3 - ناۋرىزدا نە بولعانىن بىلەسىز بە؟

3 - ناۋرىزدا قانداي قىزىقتى وقيعا بولدى؟

بۇگىن – بۇكىلالەمدىك جازۋشىلار كۇنى. بۇل مەرەكە كۇنتىزبەگە 1986 جەلتوقساندا وتكەن حالىقارالىق PEN-كلۋبىنىڭ باستاماسىمەن ەنگىزىلدى.

PEN كلۋبى ("pen" اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعاندا "قالام" دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. ءبىراق اتالعان ءسوز ءۇش ءسوزدىڭ باستاپقى ارپىنەن قۇرالعان اببريەۆياتۋرا بولىپ سانالادى: Poet – اقىن، Essayist – وچەركشى، Novelist – جازۋشى) حح عاسىردىڭ باسىندا جازۋشى كەترين سكوتت يدەياسىمەن لوندوندا قۇرالعان.

سونىمەن قاتار، بۇگىن – حالىقارالىق بالالار تەليەۆيدەنيەسى مەن راديوحابار تاراتۋ كۇنى. بۇۇ بالالار قورىنىڭ (يۋنيسەف) باستاماسىمەن تويلانا باستاعان. مەرەكەنىڭ ماقساتى - ەرەسەكتەرگە تەلەكورەرمەندەردىڭ تاعى ءبىر كونتەنتى – بۇلدىرشىندەر مەن بالالار بار ەكەنىن ەسكە سالۋ. اتالعان مەرەكە ناۋرىزدىڭ ءبىرىنشى جەكسەنبىسىندە اتالىپ وتەدى.

بۇگىن – جاپونيادا قىزدار كۇنى. بۇل كۇنى جاپون قىزدارى كيمونو كيىپ، بىر-بىرىنە قوناققا بارىپ، سىيلىق الماسادى. 

سونىمەن بىرگە، بۇگىن گرۋزيادا انالار كۇنى اتالىپ وتەدى. گرۋزيانىڭ ءبىرىنشى پرەزيدەنتى زۆيادا گامساحۋرديانىڭ باستاماسىمەن مەرەكە تويلانا باستاعان. 1991 جىلى گرۋزيانىڭ جوعارعى سوتى مەيرامدى زاڭداستىردى.

3 - ناۋرىزدا الەمدە بولعان تاريحي وقيعالار

1639 جىلى الەمدەگى ەڭ بەدەلدى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىرى، اقش-تىڭ بوستون قالاسىندا نەگىزى قالانعان ۋنيۆەرسيتەتكە مەسەنات دجونا گارۆاردتىڭ ەسىمى بەرىلدى؛

1876 جىلى قوقان حاندىعى فەرعانا وبلىسى دەپ اتالىپ، رەسەي يمپەرياسىنا قوسىلدى؛

1876 جىلى جىلى كانادانىڭ استاناسى ۆانكۋۆەردەن سيەتلگە (اقش) الەمدەگى العاشقى حالىقارالىق اۆياپوشتا جونەلتىلدى. 

1913 جىلى ۆاشينگتوندا اقش پرەزيدەنتىن ۇلىقتاۋ قارساڭىندا "بارلىق تۇرعىندارعا تەڭ داۋىس بەرۋ قۇقىعى بەرىلسەن" دەگەن ۇرانمەن 5 000 ايەل شەرۋگە شىقتى؛

1915 جىلى اقش-تا توماس ديكسوننىڭ "چەلوۆەك كلانا" رومانى بويىنشا تۇسىرىلگەن "روجدەنيە ناسيي" (رەجيسسەر ديەۆيد گريففيت) اتتى ءفيلمنىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمى ءوتتى؛

1921 جىلى كانادالىق فيزيولوگ فرەدەريك گرانت بانتينگ ينسۋلين گورمونىن ويلاپ تاۋىپ، 1923 جىلى نوبەل سىيلىعىن يەلەندى؛

1923 جىلى الەمدە العاش رەت "Time" اپتالىق گازەتى ساتىلىمعا شىقتى؛

1924 جىلى تۇرىك ۇلتتىق اسسامبلەياسى وسمان ديناستياسىن تاراتىپ، حاليفاتتى جانە بيلىكتىڭ باسقا دا ءدىني ورگاندارىنىڭ كۇشىن جويدى. ناتيجەسىندە زايىرلى وقۋ ورىندارىنىڭ كوميسسارياتى قۇرىلدى.

3 - ناۋرىزدا قازاقستاندا بولعان تاريحي وقيعالار

1995 جىلى حالىقارالىق ارالدى قۇتقارۋ قورى قۇرىلدى؛

2010 جىلى استانا قالاسىنداعى Astana Tower عيماراتىندا فينليانديانىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگى اشىلدى؛

3 - ناۋرىزدا الەمدە تۋعان تانىمال تۇلعالار

1805 جىلى شۆەيساريالىق ساياساتكەر، شۆەيساريانىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى يوناس فۋررەر دۇنيەگە كەلدى؛

1847 جىلى اقش عالىمى، ونەرتاپقىش جانە كاسىپكەر، تەلەفوندى ويلاپ تاپقان الەكساندر بەلل دۇنيەگە كەلدى؛

1899 جىلى "تري تولستياكا" ەرتەگىسىنىڭ اۆتورى، جازۋشى يۋريي ولەشا دۇنيەگە كەلدى؛

1925 جىلى كسرو جانە رەسەيدىڭ تەاتر جانە كينو اكتريساسى ريمما ماركوۆا ومىرگە كەلدى. ول "گاردەمارينى، ۆپەرەد!"، "نوچنوي دوزور"، "وتەس ي سىن" اتتى فيلمدەر ارقىلى كورەرمەنگە تانىس؛

1940 جىلى كەڭەس جانە رەسەيلىك تەاتر جانە كينو اكتەرى گەورگيي مارتىنيۋك دۇنيەگە كەلدى. ول – ركفسر-دىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى (1981)، رف حالىق ءارتىسى (2003)؛

1948 جىلى كەڭەس جانە رەسەيلىك تەاتر جانە كينو اكتەرى ۆلاديمير بوريسوۆ دۇنيەگە كەلدى. ول – ركفسر-دىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى (1989)، رف حالىق ءارتىسى (1999)؛

3 -ناۋرىزدا قازاقستاندا كىمدەر تۋدى؟

1914 جىلى قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى، ءانشى لي حام دەك دۇنيەگە كەلدى؛

1915 جىلى پروفەسسور، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، كازاق كسر ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم قايراتكەرى، ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان ارداگەر پاۆەل پاحمۋرنىي دۇنيەگە كەلدى؛

1930 جىلى تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، كەن ءىسى سالاسىنداعى قازاق عالىمى مايجان مۇقىشيەۆ دۇنيەگە كەلدى؛

1931 جىلى پروفەسسور، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق ر ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، قازاق كسر حالىققا ءبىلىم بەرۋدىڭ ۇزدىگى، كسرو جوعارى مەكتەبىنىڭ ۇزدىگى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى كۇلاش قۇنانتايەۆا دۇنيەگە كەلدى. ول قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ 9-10 شاقىرىلىمىنداعى دەپۋتاتى بولعان؛

1983 جىلى "قازپوشتا" اق-نىڭ بۇرىنعى باسقارما ءتوراعاسى، باس پروكۋراتۋرانىڭ قۇقىقتىق ستاتيستيكا جانە ارناۋلى ەسەپكە الۋ جونىندەگى كوميتەتتىڭ ەكس-توراعاسى باعدات مۋسين دۇنيەگە كەلدى.

 دەرەككوز: sputniknews.kz

ۇسىنعان: ماقپال سەمباي