ءقادىرلى قاۋىم، قۇرمەتتى حانىمدار مەن مىرزالار! سىزدەرگە قارت التايدىڭ باۋىرى شىعىس قازاقستاننىڭ ىستىق سالەمىن جولدايمىن.

قازاقستان مەن پولشا مەملەكەتىن بايلانىستىراتىن رۋحاني-مادەني ورتاق قۇندىلىقتارىمىز بارشىلىق. 2017 جىلدىڭ 6 ساۋىرىندە ەكى مەملەكەت اراسىندا ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناستاردىڭ ورناعانىنا 25 جىل تولدى. وسى جىلدار ىشىندە ەكىجاقتى باي­لانىسىمىز بۇگىنگى جوعارى دەڭگەيگە جەتىپ، تەك قانا وڭدى باعىتتا دامۋدا. ەكى ەل اراسىندا ءبىلىم سالاسىندا باي­لانىستار كەڭەيۋدە. قازىرگى تاڭدا پولشانىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە 770-تەن استام قازاقستاندىق ستۋدەنت ءبىلىم الۋدا.

بۇگىن قازاقستاننىڭ رۋحاني جانە مادەني ومىرىندەگى ايتۋلى كۇن دەۋگە بولادى. قازاقتىڭ كەشەگىسى دە، بۇگىنى دە، بولاشاعى دا ابايمەن ولشەنەدى. اباي – ءبىزدىڭ ۇلتتىق ۇرانىمىز. الەمدىك رۋحانياتقا ءار ۇلتتى تانىتاتىن الىپتار بولادى. سول الىپتاردىڭ ءبىرى - اباي. اباي ارقىلى قازاقتى الەم تانىدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.نازاربايەۆ: «اباي – ءبىزدىڭ ۇلتتىق ۇرانىمىز بولۋى كەرەك. ابايدى تانىتۋ ارقىلى ءبىز قازاقستاندى الەمگە تانىتامىز، قازاق حالقىن تانىتامىز. مەنىڭ بالالارىم مەن ەرتەڭگى ۇرپاعىما ابايدان ارتىق، ابايدان ۇلى، ابايدان كيەلى ۇعىم بولماۋعا ءتيىس»، - دەگەن.  ەلباسى ايتقانداي، اباي – قازاق حالقىنىڭ رۋحاني كوشباسشىسى، جول ءسىل­تەر باع­دارى. قازاق حالقىن ءدال ابايداي تانىپ، ابايداي تۇسىندىرگەن ەشكىم جوق. ۇلى اقىننىڭ جاسامپاز­دىق­قا، پاراساتتىلىق پەن ىنتىماققا ءۇن­دەۋشى يدەيا­لارى – الەمدەگى بار­لىق ۇلتتاردىڭ وكىلدەرىنە ءبىر­دەي قۇندى، ورتاق قا­زىنا.

تاريحتان بەلگىلى، ءحىح عاسىردا قازاقستان مەن پولشا اراسىندا ورىن العان كوپقىرلى قاتىناستار نەگىزىنەن پاتشالىق رەسەيدىڭ وتارلىق داۋىرىندە ءوربىدى. الىپ يمپەريانىڭ قۇرامىندا وتارلىق جاعدايدا كۇن كەشكەن قوس حالىقتىڭ بايلانىستارى ەڭ الدىمەن ۇلت-ازاتتىق قوزعالىستار اياسىن قامتىپ، ءسىبىر مەن قازاقستان اۋداندارىنا جەر اۋدارىلعان پولياك تۇرعىندارى ەسەبىنەن جۇزەگە استى.

ابايدىڭ اكەسى قۇنانباي تۋرالى العاش جازباشا ماعلۇمات قالدىرۋشى، ونى كوزىمەن كورگەن، قازاقستانعا جەر اۋدارىلىپ كەلگەن پولياك ريەۆوليۋسيونەرى ادولف يانۋشكيەۆيچ بولاتىن. ا.يانۋشكيەۆيچ «دنيەۆنيكي ي پيسما پۋتەشەستۆيا پو كازاحسكيم ستەپيام» («قازاق دالاسىنداعى ساياحاتتىڭ كۇندەلىگى مەن حاتتارى») اتتى زەرتتەۋ ەڭبەگىندە قۇنانباي تۋرالى مىناداي قۇندى پىكىر ايتادى: «بۇل دا دالا وڭىرىندە اتى كەڭ جايىلعان ادام. قاراپايىم قازاقتىڭ بالاسى. تابيعات وعان كەسەك اقىل، عاجايىپ ەس جانە جۇيرىك ءتىل بەرگەن. ىسكەر، ءوز اتالاستارىنىڭ يگىلىگى تۋرالى قام جەيدى. دالا زاڭدارى مەن قۇران قاعيدالارىنىڭ جەتىك بىلگىرى. قازاقتارعا قاتىستى روسسيالىق ۋستاۆتاردى بەس ساۋساعىنداي بىلەدى. قارا قىلدى قاق جارعان بي جانە ونەگەلى مۇسىلمان. ودان اقىل سۇراۋعا جاس تا، كارى دە، كەدەي دە، باي دا شالعاي-شالعاي اۋىلداردان كەلىپ جاتادى...» - دەپ تاڭعالادى.

ا.يانۋشكيەۆيچ قۇنانبايدىڭ زامانداسى بولسا، اباي قۇنانبايۇلىمەن دە پولياك حالقىنىڭ ساياسي ايداۋداعى ءبىرتۋار پەرزەنتتەرى تىعىز قارىم-قاتىناستا بولعان. ساياسي جەر اۋدارىلعان پولياك زيالىلارىنىڭ ىشىندە اباي قۇنانبايەۆپەن جاقىن دوستىق بايلانىس ورناتقان سيەۆەرين گروسس ەدى.

سەمەي قالاسىندا س. گروسس ەرىكتى جالدامالى رەتىندە الدىمەن وبلىستىق باسقارمادا، ارتىنان سەمەي ۋەزدىك سۋديا كەڭسەسىندە قىزمەت ەتەدى. سول كەزەڭدەگى سەمەي جانە ونداعى ساياسي جەر اۋدارىلعانداردىڭ جاي-كۇيى تۋرالى قىزىقتى مالىمەتتەردى امەريكالىق تانىمال جۋرناليست دجوردج كەناننىڭ «سيبير ي سسىلكا» اتتى تانىمال ەڭبەگىنەن الا الامىز. «ۇلبىدە وزگە ساياسي ايداۋداعىلارمەن بىرگە ساراتوۆتىق زاڭگەر-ستۋدەنت الەكساندر بلەك، اپپولون كارەلين، شىعۋ تەگى كوۆنالىق زاڭگەر-ستۋدەنت سيەۆەرين گروسس جانە ۆارشاۆالىق دوكتور ۆيتەرتو بولدى»، - دەپ جازادى. ءوزى زاڭگەر بولعاندىقتان گروسس قازاقتىڭ ءداستۇرلى قۇقىعىن زەرتتەۋگە قۇلشىنا كىرىسەدى. گروسس ابايدىڭ اۋىلى شىڭعىس بولىسىنا بارىپ، ءبىر ايداي ۋاقىت وتكىزگەن. ول جوعارىدا اتالعان جۇمىسقا دەرەكتەر جيناۋ ماقساتىمەن قازاقتىڭ ادەت-عۇرىپ زاڭناماسىن ابايمەن قارىم-قاتىناس جاساۋمەن كەڭەسىپ وتىرعان.

بۇل كۇندە ابايعا ەلدىڭ جانە بارلىق عالام قاۋىمداستىعىنىڭ ىقىلاسى ارتۋدا. سەبەبى ول – ءبىر كەزدەگى ادامزاتتىڭ ويشىلدارى – اريستوتەل، سوكرات، پلا­تون­دار­دىڭ رۋحىن بويىنا ءسىڭىرىپ، پۋشكيندى، لەرمونتوۆتى، گەتەنى قازاق تىلىندە سويلەتىپ، بۇكىل ادامزاتتىڭ مادەني-رۋحاني قازىناسىن مۇلتىكسىز مەڭگەرگەن تۇلعا. سوندىقتان دا قازىرگى كەزدە اباي الەمىنە باسقا حالىقتار دا ەرەكشە ءمان بەرىپ وتىر.

ابايدىڭ: «ادامزاتتىڭ ءبارىن ءسۇي، باۋىرىم دەپ»، - دەگەن جالپى ادامزات بالاسىن گۋمانيزمگە شاقىرعان دانالىق ءسوزى بۇكىل الەم حالقىن تاتۋلىق پەن تۇراقتىلىققا، تىنىشتىق پەن تۇسىنىستىككە، دوستىق پەن باۋىرمالدىققا شاقىرادى.

ەلباسى ن.ءا.نازاربايەۆ ۇسىنعان «رۋحاني جاڭعىرۋ» تۇجىرىمداماسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن الدىمەن اباي ءىلىمىن تانۋ قاجەت. ەلدىڭ وركەندەۋى مەن تاۋەلسىزدىگى، ازاماتتىق تەڭدىك، ەڭبەكسۇيگىشتىك، قوعامدىق كەلىسىم مەن ۇلتتىق بىرلىك، ادىلدىك، زاڭ­نىڭ باسىمدىعى، وتباسى جانە ءداس­تۇرلەر – بۇل قۇندىلىقتار­دىڭ ءبارى مەملەكەتىمىزدىڭ تۇراقتى­لى­عى مەن وسىپ-وركەندەۋىنىڭ تۇعىر­لى ىرگەتاسى.

قازاقستان مەن پولشا مەملەكەتىنىڭ اراسىنداعى ءوزارا دوستىق، رۋحاني بايلانىس، جاقسى قارىم-قاتىناسىن نىعايتۋعا باعىتتالعان ۇلكەن ءىستىڭ ءبىرى – اباي ورتالىعىن اشۋ. اباي ادەبي-مادەني، عىلىمي ورتالىعىن اشۋ جانە ونى جۇزەگە اسىرۋ حالىقارالىق دەڭگەيىندەگى ەڭ ماڭىزدى ءبىلىم بەرۋ جانە مادەني-اعارتۋ جوبالاردىڭ ءبىرى بولماق. اباي ورتالىعى دۇنيە جۇزىمەن كەمەل دوستىق كوپىرىنە اينالاتىن، ءبىلىم كەڭىستىگىندە ءوزارا تۇراقتى بايلانىس ورناتاتىن رۋحاني ورتا بولاتىنى ءسوزسىز.

وتكەن تاريح پەن مادەنيەتتى زەرتتەپ، عىلىم مەن ءبىلىمدى ۇرپاق ساناسىنا ءسىڭىرۋدى الدىنا ماقسات ەتىپ وتىرعان قازاقستاننىڭ شىعىسىنداعى ىرگەلى ءبىلىم ورداسى – س.امانجولوۆ اتىنداعى شىعىس قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى. بۇل ۋنيۆەرسيتەت قازاقستاننىڭ شىعىس ايماعىنىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ءال-اۋقاتىنا، قوعامدىق-مادەني ومىرىنە قوماقتى ۇلەس قوسىپ وتىرعان ماڭىزدى مەملەكەتتىك وقۋ ورنى.

ۋنيۆەرسيتەت الەمنىڭ جۇزدەن استام جوعارى وقۋ ورىندارىمەن، عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىقتارىمەن، ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىمەن قارىم-قاتىناس جاساعان، الىس-جاقىن شەت ەلدەردىڭ عالىمدارىمەن، ماماندارىمەن ورتاق جوبالاردى ىسكە اسىرىپ، مەيلىنشە تەرەڭ، مازمۇندى بايلانىس ورناتقان ەلىمىزدىڭ شىعىس ايماعىنداعى بىردەن ءبىر عىلىمي ورتالىق بولىپ تابىلادى.

قازىرگى ۋاقىتتا ەلىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ سالاسىن جەتىلدىرۋدە حالىقارالىق دەڭگەيدەگى كوپتەگەن ەلدەرمەن قارىم قاتىناس جاساۋ بارىسىندا، ءبىلىم كوكجيەگىندەگى مەملەكەتارالىق ىقپالداستىقتى جان-جاقتى كەڭەيتۋدە مۇنداي ىستەردىڭ اتقارىلۋى بۇگىنگى ۇرپاققا ۇلكەن مىندەتتەر جۇكتەيدى.

تولەگەن مۇحتار ادىلبەك ۇلى
سارسەن امانجولوۆ اتىنداعى
شىعىس-قازاقستان مەملەكەتتىك
ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، پروفەسسور