Cۇراق: "ءبىر سايتتا "قاتىنىم" دەگەنگە قۋانىڭىزدار، قاتىندار" دەگەن ماقالا شىعىپ، وندا قاتىن ءسوزىنىڭ سوكەت ەمەستىگىن ايتا كەلىپ، "ايەل" ءسوزى پارسىشا جەزوكشە دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى دەپ جازىلىپتى. وندا بىلاي دەلىنگەن: «ال ءقازىر "ايەل" دەگەن ءسوزدى اسپەتتەيتىن بولدىق. كوبىمىز ءالى كۇنگە "قاتىننان" قاشىپ، "ايەلدى" ارداقتاپ ءجۇرمىز. "ايەل" پارسى تىلىنەن ەنگەن "ءاييال" – سايقال، جەزوكشە دەگەن ماعىنانى بىلدىرەتىن ءسوز. ەستۋىمىزشە، ايەل ءسوزى پارسىدان بۇرىن ارابتىڭ عيال سوزىنەن شىعاتىن سياقتى ەدى. وقىرماندى ءارى-سارى ەتىپ قويعان وسى ۇشقالاقتاۋ پىكىردىڭ ءمان-جايىن ءتۇسىندىرىپ ايتىپ وتسەڭىز. «قاتىن» دەگەن دۇرىس پا، الدە «ايەل» دەگەن ءجون بە؟ شاريعاتتا قالاي؟" – دەپ ەسىمىن جاسىرعان جەلى قولدانۋشىسى سۇراق جولدادى دەپ جازادى ihsan.kz.

قۇرمەتتى ساۋال جولداۋشى، بىرىنشىدەن، «ايەل» ءسوزىنىڭ (ور.جەنششينا) پارسى تىلىندەگى بالاماسى - «زن (zæn)» نەمەسە «خانم (حونىم)». حونىم دەپ، كوبىنەسە وتە سىيلى ايەلدەرگە قاراستى ايتىلادى. 

ەكىنشىدەن، قازاق تىلىندەگى «ايەل» ءسوزىنىڭ نەگىزى پارسىداعى «عيال (ءيياال)» سوزىنەن شىققان دەگەن كۇننىڭ وزىندە (ق.ت.ءا. سوزدىگىندە پارسى تىلىنەن ەنگەن دەلىنگەن [يران. ع" ،[1]([«عيال ول ءسوز - پارسى تىلىندە «جەزوكشە» دەگەندى ەمەس، «جۇبايىم» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى[2]. ال جەزوكشەنى پارسى تىلىندە «فاحشه (فاحيشا)» دەپ اتايدى. سوندىقتان دا، ايەل ءسوزىنىڭ تۇپكى ماعىناسىن «سايقال»، «جەزوكشە» دەگەنگە سايادى دەۋ بەكەرشىلىك.

ونىڭ ۇستىنە، «عيال (ءيياال)» ءسوزىنىڭ ءوزى پارسى تىلىنە اراپشادان ەنگەن. ول – ارابشاداعى «عَيِّلٌ» ءسوزىنىڭ كوپشە تۇرىندەگى نۇسقاسى (عِيَالٌ). اراب تىلىندەگى تۇپكى ماعىناسى: "وتاعاسىنىڭ قاراۋىنداعى وتباسى مۇشەلەرى"[3]. 

ەندەشە، «ايەل» ءسوزىنىڭ شىققان جەرىن قازبالايتىن بولساق، ونىڭ ءتۇبى فاريسي ەمەس، ارابي تىلگە بارىپ تابان تىرەيدى ەكەن. دەگەنمەن، ەكى ءتىلدىڭ قايسىسىنا تيەسىلى ەتسەك تە، سۇراقتا كورسەتىلگەن ۇعىمداردى بىلدىرمەيدى.

[1] قازاق ءتىلىنىڭ امبەباپ سوزدىگى: "ايەل" [يران. عيال].

[2] http://www.almaany.com/ar/dict/fa-ar/ عيال