قازاقستانداعى حالىق سانى جىلدان جىلعا ءوسىپ كەلەدى. وعان ايقىن دالەل رەتىندە تاۋەلسىزدىك جىلداردان بەرى قازاقستان حاقىنىڭ ءوسۋىن مىسالعا كەلتىرسە بولادى. ياعني 1991 جىلى قازاقستاندا 16،7 ميلليون حالىق تۇرسا، 2017 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنداعى كورسەتكىش بويىنشا حالىق سانى – 18،3 ميلليونعا جەتكەن.

وعان تابيعي ءوسىم، قازاقستاندا ۇتىمدى جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇرگىزىلىپ جاتقان كوشى قون ساياساتىن قوسىڭىز. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ اعىمداعى جىلعى دەموگرافيالىق احۋال تۋرالى اقپاراتىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز.

سوڭعى مالىمەتتەرگە سايكەس، 2018 جىلى ءاربىر 82 سەكۋندتا 1 ادام ءتىرى تۋىلادى. ال ءار 239 سەكۋندتا 1 ادام ءتۇرلى جاعدايعا بايلانىستى قايتىس بولادى. بۇل قازان ايىنداعى كورسەتكىش.

جىل باسىنان بەرى ءتىرى تۋعان بالالاردىڭ سانى - 325 396. ءولى تۋىلعاندار – 110 038. ال جالپى وسىمگە كەلەر بولساق، اعىمداعى جىلدىڭ سيفرلار ونىڭ – 197 044 ەكەنىن ايتادى.

ال ءبىر تاۋلىكتەگى كورسەتكىشتەرگە كوز جۇگىرتەتىن بولساق، ءبىر كۇندە ءتىرى تۋىلعاندار – 484، قايتىس بولعاندار – 166. جالپى ءوسىم – 288.

ءسوزىمىزدىڭ باسىندا ايتىپ وتكەندەي، قازاقستانعا شەت ايماقتاردان كوشىپ كەلىپ جاتقان ەتنيكالىق قازاقتار كوپ. ستاتيستيكالىق مالىمەتكە سۇيەنەتىن بولساق، ءاربىر 2106 سەكۋندتا قازاقستانعا 1 ادام كەلەدى ەكەن.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، وسىدان ءبىر جىل بۇرىن قازاقستانداعى قۇزىرلى ورگاندار الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن، ءتۇرلى سەبەپتەرگە بايلانىستى شەتەلدە تۋىپ، وسكەن ەتنيكالىق قازاقتار ەلگە كەلگەندە ولاردان سوتتىلىعى تۋرالى انىقتامانى تالاپ ەتپەۋ تۋرالى زاڭ قابىلداندى. ياعني، بىلتىردان بەرى قانداستارىمىز تۇراقتى تىركەۋگە تۇرىپ، ىقتيار حات العاندا سوتتىلىعى تۋرالى انىقتامانى سۇراتپايدى.

ەتنيكالىق قازاقتاردان اتالمىش انىقتامانى تالاپ ەتپەۋ تۋرالى ماسەلە 2015 جىلدان بەرى كوتەرىلىپ كەلگەن. سەبەبى سوتتىلىعى تۋرالى انىقتامانى الۋ ءۇشىن ەتنيكالىق قازاقتار تالاي ماشاقات پەن قيىندىقتى باستان وتكەردى. اتاپ ايتار بولساق، قازاقستاننىڭ نەگىزگى الماتى مەن استانا سىندى قالالارىنا سابىلۋ دەگەن سەكىلدى.

اتالمىش شەشىم شىققان جىلى ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ V قۇرىلتايىندا ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋى مەن ازاماتتىق الۋىن جەڭىلدەتۋ كەرەكتىگىن ايتقان ەدى. استانادا وتكەن قۇرىلتايدا قۇجاتتاردى راسىمدەۋ كەزىندە ءار ەسىككە جۇگىرىپ، سابىلماۋى كەرەك ەكەنىن ايتقان. ەلباسىنىڭ بۇل تاپسىرماسىنان كەيىن  ەتنيكالىق قازاقتاردان سوتتىلىعى تۋرالى انىقتامانى سۇراتپاۋ تۋرالى شەشىم شىقتى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ V قۇرىلتايى استانادا وتكەن بولاتىن. پرەزيدەنتتىڭ قانداستارىمىزدىڭ قۇجات راسىمدەۋىنە قاتىستى تاپسىرمانى 23 ماۋسىمدا ايتقان بولاتىن. سول ۋاقىتتا بۇكىل قازاقستان بولىپ قۋانعان ەدىك. بۇگىن سول تاپسىرما كۇشىنە ەنىپ، ونىڭ جەمىسىن كورىپ وتىرمىز.

قازاقستان ازاماتتىعىن العىسى كەلەتىن نەمەسە تۇراقتى تىركەۋگە تۇرعىسى كەلگەن ەتنيكالىق قازاقتار قۇجات راسىمدەۋدە قينالىپ، ەلدىڭ ءبىر شەتىنەن ەكىنشى شەتىنە سابىلمايتىن بولدى.

 «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا كەلگەننەن كەيىن ەتنيكالىق قازاقتار قۇجات راسىمدەۋ ماقساتىندا ارى-بەرى سابىلماۋى قاجەت. سەبەبى قىتايداعى ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ سوتتالعانى نەمەسە سوتتالماعانى تۋرالى انىقتاما الۋ اعايىندارىمىزدىڭ ارعى بەتتەگى ەڭبەگىنە ماسەلەلەر تۋعىزادى. وسى جاعىن اقىلداسىپ، شەكارادا تۇرعىسىنان اقىلداسۋىمىز كەرەك!» - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

ەلباسىنىڭ دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ V قۇرىلتايىنداعى بەرگەن تاپسىرماسىنان كەيىن، ەل پرەزيدەنتىنىڭ تاپسىرماسىن شۇعىل ورىنداۋ ءۇشىن جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنان كەلگەن قازاقتاردان قازاقستاندا تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋعا رۇقساتتى الۋ كەزىندەگى سوتتىلعانى نەمەسە سوتتالماعانى تۋرالى انىقتامانى تالاپ ەتۋدى الىپ تاستاۋ تۋرالى شەشىم شىقتى. ول بىلتىر 2 تامىزدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ «شەتەلدىكتەرگە جانە ازاماتتىعى جوق ازاماتتارعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ۋاقىتشا جانە تۇراقتى تۇرۋعا رۇقسات بەرۋ  قاعيداتتارىن بەكىتۋ تۋرالى» №523 بۇيرىعىمەن بەكىتىلدى. قازىرگى تاڭدا، قىتايدان كەلگەن ەتنيكالىق قازاقتاردان سوتتىلىعى تۋرالى انىقتاما تالاپ ەتىلمەيتىن بولدى.

كەلەشەكتە تەك جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنان عانا ەمەس، باسقا ەلدەردەن كوشىپ كەلىپ جاتقان ەتنيكالىق قازاقتاردان دا تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋعا جانە ازاماتتىق العان ۋاقىتتا سوتتىلىعى تۋرا انىقتامانى تالاپ ەتپەۋ تۋرالى ماسەلە تالقىلانىپ جاتىر. قازىرگى ناتيجەلى كوشى قون ساياساتى نەگىزىندە ونىڭ دا اۋىلى الىس ەمەس ەكەنى انىق.