ءجون. ان-كۇي جاعىنان دا ونداعى قازاق راديو-تەليەۆيزياسىنا ۇنەمى تەگىن كومەك كورسەتۋ كەرەك. 

ەكىنشىدەن، قازاق ەلىندە وزگە ۇلت تىلىندەگى قانشاما گازەت-جۋرنال بار. ءتىپتى ورىس باسىلىمدارىنىڭ وتارىندا وتىرمىز دەسەك تە وتىرىك ەمەس. جۇڭگو بولسا قازاقستاننان «كورشى» سەكىلدى جۋرنال شىعارىپ، جۇڭگو ەلىنىڭ «ۇلىلىعىن» سانامىزعا سىڭىرۋگە استىرتىن جۇمىس ىستەپ جاتىر. ولاي بولسا ءبىز قانداستار تۇراتىن سول ەلدەردە، اسىرەسە جۇڭگو، رەسەي، وزبەكستان ەلدەرىندە قازاقستاندى تانىتۋ، قازاق مادەنيەتىن تانىستىرۋ ماقساتىندا گازەت-جۋرنالدار شىعارۋ نەمەسە تاراتۋ ءىسىن نەگە قولعا المايمىز؟! ساليقالى ساياسات ارقىلى ءسوزىمىزدى وتكىزسەك، بۇعان ول ەلدەر دە قارسى بولماس ەدى. 

ۇشىنشىدەن، قازاقستان تاراپى ۇنەمى شەتەل قازاعىنا باعىتتالعان ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىپ، وعان ءار شەتەلدەن وكىلدەر قاتىستىرىپ وتىرۋدى جىل سايىن ەمەس، اي سايىن ورىنداپ وتىرۋى كەرەك. ول تەك قانا اقىندار ايتىسى، ءمۇشايرا، كونسەرتتىك بايقاۋلارمەن شەكتەلىپ قالماي، ءار تۇردەگى، ءار ماماندىقتاعى عىلىم جانە ونەردەگى كوپ سالانى قامتۋى كەرەك. سونىڭ ىشىندە مەكتەپارالىق، ۋنيۆەرسيتەتارالىق، ونەر ۇجىمىارالىق بارىس-كەلىستەر كوبەيسە، ونداعى قازاق جاستارى ءبىزدىڭ ورتامىزعا ءجيى كەلىپ، ۇلتتىق بولمىسىنىڭ جوعالۋىنىڭ الدى الىنار ەدى. بۇل شارالار قازاقستاندا عانا وتكىزىلمەي، كەزى كەلگەندە قانداستار تۇرعان سول شەتەلدەردىڭ ورتالىق قالالارىن نەگىز ەتىپ ۇنەمى جۇرگىزىلىپ وتىرسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. 

تورتىنشىدەن، قازاقتار تۇرعان شەتەلدەگى باسىلىمدار مەن قازاقستاندىق باسىلىمدا اراسىنداعى جانە ب ا ق وكىلدەرى اراسىنداعى، جازۋشىلار وداعى اراسىنداعى بايلانىستاردى كۇشەيتۋ ارقىلى قازاق تىلىندەگى كىتاپتار مەن باسىلىمداردىڭ سىرتقا شىعارىلۋىن، ءوزارا الماسۋىن، كىتاپ كورمەلەرى مەن جاڭا كىتاپتار تۇساۋكەسەرلەرىن وتكىزۋىن، تۇرلىشە تۇسىندىرمە سوزدىكتەردىڭ، ەنسيكلوپەديالىق ەڭبەكتەردىڭ دەر كەزىندە جەتىپ تۇرۋىن، ونداعىلاردىڭ قازاقستانداعى قازاق باسىلىمدارىن پوشتا ارقىلى جازعىزىپ وقۋىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك.

بەسىنشىدەن، قازاقستاندىق مۇراجايلار مەن ءارتۇرلى قوعامدىق ۇيىمدار نەمەسە جەكە ونەر يەلەرى شەتەلدەگى قازاقتار اراسىندا ۇلتتىق سيپات الاتىن ءوز كورمەلەرىن اشۋدى، بىرلەسكەن سپوتتىق شارالار ۇيىمداستىرۋدى داستۇرگە اينالدىرۋ كەرەك.

التىنشىدان، جوعارىداعى مازمۇندار اياسىندا ەكى ەل قازاعىنىڭ اراسىندا گاسترولدىك ساپارلار ءجيى ۇيىمداستىرىلۋى كەرەك.

جەتىنشىدەن، قازاقستان جاعى لاتىن الىپبيىنە كوشۋدى تەزدەتىپ، «دۇنيەجۇزى قازاعىن بىرىكتىرەتىن» ءورتاقتىلدى رۋحاني تۇتاستىق قالىپتاستىرۋى كەرەك. ايتالىق ەۋروپا قازاقتارىنىڭ كوبى لاتىن ءالفاۆيتىن قولدانادى. ال قىتايداعى قازاقتار بىزگە قارايلاپ وتىر. ولاي بولسا لاتىنعا كوشىپ ۇلگەرمەگەن ەلدەردەگى قانداستار جازۋىن بىزبەن ءبىر باعىتقا بۇرا الساق، مۇنىمىز ۇلتتىق رۋحاني تۇتاستىعىنا ۇلانعايىر ۇلەس بولار ەدى. 

سەگىزىنشى، قازاقستان مەن قازاقتار تۇراتىن ەلدەر اراسىندا ەڭبەك شارتىمەن جۇمىسشى قابىلداۋ تۋرالى كەلىسىم جاسالىپ، وعان تەك قانا قازاق جۇمىسكەرلەرى تارتىلۋ كەرەك. قازاقستان جەرىنە شەت جۇرتتان كەلگەن قازاق جۇمىسكەرلەرىنە تۇرار جاي، تىركەلۋ، ەمدەلۋ، بالالارىنىڭ وقۋى سياقتى جاقتاردان كوپتەگەن تيىمدىلىكتەر جاسالعانى ءجون. 

توعىزىنشى، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى نەمەسە كوشى-قون ۇيىمدارى سەكىلدى تاراۋلار ونداعى قانداستاردىڭ اتامەكەنگە كوشىپ كەلۋىنە، وتىرىقتانۋىنا، جاستارىنىڭ ءبىلىم الۋىنا، جۇمىسقا ورنالاسۋىنا، تۋىسشىلاپ كەلىپ-كەتۋىنە بارىنشا قولايلى جاعدايلار جاساۋى كەرەك. 
جوعارىداعى تالاپ-تىلەكتەر تولىقتاي جۇزەگە اسپاعان كۇننىڭ وزىندە، باسىم پايىزى ىسكە اساتىن بولسا دا، «سايدا سانى، قۇمدا ءىزى جوق» تالاي قازاق بالاسىن تاۋىپ الاتىندىعىمىزدا ءشۇبا جوق. ەكىنىڭ بىرىندە ەنەسىنە قاراپ كىسىنەيتىن قۇلىنداي تاڭدايىن ءشول قاپقان سول اعايىنعا انالىق مەيىردىڭ مەكەنى بولىپ مەكىرەنە قارار ەدىك. 

شەتتەگى قازاقتىڭ قازاقستانعا كەلۋ-كەلمەۋى ءوز تاڭداۋى. الايدا قازاق ءيىستىنىڭ قازاق بولىپ ءوز بولمىسىمەن ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن قامقورلىق كورسەتۋ بارلىق قازاق ازاماتىنىڭ عانا ەمەس، قازاق مەملەكەتىنىڭ دە بۇلجىماس پارىزى.

ولاي بولسا ءبىزدىڭ رۋحاني كومەگىمىزگە ءزارۋ بولىپ وتىرعان الىستاعى اعايىننىڭ بارىن اسىرىپ، جوعىن جاسىرىپ بابالار وسيەتتەگەن باعزى جولمەن باۋىرىمىزعا تارتۋىمىز ۇلتتىق ۇجدانىمىزعا سىن بولماق. اللا تاعالا الاش بالاسىنا شۋاعىن توگەتىن جاقسى كۇندەرگە كۋا قىلعاي، ءامين!

ءجادي شاكەن ۇلى، جازۋشى
قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ، ەۋرازيا جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى،
حالىقارالىق شىڭعىسحان اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى