جاپونيانى موڭعولداردان ەكى رەت قۇتقارعان قورقىنىشتى "قۇداي داۋىلى"

/uploads/thumbnail/20190108100148614_small.jpg

1259 جىلى شىڭعىس حاننىڭ نەمەرەسى قۇبىلاي حان موڭعول يمپەرياسىنىڭ باسشىسى بولدى. قىتايدىڭ كوپ بولىگىن يەمدەنىپ، كەيىن كورەيانى باعىندىرعان موڭعولداردىڭ نازارى ءبىر ساتتە جاپونياعا اۋادى.

سوعىسسىز الۋ ماقساتىندا موڭعولدار جاپوندىقتارعا ۋلتيماتۋم جىبەرىپ، كوپ سالىق تولەۋدى تالاپ ەتەدى. الايدا جاپونيا مۇنى ەلەمەيدى. ءتىپتى كۇبىلاي حان جىبەرگەن موڭعول ەلشىلەرىن دە قابىلداماپتى. بۇدان سوڭ موڭعولدار  600-گە جۋىق كەمەنىڭ قۇرىلىسىن باستاپ، 40 مىڭ شاماسىندا موڭعول، كورەي جانە جۇڭگو اسكەرىن جينادى. ال جاپوندىقتار تەك 10 مىڭعا جەتەر-جەتپەس سامۋراي جيناي الدى.

ءسويتىپ 1274 جىلى موڭعولدار جاپون دالاسىنا باسىپ كىرەدى. جاپونيا مەن كورەيا اراسىنداعى شاعىن ارالداردى وڭاي جاۋلاپ العان ولار كۇنشىعىس ەلىنە جاقىنداپ، جاپون ارالدارىنىڭ بىرىنە - كيۋسيۋگە قوندى.

بۇل ساتتە جاپون سامۋرايلارى موڭعولدارمەن سوعىسۋعا دايىن ەمەس ەدى. سامۋرايلار وزدەرىنىڭ ادەت-عۇرىپتارىنا سايكەس، بىر-بىردەن كەلىپ، قاي اۋلەتتەن شىققاندارىن تانىستىرا باستايدى. بۇعان قاراپ تۇراتىن موڭعولدار بار ما؟ موڭعول-قىتاي-كورەي اسكەرى ءاربىر سامۋرايعا شابۋىل جاساپ، كوزدەرىن جويىپ وتىردى. موڭعولدىقتاردىڭ قولىندا جاپوندىقتارعا قاراعاندا قارۋى ەكى ەسەگە كوپ ەدى. نايزالار، جارىلعىش زاتتار جانە ۇشى ۋلى جەبەلەر دە بار ەدى.

ءبىراق تاعدىر جاپوندىقتارعا وڭ كوزبەن قارادى. ءتۇن ورتاسىندا كەمەلەرىمەن كەلگەن موڭعولداردى جويقىن تايفۋن قارسى الدى. الگى داۋىل موڭعول فلوتىن قۇرتىپ، سونىڭ سالدارىنان 13 مىڭ اسكەر قازا تاپتى. داۋىلدىڭ قاتتى بولعانى سونشا، موڭعول اسكەرىنىڭ شەگىنەرگە امالى قالمادى.

كاميكادزە

ارادا 7 جىل ءوتىپ،  1281 جىلى موڭعولدار قايتادان جاپونياعا اتتانادى. بۇل جولى ولار 140 000-عا جۋىق اسكەرىن جينادى.

بۇل جولى جاپوندىقتار موڭعول اسكەرىنىڭ ءتونىپ كەلۋىنە ساقاداي ساي ەدى. وزدەرىنىڭ 7 جىل بۇرىنعى قاتەلىكتەرىن ەسكەرىپ، جاعالاۋ بەكىنىستەرىن سالدى. موڭعولدار تاياعاندا سامۋرايلار دا وزدەرىنە ءتان ادەت-عۇرىپتان اتتاپ، قورعانىس جەلىلەرىن قۇردى. ولار باتىلدىقپەن كۇرەستى، الايدا كۇشتەر تەڭ ەمەس ەدى. ەرتە مە، كەش پە، موڭعولدار ءبارىبىر جەڭىسكە جەتەتىندەي كۇشكە يە بولدى. دەي تۇرسا دا، تاعدىر بۇل جولى دا جاپوندىقتاردى قولدادى. سەبەبى تاعى ءبىر تايفۋن پايدا بولدى.

داۋىل ورناعاندا موڭعولدار كورەي اسكەرلەرىنىڭ ايتۋىمەن تەڭىزگە جۇزۋگە تىرىستى، ءبىراق كەمەلەرى بىر-بىرىنە سوعىلىپ، جولدارى تاعى بولمادى. قۇبىلاي حان اسكەردىڭ جارتىسىن جوعالتتى، ال جاعالاۋعا شىققانداردى جاپوندىقتار ءولتىرىپ وتىردى. امان قالعان قۇبىلاي حان قايتا ارتقا شەگىندى. بۇل – جاپوندىقتاردى اسكەرى ەكى ەسە كوپ موڭعولداردان قۇتقارعان ەكىنشى ساتتىلىك بولدى. بۇگىندە جاپون حالقى بۇل تايفۋندى «كاميكادزە» نەمەسە «قۇدايدىڭ داۋىلى» دەپ اتايدى.

كەرىمسال جۇباتقانوۆ،

قازاق-ورىس حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوسەنتى، تاريح عىلىمنىڭ كانديداتى

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار