جازۋشى قالي سارسەنباي ءانشى مەيرامبەك بەسپايەۆقا حات جازدى، دەپ حابارلايدى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى. جازۋشىنىڭ حاتى ەگەمەن قازاقستان گازەتىنە جاريالانعان. حاتتىڭ تولىق مازمۇنى تومەندەگىدەي:
مەيرامبەك!
بۇل حاتتى كەنجەعاليعا، بەكجانعا، جانعاليعا دا ارناپ جازۋعا بولار ەدى. ولار ءار كەزدە ايتارىن ايتىپ، جازارىن جازىپ، وي-پىكىءرىن، كوزقاراسىن ءتۇرلى كەڭىستىكتە باتىل ءبىلدىرىپ جۇرەتىن جىگىتتەر. ونىڭ ءۇستىنە بۇل وڭ مەن سولىن تانىپ-بىلگەن، قالىپتاسقان بۋىن. ال سەن مەيرامبەك بۇل كەڭىستىكتە ءوزىڭ ايتقانداي، ساياقتاۋ جۇرەسىڭ. ءتۇنەۋكۇنگى «سەنبىلىك سەرۋەنگە» بەرگەن سۇحباتىڭ مەنى وسىنداي ويعا تابان تىرەتتى. ونىڭ ۇستىنە سەءنىڭ ويىڭدى ولشەپ-پىشىپ، تالعام-تانىمعا، پاراسات-پايىمعا يەك ارتىپ سويلەيتىن بەيىمدىلىگىڭدى بايقادىم. ادامدى تانۋ، باردىڭ باعاسىن ءبىلۋ قات بولىپ تۇرعان مىنا كۇندەردە وي كەمەلدىگى، پىكىر سالماقتىعى اۋاداي قاجەت. بۇل قاسيەتتىڭ سەنىڭ قاتارىڭنىڭ بويىنان كورىنىس بەرۋى ماڭىزدى. بۇل مىنەز تەرەڭدىگى سەنىڭ بۋىنىڭدا ءوزىڭ دۇرىس اڭعارعانداي، جەتىڭكىرەي بەرمەيدى. ەندىگى اڭگىمە وسى تۇستان تارقايدى.
ارەدىكتەگى جازعانىڭنان ءبىر اڭعارعانىم، سەن كىتاپ وقىعاندى جاقسى كورەدى ەكەنسىڭ. اسىرەسە ادەبي كىتاپتاردى. بۇل جازباڭنان ۇكىلى ءۇزىندىنى «الماتى اقشامىندا» جاريالاپ تا جىبەرگەنبىز. مەن وسىعان قۋاندىم. قادىر اعامىز «مەن جاقسى اقىن بولماعان كۇندە جاقسى وقىرمان بولار ەدىم» دەۋشى ەدى. سەن، ءسىرا، جاقسى مۋزىكانت قانا ەمەس، جاقسى وقىرمان دا بولارسىڭ. بۇل ويىمدى تاپتىشتەپ وتىرعانىمنىڭ ءبىر سەبەبى بار.
بۇرىنىراقتا كىشكەنتاي داۋسى بار، ءبىر تانىمال ونەرپازعا ءبىر بەلگىلى قالامگەر كىتابىن بەرىپ جىبەرەدى. كىتاپتا ول تۋرالى ءبىر ەسسە بار. ءالگى نەمە بەرىپ جىبەرگەن كىسىدەن «قاي بەتىندە؟» دەپ سۇراپتى. ال ەنءدى وسىنداي ءبىر كىتاپتى تاۋىسىپ وقىماعان ادامدار (مەن وعان كامىل سەنىمدىمىن) حابار جۇرگىزەدى، جۇرتقا اقىل ايتادى. جالپى، وسى كەزگە دەيىن بايقاعانىم قازىرگى رۋحانيات ادامدارىنىڭ باسىم كوپشىلىگى وقىمايدى (بۇگىنگى ا.ءاشىم ۇلى، س.ورازبايدى ايتپاعاندا، كەشەگى ن.ءجانتورين، ق.جاكىبايەۆ كوپ وقيتىن، ينتەللەكتۋال بولاتىن. جالپى، بۇل وسى بۋىنعا، ودان كەيىنگىلەرگە ءتان، ەڭ كەرەك قاسيەت ەدى). ونىڭ ءىشىندەگى تالانتتىلارىنىڭ تەز توقىراۋىنىڭ باستى سەبەبى وسى. سودان سوڭ «تولىسپاعان تولستويلار، شالا شەكسپيرلەر» (م.اۋەزوۆ) بولىپ قالۋ وپ-وڭاي، از-كەم تالانتىنا سەنىپ، ۇمىت قالادى (ۇلىپ قالادى دەسەك تە بولعانداي ما قالاي؟).
مەيرامبەك!
اللا تاعالا ساعان قۋاتى كۇشتى انشىلىك دارىن، وراسان زور مۋزىكالىق قابىلەت بەردى. ونىڭ ۇستىنە سەن كوپ وقيتىن بولىپ شىقتىڭ. ادەبيەتتى كوپ وقىعان ادامنان ادەپسىزدىك شىقپايدى، الىسقا بارادى. وسى تۇرعىدان كەلگەندە سەن ءوز بۋىنىڭنىڭ الدى بولۋىڭ كەرەك دەپ بولجايمىن. كەيبىرەۋلەردە داۋىس بار، دارىن بار، ءبىراق مىناداي دارالىقتار جوق. ويدى وي تۇرتەدى. مىناداي دا جاعداي بولادى. تاياۋدا ءبىر كونسەرتكە بارىپ وتىرىپ، الگىنىڭ سەنارييىندە تاعى دا ءبىر تانىمال قالامگەردىڭ ءسوزىنىڭ ءورىپ جۇرگەنىنە اسا تاڭىرقاي قويمادىم. بۇل ساۋاتسىزدىق پەن جاۋاپسىزدىق قايدان باستاۋ الىپ جاتىر دەپ ويلايسىڭ؟ ءقازىر تەلەارنانىڭ كوبى مۇحتار اۋەزوۆ ايتقانداي، قاپتاعان ءسال پىسىقتار، ءسال شەنەۋنىكتەر (جايدارمانشىلار، شوۋمەندەر، ت.ب.)، دەمەك، ءتيىپ قاشىپ وقىعاندار، ديلەتانتتار دەسە بولادى. بۇلاردان تەرەڭدىك، زيالىلىق، بەكزاتتىق كۇتۋ قيىن. ولاردا ەلدىك، ۇلتتىق مۇددەدەن گورى، توبىرلىق ءمۇددەگە، ساناعا قىزمەت ەتۋ باسىم. ورتا، باعىت، دەڭگەي باسقا. سوندىقتان بۇلاردان ەستى ءسوز، ءتىرى ءسوز شىعا بەرمەيدى. دەمەك، تەلەارناڭ قانداي بولسا، حالقىڭ دا سونداي بولادى دەگەن ءسوز عوي. تەلەارنا – ميلليوندار اۋديتورياسى ەمەس پە؟ بۇعان جول بەرىپ وتىرعان كەيبىر تەلەارنا باسشىلارىنىڭ دا دەڭگەيى سول شامالاس دەپ ءتۇيىن جاساۋعا بولادى. كەشەگى يليا جاقانوۆ، اقسەلەۋ سەيدىمبەك، ءجانىبەك كارمەنوۆ، اشىربەك سىعاي، ساعات ءاشىمباي، جارقىن شاكارىم حابار ءجۇرگىزگەندە بۇنىڭ ءبىرى دە بولعان جوق. كىلەڭ ىرگەلى، ىڭكار ىزدەنىستەر عانا ەسىمىزدە قالدى.
مەيرامبەك!
بۇدان شىعاتىن قورىتىندى – ەندىگى جەردە ءانشى بولۋ از، قايراتكەر، كۇرەسكەر بولۋعا تۋرا كەلەدى. ۇلت ءۇشىن. جۇتىلىپ كەتپەس ءۇشىن. ءجۇسىپبەك ايماۋىتوۆتا «مادەنيەت دەگەءنىمىز – ءوز ۇلتىڭدى ءولىپ-وشىپ ءسۇيۋ» دەگەن ءسوز بار. ونەردەگى الگىندەي الەڭكىدەي جالانعانداردى جالعاننىڭ جارىعىنا شىعارۋ كەرەك.
سەن «جۇلدىزدى جەكپە-جەكتە» وسى قادامدى باستاپ كەتكەندەي كورىنءدىڭ. ءبىراق بۇدان دا تەرەڭدەۋ كەرەك. كەشەگى التىن ساعالارعا، تۇنىق باستاۋلارعا ورالىپ وتىرۋ كەرەك. اتاۋسىز قالعان اياۋلى دارىنداردىڭ اتىن جاڭعىرتۋ كەرەك. ءوز جولىن، داۋسىن تابا الماي جۇرگەن انشىلەردىڭ باعىن اشاتىن دا قازىرگى گۇجىلدەگەن «گوي-گويلەر» مەن بەزىلدەگەن «بەۋ-بەۋلەر» ەمەس، سولاردىڭ اندەرى.
سەن وقۋىڭمەن قوسا «ءاندى ەرتتەپ، كۇيدى مىنگەن» (جارىلعاپبەردى) جىگىتءسىڭ. ءبىر سۇحباتىڭدا تۇلپار مەن ەسەك جايىندا ايتىپسىڭ. تۋرا، تۇرپايىلاۋ ايتىلعانىمەن، ويىڭ دۇرىس. دۇرىسى تۇلپار مەن ماستەك دەيىكشى. ءتىپتى تۇزدىقتاي تۇسسەك، عالىم مەن زالىمنىڭ، قايماق پەن مايماقتىڭ، ماقاۋ مەن ساقاۋدىڭ دا زامانى بۇل.
قازىرگى قوعامدا نە ءارى ەمەس، نە بەرى ەمەس، ورتاشا «تالانتتار» ۇستەمدىك قۇرىپ تۇر. ولار بيلىككە دە، باسقاعا دا قاي جاعىنان ءتيىمدى. ويتكەنى بۇلار ەشقاشان جەل جاعىڭنان جۇرمەيدى. بارىنە كەلىسكىش، يىلگىش. دەمەك، باسقاسىن بىلاي قويعاندا، ونەردەگى ەڭ ءقاۋىپتى توپ وسى. ولار ونەردى كۇنكورىس قۇرالىنا اينالدىرىپ العان. نەگە ولاي؟ سەبەبىنە ءۇڭىلىپ كورەيىن. ءقازىر قاپتاعان توپ-توپ انشىلەر كوبەيدى. قاراپ وتىرساڭ كەلىسكەن، سىمباتتى جاستار. قايدا بارساڭ دا بۇلعاڭ-بۇلعاڭ بيلەپ، باقىرىپ-شاقىرىپ ءان ايتادى، اسىرەسە تويلاردا جول بەرمەيدى. بىردە ءسابيت ورازباي اعام: «شىركىن، وسىلاردىڭ ىشىندە ەلگە كەرەك قانشاما قۇرىلىسشى، فيلوسوف، ماتەماتيكتەر ءجۇر-اۋ» دەپ ەدى. راسىندا سولاي عوي. اركىمنىڭ ءوز ىسىمەن اينالىسۋى دەگەن ءبىزدىڭ ەلدە كوپتەن بەرى توقتادى. سەبەبى اقشا تابۋ كەرەك. ال ءقازىر جەڭىل جولمەن، جان قيناماي، مۇرىن قاناماي اقشا تاباتىن جەر – توي-تومالاق.
سىمباتتى، سالتاناتتى، تەكتى، بەكزات، اقسۇيەك ونەر وسىلايشا ءوز بولمىسىنان الىستاپ بارا جاتىر. بۇل ءبىزدى وز-وزىمىزدەن الىستاتۋ دەگەن ءسوز. تەلەديدار تويحاناعا اينالىپ كەتتى. تويدا جۇرگەن ءانشىسىماقتار تەلەديداردا دا ءورىپ ءجۇر.
مەيرامبەك!
شاقىرعان جەرگە بارا بەرەتىنىڭدى دۇرىس ايتىپسىڭ. بايگە اتىن كوكپارعا سالمايدى ەستى قازاق. كەشەگى ءوزىمىز بالا كۇننەن ونەرى مەن ورەسىنە ءسۇيسىنىپ وسكەن تالاي تالانتتاردى وسى توي-تومالاق، كوڭىلجىقپاستىق، ماقتاۋ-ماداق جۇتىپ جىبەرگەن. ولاردىڭ تاعدىرىن توي شەشكەن. ماقتاۋ تاۋدان قۇلاعان تاسقىن ءتاءرىزدى، وعان سەنىپ قالۋ وڭاي، ال ودان شىعۋ قيىن. سوندىقتان ءوزىڭ سۇحباتىڭدا اڭعارتقانىڭداي، ورتاشا تالانتتارمەن، ابدەن شەگىنە جەتكەن ءدالدۇرىشتىكپەن كۇرەستى كۇشەيتپەي، ۇلتتىڭ رۋحاني كەڭىستىگىن «اۆگييدىڭ ات قوراسىنان» (ع.مۇسىرەپوۆ) تازارتۋعا قازىردەن كىرىسپەسەڭدەر، ەرتەڭ وزدەرىڭ سونىڭ «جەمىسىن» كورەسىڭدەر. بۇگىندە ەكونوميكالىق قىلمىسپەن كۇرەس جولعا قويىلعان. ال رۋحاني قىلمىسپەن كۇرەسۋ نەگە ويىمىزعا كىءرىپ شىقپايدى. ونەرى وسپەگەن ەلدىڭ ءوزى دە وسپەي قالادى. ءوزىڭ رۋحتاس جىگىتتەردىڭ باسىن قوسىپ، دەربەس، ءتاۋەلسىز قۋاتتى كوركەمدىك كەڭەس قۇرۋ كەرەك. كوركەمدىك كەڭەس ءتۇرلى سالا وكىلدەرىنىڭ (مۋزىكا، ادەبيەت، بەينەلەۋ، بالەت، ساۋلەت، جۋرناليستيكا، ت.ب.) باسىن بىرىكتىرۋى قاجەت. وعان «قاباساقالدار» مەن «كوكساقالداردى» جولاتپاعان ءجون. ۇلتتىڭ رۋحاني-مادەني تەگىن، ءتولتۋما بولمىسىن تەرەڭ باعامدايتىن باعدارلاما دايىنداپ، ونى ءتيىستى مينيسترلىككە بالاما رەتىندە ۇسىنۋ كەرەك. ەلباسى ايتقان «قازاقستاندىق مادەنيەت» نەگىزىن وسىدان الۋ كەرەك.
بۇگىندە ءوزىڭ قۇرالپى جىگىتتەر ونەرءدىڭ بەلگىلى ءبىر بيىگىنە شىقتىڭدار. ونى دەڭگەي دەيدى. سەندەردىڭ دەيگەيلەرىڭ قازىرگى ەستراداعا ازدى-كوپتى ولشەم بولىپ تۇر. ەندىگى جەردە سول دەڭگەيدى ۇلتقا قىزمەت ەتۋگە، رۋحاني كۇرەسكە تولايىم ارناۋ قاجەت. ءبىز جۇرتتى اداستىرمايتىن جولعا باستايتىن پايعامبار، اۋليە ەمەسءپىز. ولاردىڭ زامانى وتكەن. ءبىراق تۇلعالىلىق، تانىمالدىلىقتىڭ (جۇرتتىڭ شىن ىقىلاسىنا بولەنگەن تانىمالدىلىقتى ايتىپ وتىرمىن) ءوزى سول جولدا ەداۋىر شارۋا اتقارۋعا ىقپالى بولادى. ەندىگى جەردە تانىمالدىلىق ۇشاقتا، اۋرۋحانادا تيگەن جاردەمىمەن شەكتەلمەي، ۇلتتىق مۇددەگە قىزمەت جاساۋى كەرەك.
شەراعاڭنىڭ «ەڭ الدىمەن حالقىڭا تيگىزەر پايداڭدى ويلا، ءوز پايداڭ سونىڭ ىشىندە» دەيتىنى بار ەدى. بىرەن-سارانى بولماسا، قازىرگى ءباسپاسوزدىڭ ءوزى بوسپەسوزگە اينالىپ بارادى. سوندىقتان جەكە تۇلعالاردىڭ ءسوزى ءوتىمدى. ءبىر كىسىنىكى – ماقۇل، ەكى كىسىنىكى – اقىل. قازىرگى جاستاردىڭ كەيبىرى «اعا» دەگەن اۋرۋمەن اۋىرىپ، «باتىڭكە باۋعا» اينالعان. اعانىڭ ايتقانىنىڭ ءبارى اقىل بولا بەرمەيدى. وزگەنىڭ قاتەلىگىنەن ۇيرەنە وتىرىپ، وزىڭە سەنۋ كەرەك. وزگەنىڭ پىكىرىمەن ءومىر ءسۇرۋ وتە ءقاۋىپتى قۇبىلىس. رۋعا ەمەس – رۋحقا، اعاعا ەمەس، الاشقا قىزمەت ەتەءتىن كەزدەرىڭ. ماعجان سەنگەن جاستار – سەندەر. قازىرگى تەلەارناداعى جاڭالىقتاردىڭ تاقىرىبى – ورتەنگەن ءۇي، جىلاعان بالا-شاعا، اسىلىپ، اتىلىپ ولگەن، قاڭعىباس ادامدار، ناشاقورلىق، جەزوكشەلىك، جەمقورلىق، ت.ب.
ال كورەرمەن بولسا سونىڭ اراسىنان جىلت ەتكەن ساۋلە ىزدەپ شارشادى. ودان قالابەردى قاپتاعان شوۋ، سەريالدار. قۇداياقى وسىلاردىڭ ىلۋدە بىرەۋىنە بولماسا ەشقايسىسىنا كوڭىل تولمايدى. سەريالداردا ونەر بولمايدى. تەلەارنالارداعى انشىلەرگە، انگە ارنالعان حابارلار بىر-بىرىنە سىپىرا ماقتان ايتىپ، تامسانۋمەن تارقاسادى. عاجاپ، كەرەمەت دەۋگە قىمسىنبايتىن بولدىق. ىلۋدە ءبىر ايتىلاتىن اياۋلى سوزدەردىڭ ءقادىرى قاشتى. ودان قالا بەردى ءبىر ءجاي ءانشى جوق. ءبارى جۇلدىز جانە ولاردىڭ بايلىعى، عاجايىپ، ەرتەگىدەي تۇرمىسى، كوپقاباتتى ۇيلەرى، ءيتى، مىسىعى، جىرتىق ءدجينسيىنىڭ سانىنا دەيىن ءسوز بولادى. حالىققا وسى كەرەك پە؟! وتىزدان ەندى اسقان ازعانتاي داۋسى بار، ءالى وڭى مەن سولىن تانىپ بىلمەگەن، اۋزىنان ءسوزى، قوينىنان ءبوزى تۇسكەن بوتاتىرسەك بىرەۋلەر ۇلكەن ارنالاردان، راديودان «حالقىم» دەپ سويلەيدى. مىنە، ءبىزدىڭ دەڭگەي وسى. مۇنى ايتىپ وتىرعان سەبەبىم، سەن ءوزىڭدى تەك ونەرپازبىن، جاقسى مۋزىكانتپىن دەپ ەسەپتەيدى ەكەنسىڭ.
سونشا تانىمال بولا تۇرا وسىنداي قاناعاتپەن شەكتەلەسىڭ. كىشىلىك، كىسىلىك دەگەن وسى. ال سەندەگى تالانتتى الگىلەرگە بەرسىنشى، توبەمىزدى ويار ەدى. دەمەك، سەندەر (س.مايعازييەۆ، ج.جەكسەن ۇلى، ت.سەرىكوۆ، ر.ءالقوجا، ە.نۇرجان، «قوڭىر» توبى، ت.ب.) باردىڭ باعاسىن، رۋحاني قاناعاتتى بىلەسىڭدەر. دەمەك ساعان، سەندەرگە ەندى ونەرپازدىقپەن قوسا، رۋحاني كۇرەسكەرلىكتى دە قۇستىڭ قوس قاناتىنداي الىپ ءجۇرۋ كەرەك بولادى.
كەڭ تالانت، كەم تالانت دەگەن بولادى. كەڭ تالانت ءوزىنىڭ كەلەشەگىنە الاڭدامايدى. ال كەم تالانتتا تانىمالدىلىعىمدى جوعالتىپ الامىن با دەگەن ءقاۋىپ كۇشتى بولادى. سول سەبەپتى ءار جەردەن جىلتىڭ-جىلتىڭ ەتىپ جانتالاسادى. جانتالاستىڭ سوڭى جاعىمپازدىققا، جارامساقتىققا ۇلاسادى. بۇل – ونەردىڭ اتا جاۋى. مىنە، تالانتتى ادامداردىڭ كەيبىرى دە ءقازىر وسىنداي جولدى تاڭداعان. ال سەندەردىڭ تانىمالدىلىقتارىڭا ەندى ءقاۋىپ جوق، قايتا ول قايراتكەرلىككە، اعارتۋشىلىققا ۇلاسىپ، ەلگە قىزمەت ەتۋى كەرەك. ەلباسىنىڭ ءوزى باعدارلامالىق ماقالاسىندا ايتقانداي، «ەگەر جاڭعىرۋ ەلدىڭ ۇلتتىق-رۋحاني تامىرىنان ءنار الماسا ول اداسۋعا باستايدى». سوندىقتان سەندەردىڭ قاسيەتتى جۇمىستارىڭ سول اداسۋمەن الىسۋ.
ەسىمە ءبىر جاعداي ءتۇسىپ وتىر. 1995 جىلى جاپونيادا بولدىم. ون ءتورت شاھارىن ارالادىم. ءبىر كۇنى توكيودا كەلە جاتىر ەدىك، پوشىمى وزگەشە ۇيگە كوزىم ءتۇستى. باستاۋشىدان «بۇل نە ءۇي؟» دەپ سۇراپ ەدىم، «كىرىپ شىعايىق، سوسىن ءتۇسىنەسىز» دەدى. ءار تۇستا جامىراپ جاستار وتىر. قىزۋ پىكىرتالاس. شاماسى 25-35 اراسىنداعى جاستار. «بۇلار نە دەپ قىزىلكەڭىردەك بولىپ جاتىر» دەيمىن عوي. سونداعى الگىلەردىڭ ويى «جاپونيانى قايتسەك العا سۇيرەيمىز، مىنا ءداستۇر توزدى، مىنا جاڭالىق ەسكىردى، جاڭاسىن ويلاپ تابۋ كەرەك» دەگەنگە سايادى. ال بىزدەگى كلۋبتاردا نە بولىپ جاتقانىن سەندەر جاقسى بىلەسىڭدەر. كوردىڭىز بە، ورىمدەي جاستار ەلدىڭ كەلەشەگىن ويلاپ شىرىلداپ جاتىر. ال ءبىزدىڭ وسى جاستاعى ادامدار «حالقىم» دەپ سويلەپ، ساندالىپ ءجۇر. مەملەكەت باسشىسى ءجيى ايتاتىن قازاقستاندىق پاتريوتيزم، ينتەللەكتۋالدى ۇلت تاربيەلەۋ ۇلگىسى وسى ەمەس پە؟ ارينە سەندەر ول جاستان اسىپ كەتكەن شىعارسىڭدار، ءبىراق دەر شاقتارىڭ ەكەنىن ءتۇسىنۋ كەرەك. ول ءۇشىن بىرەۋدەن، قۇزىرلى ورىنداردان كومەك سۇراۋدىڭ قاجەتى جوق، ءوز ويىڭدى، پىكىرىڭدى ىركىپ قالماي، قوعامدىق ورتا قالىپتاستىرۋ قاجەت. وي تەرەڭ بولسىن. ينتەللەكتۋالدىق بيىكتىك باستى نىسانا، ولشەم بولۋى كەرەك. قادىر ايتقانداي، «رۋحاني بيىك كىسى – ۇلتىنىڭ ۇيىتقىسى». ويتكەنى ءبىز وتباسى، وشاق قاسىنىڭ اڭگىمەسىنە ابدەن تويعانبىز. ەلباسىنىڭ اتاقتى باعدارلامالىق ماقالاسىنىڭ نەگىزگى مۇراتى دا حالقىمىزدىڭ بيىك مادەنيەتىنە، رۋحاني كەمەلدىككە قول جەتكىزۋدى كوزدەۋ ەمەس پە؟!
جۋرناليست ءۇشىن الدەقانداي بولماسا، جابىق تاقىرىپ دەگەن بولا بەرمەيدى. سونىڭ ىشىندە ونەر مەءنىڭ نەگىزگى ستيحياما اينالعان. دەمەك، مۇرنىما ءيسى بارادى. قازاقتا «قويشى كوپ بولسا، قوي ارام ولەدى» دەگەن بەلگىلى ءسوز بار. ال ەندى وسى سوزگە «ءانشى كوپ بولسا، ءان ارام ولەءدى» دەپ جيەندىك جاساۋعا تۋرا كەءلىپ تۇر. ءان سالعان جاقسى-اۋ، ءبىراق ءقازىر سولاردىڭ ءبارى ەفيرگە شىعىپ كەتتى عوي. ءتىپتى ودان-بۇدان اۋەن قۇراپ، ۇرلىقى تىرلىكتەرمەن اينالىساتىن بىرەۋلەردى ءشامشىنىڭ قاسىنا اپارىپ قويعاندا بەتىڭنەن وتىڭ شىعادى. ارينە حالتۋرا ەشقاشان ولمەيدى، ءبىراق ونىڭ بەتىن قايتارۋعا، ىعىستىرۋعا بولادى. ول ءۇشىن وزدەرىڭ سىندى بيىك دەڭگەيدەگى جاستار بىرىگۋى كەرەك. بۇل ءبىر مانساپ، اتاق، قىزمەت قۋىپ ساياساتپەن، نە بولماسا تۇسىنىكسىز تىرلىكتەرمەن ەمەس، ءوز ىسىڭمەن، ناقتى ىسپەن اينالىسۋ دەگەن ءسوز. ماقسات تەك قانا ۇلت رۋحانياتىنىڭ جاعدايى بولۋى قاجەت. رۋحاني ءورىستى كەڭەيتەتىن، باراقاتتاندىراتىن ارنايى كلۋبتار قۇرىلىپ، ءان تەاترى، باسىلىمدار، ت.ب. اشىلىپ وي-پىكىردىڭ قان بازارىنا اينالعانى ءجون. بەلگىلى-بەلگىلى، وزەكتى دەگەن تاقىرىپتاردى الىپ، ۇلكەن ءسوز، ۇلكەن وي ايتىلىپ، ءتيىستى ورىنداردىڭ نازارىن اۋدارىپ، ۇسىنىس-پىكىرلەردى ەكشەپ، ىرىكتەپ سوندا جىبەرگەن ابزال. ەگەر وعان جاۋاپ بولماي جاتسا، ءتۇرلى الەۋمەتتىك جەلىلەردى ىسكە قوسۋ كەرەك. سوندا ودان حالىق تا حاباردار بولىپ وتىرادى. قوعامدىق ويدىڭ ءورىسى كەڭەيەدى.
كەڭەس تۇسىندا الماتىدا رۋحاني قاجەتىڭدى وتەيتىن ءبىرلى-جارىم ورتا بولاتىن. سونىڭ ءبىرى – م.اۋەزوۆ مۇراجايىنداعى حالىق ۋنيۆەرسيتەتى ەدى. ۋنيۆەرسيتەتتى پروفەسسور ر.بەردىبايەۆ اعامىز باسقاردى. وندا تالاي مارقاسقالارمەن كەزدەسۋلەر، كەرەمەت قوڭىر كەشتەر وتەتىن. ءبىزدى وسىرگەن سول ورتا، سول اڭگىمە ەدى. ال ەندى وسى رۋحتاعى عاجايىپ كەشتەردىڭ بۇگىندە ءورىسىن كەڭەيتۋ قولعا الىنسا، قاپتاعان ارام شوپتەرمەن كۇرەسۋدىڭ بىردەن-بىر جولى وسى عوي. رۋحاني جاڭعىرۋ دەگەن وسى ەمەس پە؟!
ۇلت قۇندىلىقتارى، ۇلتتىق ونەر جاڭا فورماتتا جاڭعىرۋى ءتيىس. ول ءومىردىڭ تالابى، رۋحاني سۇرانىسقا وراي ءوزىنىڭ التىن باستاۋىنا جاڭارىپ، جاڭعىرىپ قايتا ورالىپ وتىرادى. بۇل – زاڭدىلىق. ءبىزدىڭ ۇلتتىق ونەر قازاقستاندىق مادەنيەتتىڭ باستاۋىندا تۇرۋى كەرەك.
«ءتىرى داۋسىمدى ساعىندىم» دەپ جىلاعان اجەپتاۋىر ءانشىنى دە كورگەنبىز. از كۇندىك اتاق پەن داڭققا مالدانىپ كەتكەن الگىنىڭ جىلاعانى ماعان بۋىرقانعان بۋرانىڭ كوز جاسىن كورگەندەي اسەر ەتىپ ەدى. سوندىقتان سەندە قۇداي بەرگەن تالانت پەن تانىمالدىلىق بار، ەندى سونى جانكەشتى ەڭبەكپەن جالعاستىرۋ كەرەك. دەمەك، تەك انشىلىك قانا ەمەس، ءتۇرلى اسپەكتىدەگى سالماقتى وي، پىكىرءدىڭ ونەردى ودان سايىن ورىستەتىپ، ەلدى رۋحتاندىراتىنىن ءبىر ساتكە ەستەن شىعارماۋ قاجەت. ۇستازىمىز اياۋلى اقاڭ – اقسەلەۋ سەيدىمبەك وزىنەن كەرەمەت مۋزىكانت شىعاتىنىنا كوزى جەتە تۇرا، ۇلت رۋحانياتى ءۇشىن ونىڭ ءار سالاسىنا ولجا سالىپ، عىلىمعا، ۇلت رۋحىن بيىكتەتەتىن سان-سالالى تىرلىكتەرگە ارالاسۋعا تۋرا كەلگەنىن ءجيى ايتۋشى ەدى. دەمەك، ساعان اللا تاعالا بەرگەن ونەرىن قايتىپ المايدى، سەنىڭ رۋحاني كۇرەسكەر بولۋىڭ دا مىندەتتەلەدى. بۇل – اقاڭنىڭ ءبىزگە قالدىرعان اماناتى دا ەدى. ءبىز وسى توڭىرەكتە تالاي كۇندەر كەڭەس قۇرعانبىز. ەسەسىنە اقاڭ قازاق رۋحانياتىنا باعىت-باعدار بولار قانشاما بەكزات دۇنيەلەر بەرىپ كەتتى.
بۇل حات («ونەر – ادامدارمەن سىرلاسۋ» – مۋسورگسكيي) اقىلىم اسىپ-تاسقاننان ەمەس، ۇلتتى ۇلى ەتەتىن، اكەڭ مەن شەشەڭدەي دانا ءداسءتۇرلى ونەرءدىڭ بيىگى الاسارىپ بارا جاتقانىنا الاڭداپ، كوڭىل كەڭىستىگىن بۇلت شالعاندا جازىلىپ قالدى.
ءبارى دە وتەدى، حان دا وتەدى، قارا دا وتەدى. حالىقتى اداستىرمايتىن، العا اپاراتىن تەمىرقازىق ول سەنىڭ اتانىڭ كۇشىمەن، انانىڭ سۇتىمەن سىڭگەن ساف ونەرىڭ، ءتولتۋما بولمىسىڭ.
ويلانايىق، شىراق!
قۇرمەتپەن،
قالي سارسەنباي، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى
پىكىر قالدىرۋ