اۋىل ءىشى قاربالاس. قىس بويى قيمىلسىز جاتقان جۇرت، كوكتەم كىرە سوقالارىن قايراپ، كەتپەندەرىن سايلاپ ەگىستىك پەن اۋىل اراسىنداعى قوڭىر جولدىڭ شاڭىن اسپانعا ۇشىرىپ، قىزۋ ناۋقانعا ءتۇسىپ كەتكەن. بىلتىر كۇز ورتاسىنان اۋا باستاعاندا-اق، توسىن مىنەزىن كورسەتكەن تابيعات، جۇرتتىڭ قىسقا دەپ دايىنداعان قامباسىنىڭ قۇلپىن ەرتەرەك اشۋىنا ىقپالىن تيگىزگەن. سول سەبەپتى، قىستىڭ سوڭعى ايىندا، تەك مال شارۋاشىلىعىمەن جانىن باعىپ وتىرعان ءبىزدىڭ اۋىل ءبىر اربا ءشوپ پەن ءبىر قاپ جۇگەرىگە زار بولدى دا قالدى. اقىرىندا، وسىنداي ءساتتى قۇدايدان تىلەپ جۇرەتىن اۋىلىمىزدىڭ اتاقتى الىپ ساتارى قايرات دەگەن دانكوي باسقا اۋىلداردان قاپتالعان جۇگەرى مەن نىعىزدالعان ءشوپتى ساتىپ اكەلىپ، قاراپايىم قامىسقا ءزارۋ بولىپ وتىرعان جۇراعاتقا قىمبات باعاعا ساتتى. ءبىر جۇتتىق مالىن اشتىققا قيماعان قاراشا حالىق ءقايتسىن ەندى ، امالسىز جاپا تارماعاي الدى. سىرتتاي قايراتتى جامانداعان جۇرت، الدىنا بارعاندا مايمەڭكويلەپ، ماقتاپ كەتەدى. بازبىرەۋلەر ونىڭ پىسىقتىعىن قۋلىققا بالاسا، بىرەۋلەر ونىڭ قولىنان ءىس كەلەتىنىنە، پايدا تابۋدىڭ جولىن بىلەتىنىنە تاڭدايلارىن قاعادى. ەل ونى وسەكتەپ وتىرعاندا، ول ۇيىندە اقشا ساناپ وتىردى. نە دە بولسا قايرات وسى قىستىڭ سوڭىندا كول-كوسىر پايداعا كەنەلدى.
بيىلعى قاقاعان قارۋلى قىستان ءبىزدىڭ وتباسىمىز دا قىسىلىپ شىققان سوڭ اكەم جۇگەرىنىڭ كولەمىن كەڭەيتىپ، تاعى ءبىر القاپقا جوڭىشقانىڭ تۇقىمىن سەپكىزگەن. اكەم تۇقىم سەبەتىن سۇيرەگىشى بار ءارى جەر جىرتۋعا ىڭعايلى سويقانداي سوقاسى بار تراكتىرگە قىس سوڭىندا بارىپ كەزەككە تۇرعان. سول كەزەگى بۇگىن كەلىپتى. اكەم تاڭ قىلاڭ بەرە تراكتىردىڭ يەسى جارقىننىڭ ۇيىنە كەتكەن. سول جاقتان تىكە ەگىستىككە بەت الادى. انشەيىندە، مومىنداۋ، جۋاستاۋ كەلگەن تراكتاريس جارقىننىڭ بۇل شاقتا جۇلدىزى جانىپ، باعى باتپانداي بولادى. ونىڭ ۇستىنە قىلمويىنعا دەگەن جاقىندىعى بار بولعاسىن، الگى اششى ىشىنە بارعاندا قولدى اياققا تۇرماي قۇتىرىپ - اق كەتەدى. ال، كوكتەم اياقتالا باستاعاندا جارقىن اسا ەشكىمگە كەرەك بولماي قالادى. سوعان كۇيىنگەسىن، ىشىمدىكتى جيىرەك ىشەدى. ماعان ول كىسى بەينە ءبىر جاڭا جىلدىق شىرشا سەكىلدى ەلەستەيدى. قاي كەزدە كورىپ قالساڭ دا، قولى، كيىمدەرى ماي بولىپ جۇرەدى. تىپتەن، بالالارى دا اۋماي وزىنە تارتقان.
ءبىراق شەتتەرىنەن پىسىق. ءبىز مۇرىنىمىزدى تارتىپ جۇرگەنىمىزدە، بىزبەن قاتارلىسى تراكتىردىڭ رولىنە وتىرعان. سودان - اق بايقاۋعا بولاتىن شىعار.
كوزىمدى ۋقالاپ اشتىم. كۇننىڭ كوزى ەندى قىزا تۇسكەن كەز ەكەن. ورنىمنان تۇرەگەلىپ، بەتى - قولىمدى جۋىپ، اس بولمەگە ءوتتىم. شەشەم ءپىسىرىپ كەتكەن كوجەنى ءىشتىم دە، ساباعىما جينالدىم. قوڭىر دالا كوكتەن توگىلگەن كۇمبىرلى كۇننىڭ تۇنىق جىلۋىنا باس يە، ادامزاتتىڭ قىزمەتىنە ءازىر تۇرعانداي سوزىلىپ جاتىر. انە ءبىر جەردە يلەۋىنىڭ ەسىگىن اشقان قۇمىرسقالار كەلەر قىستىڭ قامىنا الدەن كىرىسىپ كەتكەن. تاياۋدا عانا كەلگەن قارلىعاشتار جۇپتاسىپ، بىلتىرعى ۇيالارىن جاماپ جاتىر. مەكتەپ جولىنداعى جازىق ءبىر وتتى جەردە قاپتاعان قالىڭ قىزعالداقتار الىستان - اق كوزدىڭ جاۋىن الادى. شەشەم مەكتەپتە قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى. مەن بۇل شاقتا بەسىنشى سىنىپقا كوشكەن كەزىم.
ساباقتارىم ءبىتىپ، ۇيگە قاراي اياڭدادىم. جول بويى شەكسىز قيالدىڭ قاناتىن قاققىزىپ، ارمانىمدى الىسقا جىبەرىپ كەلەمىن. مەن كەيىن اكىم بولسام دەگەن ارمانىمنىڭ جالعاسى پرەزيدەنتتىككە دەيىن ۇلاستى. بالالىق ارماننىڭ تاتتىلىگى سونشا ىستىق بولعانىمەن قاتار ونىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن دۇرىس باعىتتا پايىمداي المادىم.
ۇيگە كىرە بەرىپ ەم، شەشەمنىڭ مەكتەپتەن ەندى كەلگەنىن بايقادىم. اكەم بۇگىن كەشكە دەيىن ەگىستىكتە بولادى. ۇيدەگى بۇزاۋ مەن قوزىلاردى سۋارىپ، ورىسكە قاراي ايداپ جىبەردىم دە، ۇيگە كەلىپ كەرەۋەتكە جاتا كەتكەنمىن. بەيمالىم ۋاقىتتان سوڭ ۇيىقتاپ كەتىپپىن. نەشە ۋاقىت وتكەنىن بىلمەيمىن، ايتەۋ قۇلاعىما شەشەمنىڭ :
- ءتۇۇ، قايرات قويشى، ءقازىر جاسۇلان ويانىپ كەتەدى، - دەگەن جالىنىشتى داۋىسى ەستىلەدى. ءتۇسىم بولار دەدىم.
- ويانسا نە بوپتى، قاشانعى جاسىرامىز شولپان ؟
- ءالى رەتى كەلمەدى عوي.
- كەلدى عوي، مەن ءقازىر كەلتىرەم، - دەپ قايرات ازىلدەي سويلەدى. شەشەم سىقىلىقتاپ كۇلىپ جاتتى. كەنەت ەكەۋى ءۇنسىز ۇزاق جاتىپ تىنا قالعان. مەن بۇل شاقتا كوزىمدى جۇمىپ جاتقانىم بولماسا، ويانىپ كەتكەنمىن.
ءىشىم الاساپىران! سوقىر تۇماندا اداسقان جەتىم قۇرالايداي ىشتەي ىڭىرسىپ جىلادىم. وسى ساتتە تۋعان شەشەم ويىما ورالدى. مەنىڭ قۇلىن ماحابباتىم قانباي قالعان، ول كىسىنىڭ عۇمىر جۇلدىزى جانباي قالعان ەدى عوي. اكەم ەكىنشى رەت وسى ءمۇعالىم ايەلگە ۇيلەنگەندە جاسىم نەبارى جەتىدەن اسقان كەز ەدى. ال، ءوز انام مەن التىعا تولعاندا اسپانعا ۇشىپ كەتكەن. مەنى تۋعان سوڭ ايتۋعا اۋىز بارمايتىن كەسەلگە ۇشىراعان ەكەن. ماعان تولىق ماحابباتىن ارناي الماي ارماندا كەتكەن اناشىم -اۋ. اكەم ەكىنشى رەت ۇيلەنۋگە شەشىم قابىلداعاندا ەكى كۇن ەڭىرەپ جىلاپ ەدىم. ءبىر نارسە بىلگەندەي جىلاپپىن عوي. قايران اكەم! ءقازىر ەگىستىك باسىندا جۇرگەن شىعارسىز. ال، ءسىزدىڭ مىنا ايەلىڭىز ويناستىق قىلىپ ءجۇر. اكەمدى قاتتى ايادىم.
كەنەت قايرات پەن شەشەمنىڭ كۇلگەن داۋىستارى ەستىلدى. بۇلاي جاتا بەرۋگە ارلانىپ كەتتىم. ۇيدەن بايقاتپاي شىقتىم دا، زيراتقا قاراي جۇگىردىم. ەكى كوزىمدە پارلاعان جاس. ىزىڭداپ سوققان سۇرقيا جەل جەلەڭ كيىنىپ شىققانىمدى كۇتكەندەي ەكەن. وڭمەنىمنەن جەبەسىن سۇعىپ بارادى. زيرات ىشىنە كىردىم دە، انام جەرلەنگەن جەرگە كەلىپ دومپيگەن توپىراق ۇستىنە قۇلاي كەتتىم. كوز جاسىم كول بولىپ، اناعا دەگەن ساعىنىشىم، وكپە رەنىشىم سانى جوق جۇلدىزدارداي بىتەر ەمەس. كەنەت كۇندە كۇركىرەي جونەلگەن. الگى ىزىڭداعان جەل، تاۋ جاقتان سەتىنەۋىك بۇلتتاردى ايداپ اكەلىپتى. كوكتەمنىڭ العاشقى تامشىسى تىرس ەتتى. مەن بوتاداي بوزداپ، وكىرىپ جىلادىم. جاۋىن سىركىرەي كەتتى. تىم سۋىق تامشىلار ەدى.
كوزىمدى اشتىم. اۋرۋحانا توسەگى. اق حالاتتى مەدبيكە كوزىمە كورىندى. وڭ بۇرىشتاعى كىشكەنە ۇستەلدە اكەم قالعىپ وتىر. باسىمدى كوتەرەيىن دەسەم، ءالىم كەلمەدى. سويلەۋگە بەكىنىپ ەم، داۋىسىم ءالسىز شىقتى. تەرەڭ كۇرسىندىم. اكەم دە مەنىڭ ويانعانىمدى سەزگەن بولۋى كەرەك. جانىما كەلىپ وتىردى. كوزى قىزارىپ، بەتى باسىنا ساقال مۇرتى قاپتاپ كەتىپتى. ءوڭى بوزارىپ، ءجۇزى كۇڭگىرت تارتقان.
- بالام - اۋ، مەنى قورقىتتىڭ عوي. ءوزىڭدى قالاي سەزىنەسىڭ؟ - دەدى جىلامسىراپ.
- جاقسى، - دەدىم قينالا سويلەپ.
- ەكى كۇن بويى ەس ءتۇسسىز جاتتىڭ عوي. كوكتەمنىڭ سۋىعى ءوتىپ، وكپەڭ قابىنىپ كەتىپتى. بالام - اۋ، اناڭنىڭ بەيىتىنەن تاۋىپ الدىق قوي. ءبىزدى قورقىتتىڭ عوي.
كوزىمدى جۇمدىم. وتكەن وقيعانى ەسىمە الدىم. اكەم ورنىنان تۇرەگەلىپ، بىرەۋگە قوڭىراۋ شالا باستادى. تۇسىنگەنىم قوڭىراۋى شولپانعا ەكەنى. شولپان دەگەنىم اكەمنىڭ ەكىنشى ايەلى. مەنىڭ ويانعانىمدى ايتىپ قۋانىپ جاتتى. ىشتەي وكسىدىم. شىندىقتان بەيحابار اكەم - اي.
اكەم سول كۇنى كەشكىلىك اۋىلعا شىعىپ كەتكەن. اكەم كەتكەسىن جاعدايىم ناشارلاپ كەتتى. تىنىسىم تارىلىپ، وكپە تۇسىم ىستەن شىققانداي بولدى. قاسىمدا جاتقان بەيتانىس بالا، مەدبيكە دەپ كاريدورعا جۇگىرگەن. كەۋدەمدە سوققان بالاپان جۇرەگىم السىزدەنىپ، قۋاتى كەمىپ كەتكەندەي كۇيگە ءتۇستى. ونە بويىم قالتىراپ بارادى.
" و، اناشىم، و، اناشىم " دەپ قايتالاي بەردىم. كوزىمە بۇلدىرلاپ اق حالاتتى جانداردىڭ جۇگىرىپ جۇرگەندەرى كورىندى. ودان كەيىن كەۋدەمدەگى كىشكەنتاي ەت قيمىلسىز قالدى.
و، قوش جالعان.
جاسۇلاندى اكەسى تۋعان اناسىنىڭ جانىنا جەرلەدى. كىشكەنتاي عانا توپىراقتىڭ استىندا جاتقان ءبۇلدىرشىن رۋح، ءبىر كورپە جامىلا الماعان اناسىمەن بىرگە سۋىق توپىراقتى بىرگە جامىلىپ جانى جاي تاپقانداي.
اكەسى قۇران باعىشتادى. جانىندا شولپان جىلاپ تۇردى. ءبىراق ونىڭ كوز جاسى سونشالىق جالعان ەدى. اتتەڭ!
جاندوس اۋەسحان
