مادەنيەت جانە سپورت ءمينيستىرى ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلىنىڭ جاساعان بايانداماسىندا ءتىل ساياسا­تىنىڭ جەمىستى تۇستارى اتاپ كورسەتىلدى. ماسەلەن، ەلى­مىزدەگى مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭ­گەرگەندەر قاتارى ارتىپ كەلەدى ەكەن. ساندىق كورسەتكىشكە جۇگىنەتىن بولساق، 2016 جىلى رەسپۋبليكادا قازاق ءتىلىن مەڭ­گەرگەن ازاماتتاردىڭ ۇلەسى 82 پايىزعا جەتىپتى. ءۇش­ءتىلدى مەڭگەرۋ كورسەتكىشى دە جاقسارۋدا. ەرەسەك تۇرعىندار مەن 12-17 جاس ارالىعىنداعى وقۋشىلاردى قوسا العاندا، ءۇشتىلدى مەڭگەرگەندەردىڭ ۇلەسى 20 پايىزدان اسىپتى.

ال وتكەن جىلدىڭ قورى­تىن­دىسى بويىنشا ورتالىق جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ور­گاندارداعى مەملەكەتتىك تىلدەگى قۇجات اينالىمىنىڭ ۇلەسىندە دە ىلگەرلەۋشىلىكتىڭ بار ەكەنىنە توقتالعان مينيستر ول بۇگىندە 91 پايىزدى قۇراپ وتىرعانىن ءمالىم ەتتى. الايدا ستاتيستيكالىق-ەسەپتىك جانە قارجىلىق قۇجاتتامالاردىڭ مەملەكەتتىك تىلگە كوشۋى جەتكىلىكسىز دەڭگەيدە ەكەنىن دە جاسىرمادى. «بۇل جاعداي، اسىرەسە، ۇلتتىق كومپانيالاردا بايقالادى. مەملەكەتتىك تىلدەگى ءىسقاعازدارىن جۇرگىزۋ ورتالىق اتقارۋشى ورگانداردا – 89%، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردا – 93%. وتاندىق باق-تاعى قازاق تىلىندەگى كونتەنتتىڭ ۇلەسى 71%» – دەدى ا. مۇحامەدي ۇلى.

جيىندا، سونداي-اق مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەتۋدىڭ جاڭا ءادىس­تەمەلەرى «قازاق ءسوزى» وقۋ قۇرالدارى ازىرلەنگەنى دە اي­تىلدى. تىلدەردى دامىتۋ باعدارلاماسى اياسىندا تەرمينولوگيا، اۋدارما جايىنداعى ماسەلەلەرگە دە بارىنشا ءمان بە­ءرىلىپ، بۇل باعىتتاعى ات­قارىلعان جۇمىستار تۋرالى حابارلاندى.

باسقوسۋدا ءسوز بولعان ەڭ ماڭىزدى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتۋ ورتالىقتارىنا قاتىستى. نەگە دەسەڭىز، كەزىندە وسى ورتالىقتاردىڭ مەملەكەت قاراماعىندا قالۋ، قالماۋ ماسەلەسى تۋىنداعان ەدى. ەلىمىزدە 87 ايماقتىق مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتۋ ورتالىعى جۇمىس ىستەيدى ەكەن. مۇنداي ورتالىق­تار جەكەمەنشىكتىڭ قولىنا وتسە، قازاق ءتىلىن وقىتۋدىڭ جاي-كۇيى قالاي بولادى دەگەن سۇراق كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنە الاڭداۋشىلىق ۇيالاتقانى ءسوزسىز. بۇعان بەيجاي قاراماعان ازاماتتار مەن پارلامەنت دەپۋتاتتارى دا قارسىلىق ءبىلدىردى. «انا ءتىلى» گازەتى دە بۇل تۋرالى ماسەلە كوتەردى. سونىمەن ۇكىمەت وڭ شەشىم قابىلداپ، ءتىل ورتالىقتارى جەكەشەلەنبەيتىن بولدى.

– ەل ۇكىمەتىنىڭ 2014 جىلعى 30 ساۋىرىندەگى جەكە­شە­لەندىرۋدىڭ 2014-2016 جىلدارعا ارنالعان كەشەندى جوسپارىن بەكىتۋ تۋرالى قاۋلىسى بويىنشا جەكەشەلەندىرۋگە جاتاتىن رەسپۋبليكالىق مەنشىكتەگى ۇيىمدار تىزبەسىنە 39 ورتالىق ەنگىزىلگەن بولاتىن. ناتيجەسىندە، اقتوبە، قاراعاندى، ­الماتى وبلىستارىنىڭ وقىتۋ ورتالىقتارى جەكەشەلەندىرگەن. مەملەكەتتىك باعدارلاما ماقسات-مىندەتتەرى مەن نەگىزگى نىسانالى ينديكاتورلارىنىڭ ورىندالۋ بارىسى وسى ءتىلدى وقىتۋ ورتالىقتارى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلاتىندىقتان، قۇرمەتتى باقىتجان ءابدىر ۇلى، ءسىزدىڭ وسى ماسەلە بويىنشا بەرگەن تاپسىرماڭىز وسى باعىتتاعى جاپپاي جەكەشەلەندىرۋ پروسەسىن توقتاتۋعا ۇيىتقى بولدى. كوپ راقمەت ايتامىز، – دەدى ا. مۇحامەدي ۇلى.

مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردى وقىتۋدى ۇيىمداستىرۋ ماسەلەلەرىنە بايلانىستى ­مينيستر بىلتىر مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىمەن ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلعانىن جەتكىزدى. جوبا اياسىندا ورتالىق ورگانداردا مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتۋ كۋرسىنا 300 ادام قاتىسقان. بيىل بۇل ءداستۇر جالعاسىن تاۋىپ، قازاق جانە اعىلشىن تىلىندەگى كۋرستارعا قاتىساتىن مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ قاتارى ەكى ەسە ارتاتىنىن اتاپ كورسەتتى.

ۇكىمەت وتىرىسىندا ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى ت. سۇلەيمەنوۆ مەملەكەتتىك باعدارلامانىڭ 2014-2016 جىلدارداعى كەزەڭىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ تيىمدىلىگىنە باعالاۋ جۇرگىزىلگەنىن جەتكىزدى. سوڭعى 3 جىل ىشىندە باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ قورىتىندىلارى ورتاشا تيىمدىلىگىن كورسەتكەن، بالدىق جۇيە بويىنشا مۇمكىن بولاتىن 4 بالدان 2،66 بالمەن باعالانعان. «3 كريتەريي بويىنشا باعالاۋلار ءبىرشاما جوعارى بولدى. ماقساتتى ينديكاتورلار مەن ناتيجەلەر كورسەتكىشتەرىنە قول جەتكىزۋ دارەجەسى 88 پايىزدى قۇرادى» - دەدى ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى.

تالقىلاۋدى قورىتقان پرەمەر-مينيستر ب. ساعىنتايەۆ تىلدەردى ودان ءارى دامىتۋ ماسەلەلەرى جونىندە ءبىرقاتار تاپسىرما بەردى. بۇل ­مەملەكەت باسشىسىنىڭ «قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك» اتتى جولداۋىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا جۇزەگە اسىرىلماق. وسىعان وراي ۇكىمەت باسشىسى تىلدەردى دامىتۋ ەلىمىزدەگى باسىم مىندەتتەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىنىن ايتتى، سوعان وراي مەملەكەت ەلىمىزدەگى بارلىق تىلدەردى دامىتۋعا جاعداي جاساۋدا. مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىندا ءۇش ءتىلدى ءبىلىم بەرۋگە كەزەڭ-كەزەڭمەن اۋىسۋعا ەرەكشە كوڭىل بولىنگەن. سوندىقتان دا ۇكىمەت الدىندا وسى تاپسىرمانى قامتاماسىز ەتۋ مىندەتى تۇر. مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مەن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە، اكىمدەرگە ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىنا بارىنشا كۇش سالىپ، حالىققا قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋدىڭ تەگىن كۋرستارىن ۇسىنۋدى جانداندىرۋ تاپسىرىلدى. سونداي-اق ب.ساعىنتايەۆ تىلدەردى ۇيرەتۋ ءۇشىن باق-تىڭ الەۋەتىن مەيلىنشە پايدالانۋ كەرەكتىگىن جانە ارنايى باعدارلامالار مەن ءتىل ۇيرەتەتىن بەينەونىمدەردى ازىرلەۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.