قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ 2017 جىلى 26 قازاندا قازاق ءتىلى ءالىپبيىن كيريلليسادان لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرۋ تۋرالى جارلىققا قول قويدى. كورشى ەلدەگى ماڭىزدى جاڭالىق رەتىندە جۇڭگو حالىق رەسرۋبليكاسىنىڭ شينحۋا سايتى جانە باسقا دا ءىرى اقپارات قۇرالدارى 2017 جىلى 1 قاراشادا حابار تاراتتى، وندا بىلاي دەلىندى:
قازاقستان ۇكىمەتى تەكسەرىپ بەكىتكەن لاتىن گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن قازاق جازۋى ءالىپبيىن جىل سوڭىنان بۇرىن قولدانىسقا ەنگىزىپ، كيريلليسا الىپبيىنەن قول ۇزبەك. جوسپار بويىنشا، كەلەر جىلى جاڭا وقۋلىقتار قۇراستىرىلىپ، 2025 جىلى ۇكىمەتتىك قۇجاتتاردى تولىعىمەن جاڭا ءالىپبي بويىنشا دايىنداۋ ىسكە اسىرىلماق.
ۇكىمەتتىڭ جازۋ رەفورماسىن تالقىلاعانىنا كوپ جىل بولدى. پرەزيدەنت ن. ءا. نازاربايەۆ 27 قازاندا ۇكىمەت جارلىعىنا قول قويدى.
وتكەن عاسىردىڭ 20-شى جىلدارى قازاق تىلىندە اراب جازۋى نەگىزىندەگى توتە جازۋ قولدانىلعان، 20-40 جىلدار ارالىعىندا لاتىن جازۋى نەگىزىندەگى قازاق جاڭا جازۋى قولدانىلعان. 40 جىلداردان باستاپ ورىس ءتىلى نەگىزىندەگى كيريلليسا ءالىپبيى قولدانىلعان. سوۆەت وداعى ىدىراعان سوڭ قازاق ءتىلى قازاقستاننىڭ مەملەكەت ءتىلى بولدى، ورىس ءتىلى مەملەكەت ورگاندارى مەن جەرگىلىكتى ورگانداردىڭ رەسمي ءتىلى بولىپ بەكىتىلدى.
قولدانىستاعى كيريلليسا الىپبيىندە 33 ورىس ءتىلى تاڭباسى جانە 9 قازاق ءتىلى تاڭباسى بار. لاتىن جازۋىندا 26 تاڭبا عانا بار. مىنە، بۇل لاتىن ءالىپبيىنىڭ تولىقتىرىلۋ جاعدايىندا عانا قازاق ءتىلىنىڭ دىبىستىق ەرەكشەلىگىنە اناعۇرلىم ساي كەلە الاتىنىن اڭعارتادى. ۇكىمەت كەلەر جىلى وقىتۋشىلاردى تاربيەلەۋ جانە جاڭا وقۋلىقتاردى قۇراستىرۋ جۇمىسىن باستايدى. جاڭا نۇسقاداعى لاتىن ءالىپبيى قولدانىسقا ەنگەن سوڭ قازاقستان - «Qazaqstan» دەپ جازىلاتىن بولادى.
كەيبىرەۋلەر جازۋ رەفورماسىندا «سوۆەت وداعى مەن رەسەيدىڭ ىقپالىنان ارىلۋ» دەيتىن ساياسي ماقسات بار دەپ وتىر. الايدا قازاقستاننىڭ اقپارات دانەكەرى 30 قازاندا رەسەيدىڭ باس ەلشىسى ميحايل بوچارنيكوۆتىڭ سوزىنەن سيتات كەلتىرىپ بىلاي دەدى: رەسەي تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ الداعى ۋاقىتتا مەملەكەتتىك ءتىلدى لاتىنعا كوشىرۋ تۋرالى شەشىمىنە تۇسىنىستىكپەن جانە قۇرمەتپەن قارايدى.
ميحايل بوچارنيكوۆ دارىپتەپ بىلاي دەدى: قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ پوزيسيا بىلدىرۋىنشە، ورىس ءتىلىنىڭ رەسمي تىلدىك ورنى ىقپالعا ۇشىرامايدى، قازاقستاننىڭ ورتا مەكتەپتەرىندە ورىس ءتىلى «بەلگىلەنگەن ءتىل» رەتىندە وقىتىلا بەرەدى، قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ باسشىلىعى ورىس ءتىلىن ەل ازاماتتارىنىڭ ەركىن مەڭگەرۋىن قازاقستاننىڭ ماڭىزدى مادەني باسىمدىعى رەتىندە قاراستىرادى.
بۇل حابار شىڭجاڭداعى قازاقشا باسىلىمداردىڭ ءبىرى «ىلە كەشى» گازەتىندە سەنبەك اۋەسقان ۇلىنىڭ اۋدارماسىمەن 2017 جىلى 7 قاراشادا جاريالانىپ، جاڭا ءالىپبي توتە جازۋ ۇلگىسىندە قوسا بەرىلدى.
سەنبەك اۋەسقان ۇلى
جۇڭگو شىڭجاڭ قۇلجا قالاسى
پىكىر قالدىرۋ