تانىسى مەن تابىسى بار، قولى ۇزىن شەنەۋنىكتەر مەن دەپۋتاتتار جالعاندى جالپاعىنان باسىپ، اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرىن مىڭداعان، ميلليونداعان گەكتارلاپ جالعا الىپ، ونى نە وزدەرى يگەرمەي، نە ەلگە بەرگىزبەي جۇرگەن جاعدايلاردىڭ  بارلىق ايماقتا كەزدەسىپ جۇرگەنى مەنى قىنجىلتادى جانە جۇرتشىلىقتىڭ نارازىلىعىن دا تۋدىرۋدا.

سونىڭ ىشىندە مەن بۇگىن ءوز اۋىلىم، ءوز اۋدانىم، تۋعان جەرىم، شەكارالىق ايماق - رايىمبەك اۋدانىنداعى جەر جاعدايى تۋرالى، ناقتىراق ايتساق، ءبىر دەپۋتاتتىڭ 30 مىڭ گەكتارعا جۋىق جەردى ۇزاق مەرزىمگە جالعا الىپ، ءبىراق ونى يگەرمەگەنى تۋرالى ايتقىم كەلىپ وتىر.

باسىنان باستاساق، جامبىل وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى (بالكىم بۇرىنعى) نۇرلان ەرگەشباي دەگەن ازامات 09.11.2009 جىلى ءبىر كۇندە «رايىمبەك-نان» (جسن: 091140004976)  جانە  «كەگەن-نان» (جسن:091140005042) اتتى ەكى جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىن قۇرادى.

الماتى وبلىسى، رايىمبەك اۋدانىنىڭ سول كەزدەگى اكىمى ا. ايتجانوۆ 23.07.2010 جىلى ءوزىنىڭ №379 قاۋلىسىمەن «رايىمبەك-نان» سەرىكتەستىگىنە 15 342،17 گەكتار اۋىلشارۋاشىلىق جەرىن 20 جىل مەرزىمگە جالعا بەرەدى. قاۋلى نەگىزىندە 18 جەر تەلىمىنە  پايدالانۋ اكتىسى جاسالادى.

ءدال سول كۇنى، ياعني 23.07.2010 جىلى الماتى وبلىسى، رايىمبەك اۋدانىنىڭ سول كەزدەگى اكىمى ا. ايتجانوۆ ءوزىنىڭ №380 قاۋلىسىمەن «كەگەن-نان» سەرىكتەستىگىنە 12 646،29 گەكتار اۋىلشارۋاشىلىق جەرىن 20 جىل مەرزىمگە جالعا بەرىپ، 34 جەر تەلىمىنە  جەر پايدالانۋ اكتىسى جاسالادى.

ءسويتىپ، نۇرلان ەرگەشباي جالعىز قۇرىلتايشىسى بولىپ تىركەلگەن «رايىمبەك-نان» مەن «كەگەن-نان» سەرىكتەستىكتەرى رايىمبەك اۋدانىنىڭ بىرنەشە اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ جەر قورىنان 27 988،4 گەكتار جەرگە يە بولا قالادى.

ەڭ نەگىزگى ماسەلە، اتالعان سەرىكتەستىكتەر  27 988،4 گەكتار جەردى  جالعا العالى بەرى، ياعني 8 جىل ىشىندە مۇلدە يگەرگەن ەمەس.

ءسوزىمنىڭ دالەلى بولۋى ءۇشىن بىرنەشە جاعدايعا نازار اۋدارتايىن. ماسەلەن، رايىمبەك اۋدانى اكىمىنىڭ 10.02.2014 جىلعى №11 وكىمىمەن پايدالانىلماي جاتقان جەرلەردى انىقتاۋ تۋرالى ارنايى كوميسسيا قۇرىلىپ، تەكسەرۋلەردەن كەيىن 10.08.2014 جىلى  «رايىمبەك-نان» سەرىكتەستىگىنىڭ 14922،43 گەكتار جەردى پايدالانباي وتىرعانى تۋرالى اكت جاساپ، وعان سول كەزدەگى رايىمبەك اۋدانىنى اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ق. تولەپبەردييەۆ باستاعان 12 ادام قول قويادى. دەمەك، بۇل «رايىمبەك-نان» سەرىكتەستىگى 4 جىل بويى جەردى پايدالانباعان دەگەن ءسوز. 

اتالعان اكتىدەن كەيىن رايىمبەك اۋدانى جەر قاتىناستار ءبولىمى 29.12.2014 جىلى №346 ەسكەرتۋىن سەرىكتەستىككە جولدايدى. وندا سەرىكتەستىكتىڭ جەردى پايدالانباي جەر كودەكسىنىڭ تالاپتارىن بۇزىپ وتىرعاندىعىن كورسەتەدى.

ءدال سول كوميسسيا  «كەگەن-نان» سەرىكتەستىگىنىڭ دە جەردى پايدالانباي وتىرعاندىعى تۋرالى ارنايى اكت جاساپ،  رايىمبەك اۋدانى جەر قاتىناستار ءبولىمى 29.12.2014 جىلى №347 ەسكەرتۋىن «كەگەن-نان» سەرىكتەستىگىنىڭ باسشىلارىنا تاپسىرادى.

ەڭ قىزىعى، سودان بەرى تاعى 4 جىل ءوتىپ كەتىپتى. ال، «رايىمبەك-نان» مەن  «كەگەن-نان» سەرىكتەستىگى كەزىندە ەگىستىگى جايقالىپ، مىڭعىرعان مال جايىلعان جەرلەردى يگەرمەي كەلەدى.

وعان دالەل، رايىمبەك اۋدانىنىڭ 12.12.2016 جىلعى  №106 وكىمىمەن پايدالانىلماي جاتقان جەرلەردى انىقتاۋ تۋرالى توپ قۇرىلىپ، تەكسەرۋ ناتيجەسىندە  12.06.2017 جىلى №2 اكت جاسالعان. ول اكتىدە سەرىكتەستىكتەردىڭ جەردى پايدالانباي وتىرعانى ناقتى كورسەتىلگەن.  

كەيبىر رەسمي دالەلدەنبەگەن، ءبىراق اقپارات قۇرالدارىندا جاريالانعان اقپاراتتارعا قاراعاندا نۇرلان ەرگەشباي مەن ونىڭ تۋعان باۋىرى يەمبەردييەۆ ەرلان ەرگەشباي ۇلىنىڭ العان جانە پايدالانباي وتىرعان جەرلەرى تەك بۇل ەمەس كورىنەدى. ولار تاعى باسقا 10 نان اسا سەرىكتەستىك قۇرىپ، الماتى وبلىسىنىڭ، جامبىل وبلىسىنىڭ بىرنەشە اۋداندارىنان ءىرى كولەمدە جەر تەلىمدەرىن جالعا العانعا ۇقسايدى.

ول از دەسەڭىز، ەل ىشىندە اعايىندى يەمبەردييەۆتەر جالعا العان جەرلەرىن كەپىلگە قويىپ، بتا بانكتەن $65 ملن. العان دەگەن دە اڭگىمە بار. ول قارجىنىڭ قانداي ماقساتقا الىنعانى، قالاي جۇمسالعانى تۋرالى قازىرشە مەندە اقپارات جوق. الايدا، سول $65 ملن. ءۇشىن قاي وبلىستاردىڭ قانشا گەكتار اۋىلشارۋاشىلىق، ونىڭ ىشىندە ەگىستىك، جايلىمدىق جەرلەرىنىڭ بانكتەردە كەپىلدىكتە تۇرعانى مەنى الاڭداتادى.

ەكىنشى جاعىنان ءوزىمنىڭ تۋعان اۋىلىم-شالكودەدە اعايىن-تۋىستار ۇلتاراقتاي جەر الا الماي وتىرعاندا،  «كەگەن-نان» سەرىكتەستىگى الاقانداي اۋىلعا تيەسەلى از عانا جەردىڭ ەداۋىر بولىگىن جالعا الىپ العان. ەندى ونى نە سەرىكتەستىك پايدالانىپ نەمەسە پايدالانباسا مەملەكەتكە وتكىزبەيدى، نە اۋىل تۇرعىندارى الىپ، پايداسىنا جاراتا المايدى.

ناقتىراق ايتساق، تەك شالكودە اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ جەر قورىنان بۇرىنعى اكىم ا. ايتجانوۆتىڭ ءبىر عانا  №380 قاۋلىسىمەن، كاداسترلىق ءنومىرى № 03-050-004-099 مەملەكەتتىك اكتىسىمەن الىنعان 245 گا.ەگىستىك، № 03-050-002-059 مەملەكەتتىك اكتىسىمەن الىنعان 305 گا.ەگىستىك، № 03-050-002-060 مەملەكەتتىك اكتىسىمەن الىنعان 989 گا.ەگىستىك، № 03-050-002-061 مەملەكەتتىك اكتىسىمەن الىنعان 142 گا.ەگىستىك،  № 03-050-002-058 مەملەكەتتىك اكتىسىمەن الىنعان 230 گا.ەگىستىك جەرلەرى، بارلىعى 1911 گەكتار ەگىستىك القاپ «كەگەن-نان» سەرىكتەستىگىنە بەرىلىپ كەتكەن. بۇل شالكودە اۋىلدىق وكرۋگىنە قاراستى بار جوعى 4933 گەكتار ەگىستىك جەردىڭ جارتىسىنا جۋىعى ەكەنىن بايقاۋعا بولادى جانە «كەگەن-نان» سەرىكتەستىگى جالعا العان جەرلەر اۋىل ىرگەسىندەگى سۋ كەلەتىن جەر ەكەنىن دە ايتپاسقا بولمايدى. قۇجاتتا ەگىستىك جەر دەپ بەلگىلەنىپ، ءبىراق سۋ بارمايتىن جەر كولەمىنىڭ ءبىرشاما ەكەنىن ەسكەرسەك، «كەگەن-نان» سەرىكتەستىگى شالكودە اۋىلىنىڭ تۇرعىندارىن ەڭ شۇرايلى، ەڭ ءتيىمدى، سۋارلامى ەگىستىكتەرىنەن ايىرىپ وتىر.   ءسويتىپ اۋىلدىڭ ىرگەسىندەگى سۋارمالى ەگىستىك جەردى اۋىل تۇرعىندارىنىڭ ءوزى پايدالانا الماي زارداپ شەگۋدە.

ونىڭ سىرتىندا بىرنەشە اۋىلدىڭ نەگىزىنەن ەگىستىك جەرلەرى اعايىندى يەمبەردييەۆتەردىڭ يەلىگىندە تۇر.

ال، الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى، وبلىستىق جەردى پايدالانۋ مەن قورعالۋىن باقىلاۋ باسقارماسى بۇل جاعدايدى بىلمەي مە، الدە بىلسە دە كوز جۇمىپ وتىر ما بەلگىسىز.

كەيبىر بىلەتىندەر يەمبەردييەۆتەردىڭ ارتىندا پارلامەنت دەپۋتاتتارىنىڭ وتىرعانىن ايتۋدا. ولاردىڭ ىشىندە ەرلان يەمبەردييەۆتىڭ  «Kazexim group»، «مايس اگرو» سەرىكتەستىكتەرىندە بىرگە ىستەگەندەرى دە بار دەيدى. كوپ ۇزاماي ولاردىڭ دا ءاتى-جونى انىقتالىپ قالار.

قازىرشە اۋىل جۇرتشىلىعىنىڭ، اۋىلداستارىمنىڭ جان ايقايىن ق ر پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى-اۋىلشارۋاشىلىق ءمينيسترى ءومىرزاق شۇكەيەۆكە جولدايمىن.

ءومىرزاق ەستايۇلىنان الماتى وبلىسى اكىمدىگىنىڭ، رايىمبەك اۋدانى اكىمدىگىنىڭ، وبلىستىق، اۋداندىق پروكۋراتۋرا وكىلدەرىنىڭ، اۋىل بەلسەندىلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن  ارنايى كوميسسيا قۇرىپ، مينيسترلىكتىڭ ينسپەكتورىن جىبەرىپ، مۇقيات تەكسەرتىپ، مىڭداعان گەكتار جەردى حالىق يگىلىگىنە قايتارۋ شارالارىن ۇيىمداستىرۋدى سۇرايمىن.

نۇرلان نىعماتۋلين مەن قاسىم جومارت توقايەۆ مىڭداعان گەكتار اۋىلشارۋاشىلىعى جەرلەرىن الىپ الىپ، نە وزدەرى پايدالانبايتىن، نە حالىققا بەرمەيتىن دەپۋتاتتارعا قاشان توسقاۋىل قويادى ەكەن دەگەن دە ساۋال تۇر كوكەيدە. زاڭدى بەلدەن باسىپ جۇرگەن دەپۋتاتتاردى نە پارتيا، نە حالىق جونگە سالا الماسا جەر تاعدىرى، ەل تاعدىرى نە بولماق؟ 

اۋىلدى دامىتىپ، اۋىلشارۋاشىلىق ءونىم وندىرۋشىلەردى قولداۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن وسىنداي جالعان فەرمەرلەردىڭ جولىن كەسىپ، جەردى حالىقتىڭ يگىلىگىنە، پايدالانۋىنا بەرۋىمىز كەرەك.

حالىققا زيانىنان باسقا پايداسى جوق زاڭدار شىعارىپ، اۋدان، وبلىس اكىمدەرىنە بىلگەنىن ىستەتىپ، جەردى ات توبەلىندەي چينوۆنيكتەر مەن دەپۋتاتتاردىڭ ءبولىپ الۋىنا توسقاۋىل قويىپ، اۋىلشارۋاشىلىق نەسيەلەرى مەن سۋبسيديالارىن وبلىس اكىمدەرىنىڭ ءوز تۋىس-باۋىرلارىنا، بالالارىنا ءبولىپ بەرۋىن توقتاتپايىنشا اۋىلدىڭ جاعدايىن جاقسارتۋ مۇمكىن ەمەس.

الدە بيلىك، پرەزيدەنت، ۇكىمەت اۋىل جۇرتىن وسىلاي جەردەن ايىرىپ، اۋىلدان كوشىرىپ، ارتىنان «جەرگە يە كەرەك، يەسىز جەردى يگەرۋىمىز كەرەك» دەپ شەتەلدىكتەرگە بەرمەكشى مە؟ بيلىكتىڭ پيعىلى سولاي بولسا، اڭگىمە باسقا...

ماقسات ءىلياس ۇلى، «الاش جولى» قوزعالىسىنىڭ بەلسەندىسى